Interpretacja indywidualna z dnia 8 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.275.2024.3.MD

Możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej i preferencyjnego rozliczenia dochodu jako osoba samotnie wychowująca dziecko za lata 2021-2023, po rozwodzie, na pełnoletnie dziecko, które w jednym roku przekroczyło limit dochodów, przy alimentach na drugie dziecko uzyskujące pełnoletność.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części nieprawidłowe i w części prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w części dotyczącej możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za rok 2021 jest nieprawidłowe, a za rok 2022 i 2023 jest prawidłowe, natomiast w części dotyczącej skorzystania z ulgi prorodzinnej za rok 2021 jest nieprawidłowe, a za lata 2022-2023 jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

15 maja 2024 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy możliwości skorzystania z ulgi prorodzinnej i preferencyjnego rozliczenia dochodu jako osoba samotnie wychowująca dziecko za lata 2021-2023. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwania – pismami z 30 czerwca 2024 r. (wpływ) i z 14 lipca 2024 r. (wpływ do tutejszego organu 19 lipca 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W 2020 r. zapadł wyrok rozwiązujący małżeństwo Pana z A.B.. Ze związku tego macie dwoje dzieci: C. rocznik 2000 i D. rocznik 2004. Zgodnie z wyrokiem sądowym płaci Pan alimenty na rzecz córki w kwocie 1 100 zł miesięcznie, ponieważ w dniu ogłoszenia wyroku D. nie była pełnoletnia i reprezentowała ją matka.

W lipcu 2021 r. Pana była żona kupiła mieszkanie i wyprowadziła się z domu, w którym wspólnie zamieszkiwaliście, zabierając ze sobą Państwa córkę D.. Syn C. postanowił pozostać z Panem. Od tego momentu C. pozostawał na Pana wyłącznym utrzymaniu, albowiem od matki otrzymywał jedynie kieszonkowe w kwocie 200-300 zł. A.B. płaciła także połowę raty kredytu hipotecznego na dom. W żaden inny sposób nie łożyła na utrzymanie C..

C. w czerwcu 2023 r. zakończył trzyletnie studia licencjackie na Uniwersytecie (...), a od października 2023 r. rozpoczął dwuletnie studia magisterskie na Akademii Wychowania Fizycznego (...). A.B. uiszcza połowę opłaty za wynajem mieszkania w X. i przekazuje C. kieszonkowe w kwocie około 400 zł.

A.B. od 2022 r. (a być może i wcześniej) rozliczała się jako matka samotnie wychowująca dziecko, korzystając z ulgi na córkę D.. Dowiedział się Pan o tym z jej zeznania podatkowego, przekazanego Panu przez sąd. Pan przez cały ten czas rozliczał się indywidualnie. C. nie uzyskiwał w latach 2021-2023 dochodów przekraczających 19 000 zł.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

W latach 2021-2023 podlegał Pan na terytorium RP nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Z tytułu umowy zlecenia w 2021 r. uzyskał Pan dochody w wysokości 1 738,81 zł, natomiast w 2022 r. uzyskał Pan dochody w wysokości 1 853,19 zł, a w 2023 r. – 403,37 zł.

Orzeczenie sądu o rozwodzie między Panem a Pana byłą żoną, która jest matką wskazanych we wniosku dzieci uprawomocniło się 28 kwietnia 2021 r. Przez cały rok podatkowy 2022 i 2023 nie pozostawał Pan w związku małżeńskim. Nie zawarł Pan ponownie związku małżeńskiego.

C. urodził się (...) 2000 r. D. urodziła się (...) 2004 r.

W okresie, którego dotyczy wniosek, żadne z Pana dzieci na podstawie orzeczenia sądu nie zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych. W okresie, którego dotyczy wniosek, żadne z Pana dzieci nie zawarło małżeństwa. Żadne z Pana dzieci nie posiada orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

W 2021 r. i 2022 r., gdy Pana córka D. była niepełnoletnia, posiadał Pan władzę rodzicielską względem tego dziecka. W 2021 r. i 2022 r. nie została orzeczona przez Sąd opieka naprzemienna nad córką D..

Do lipca 2021 r. wspólnie z drugim rodzicem – w powtarzających się okresach o porównywalnym wymiarze czasowym i jakościowym – wychowywaliście i wykonywaliście władzę rodzicielską nad córką D..

Od lipca 2021 r. wspólnie z drugim rodzicem – w powtarzających się okresach o porównywalnym wymiarze czasowym i jakościowym – nie wychowywaliście i nie wykonywaliście władzy rodzicielskiej nad córką D., ponieważ była żona wyprowadziła się z nią.

Do lipca 2021 r. miejsce zamieszkania – w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – córki D. było takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, przy ul. A1. Od lipca 2021 r. miejsce zamieszkania – w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – córki D. było u jej matki.

Świadczenie wychowawcze (tzw. 500+) na córkę D. zostało przyznane matce zarówno w 2021 r., jak i w 2022 r. W decyzji administracyjnej wskazano na zapis z wyroku rozwodowego, że miejsce przebywania D. będzie przy matce.

W latach 2022-2023 po uzyskaniu przez córkę D. pełnoletności pozostawała ona na Pana utrzymaniu w związku z wykonywanym przez Pana obowiązkiem alimentacyjnym.

Pana syn C. w latach 2021-2023 pozostawał na Pana utrzymaniu w związku z wykonywanym przez Pana obowiązkiem alimentacyjnym, wynikającym z art. 128 oraz art. 133 § 1 i 2 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pana syn mieszkał wraz z Panem i był na Pana utrzymaniu, jednak nie ciążył na Panu wobec niego obowiązek alimentacyjny orzeczony wyrokiem sądowym. W latach 2021-2023 Pana syn C. nie był w stanie utrzymać się samodzielnie. Charakter studiów dziennych nie pozwalał mu na podjęcie pracy zarobkowej, która umożliwiałaby mu samodzielne utrzymanie się. W tych latach był na Pana utrzymaniu.

Obowiązek alimentacyjny ciążył na Panu także wobec córki D.. Został on określony w wyroku rozwodowym.

Matka A.B. nie realizowała wobec syna C. obowiązku alimentacyjnego w latach 2021, 2022, 2023. Wobec D. również nie realizowała obowiązku alimentacyjnego w tych latach.

Ani D., ani C. nie otrzymywali w latach 2021, 2022, 2023 zasiłku pielęgnacyjnego lub renty socjalnej.

W 2021 r. D. uczyła się w liceum ogólnokształcącym (...), a C. uczył się na Uniwersytecie (...). W latach 2022-2023 D. uczyła się w liceum, a później – na Uniwersytecie (...). W 2022 r. C. uczył się na Uniwersytecie (...), a w 2023 r. – na AWF (...).

W 2021 r. C. uzyskał dochód w wysokości 6 000 zł z umowy zlecenia – kursu żeglarskiego, jest więc to kwota wolna od podatku, a D. nie pracowała.

W 2022 r. C. uzyskał dochody w wysokości ok. 8 000 zł z umowy zlecenia, a D. nie pracowała.

W 2023 r. C. uzyskał dochody w wysokości ok. 8 000 zł z umowy zlecenia, a D. – około 6 000 zł.

W latach 2021-2023 ani wobec Pana, ani wobec C. i D. nie miały zastosowania przepisy z art. 30c lub ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym.

W latach 2021-2023 ani wobec Pana, ani wobec Pana dzieci nie miały zastosowania przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

W latach 2021-2023, oprócz D. i C., nie był Pan ojcem dla innego dziecka.

Pomiędzy Panem a matką dzieci nie doszło do porozumienia co do sposobu podziału ulgi prorodzinnej za lata 2021-2023.

Pytanie

Czy za lata 2021, 2022, 2023 przysługuje Panu prawo do preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko – syna C., urodzonego (...) 2000 r. oraz prawo do dokonania odliczeń na tego syna w ramach ulgi prorodzinnej wynikającej z art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

W związku z tym, że Pana była żona korzystała z ulgi na córkę D. uważa Pan, że wobec tego, iż syn C. począwszy od sierpnia 2021 r. pozostawał na Pana wyłącznym utrzymaniu przysługuje Panu prawo do skorzystania z ulgi na dziecko – studiującego syna C. i rozliczanie się w latach 2021, 2022, 2023 jako rodzic samotnie wychowujący dziecko. Uważa Pan, że takie uprawnienie przysługuje Panu do czasu ukończenia przez C. studiów na AWF (...).

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, w części dotyczącej możliwości skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za rok 2021 jest nieprawidłowe, a za rok 2022 i 2023 jest prawidłowe, natomiast w części dotyczącej skorzystania z ulgi prorodzinnej za rok 2021 jest nieprawidłowe, a za lata 2022-2023 jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r., stanowi, że:

Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub uzyskały przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

–podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Wedle art. 6 ust. 4c przywołanej ustawy, mającego zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1)małoletnie,

2)pełnoletnie, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3)pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie

–podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym.

Stosownie do art. 6 ust. 4d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mającego zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

W przypadku, o którym mowa w ust. 4c, podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, przy czym do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Art. 6 ust. 4e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mający zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. stanowi, że:

Przepisu ust. 4c pkt 3 nie stosuje się, jeżeli dziecko, o którym mowa w tym przepisie, uzyskało w roku podatkowym:

1)dochody, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub

2)przychody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152

-w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2023 r. poz. 2194), w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Preferencyjne opodatkowanie w związku z wychowywaniem pełnoletnich uczących się dzieci nie przysługuje w sytuacji, gdy dzieci te uzyskały w roku podatkowym 2021 dochody przekraczające 3 089 zł. Limit ten – stosownie do art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wynika z wyliczenia ilorazu kwoty zmniejszającej podatek, tj. kwoty 525,12 zł oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, tj. 17%.

W odniesieniu zaś do roku podatkowego 2022 omawiana wartość – na podstawie art. 6 ust. 4e ww. ustawy – wyniosła 16 061,28 zł, co stanowi dwunastokrotność kwoty renty socjalnej (1 338,44 zł) określonej w ustawie o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Natomiast maksymalna kwota dopuszczalnych dochodów pełnoletnich dzieci w roku podatkowym 2023 wyniosła 19 061,28 zł, co stanowi dwunastokrotność kwoty renty socjalnej (1 588,44 zł) określonej w ustawie o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Zgodnie z art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Stosownie do art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

–w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Na podstawie art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4d, nie ma zastosowania, w przypadku gdy chociażby jeden z małżonków, osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko:

1)stosuje przepisy:

a)art. 30c lub

b)ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy

–w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń;

2)podlega opodatkowaniu na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Wyjaśnić przy tym należy, że na gruncie art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105 ze zm.), dodanego przez art. 9 pkt 7 ustawy z dnia 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2427):

W przypadku opodatkowania dochodów uzyskanych w 2021 r., o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2021 r., przepis art. 6 ust. 8 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się odpowiednio do osoby samotnie wychowującej dzieci i jej dziecka.

Z art. 6 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r. – wynika, że:

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Natomiast z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1265) wynika, że:

Przepisy art. 6 ust. 4c–4h, 8 (…) ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, (…) stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r.

Przepis art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy wymienia enumeratywnie osoby, którym przysługuje status osób samotnie wychowujących dzieci, odwołując się zarówno do statusu cywilnoprawnego osoby wychowującej dzieci (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), jak również do tego, że osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje dla potrzeb jej wykładni i stosowania samotnego wychowywania, ani nie odsyła w tym zakresie do odrębnych regulacji.

Dla ustalenia znaczenia „samotnie” oraz „wychowywać” należy zatem odwołać się w pierwszej kolejności do językowych reguł interpretacyjnych.

Zgodnie z internetowym Słownikiem Języka Polskiego PWN „wychować — wychowywać” to: (1) «zapewnić dziecku opiekę i doprowadzić je do samodzielności», (2) «przygotować kogoś do pracy w jakiejś dziedzinie».

Zatem, „wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Natomiast, „samotny” to: (1) «żyjący sam, bez rodziny, przyjaciół», (2) «znajdujący się w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sam», (3) «spędzany, odbywany w pojedynkę, bez towarzystwa», (4) «znajdujący się na odludziu».

W świetle powyższego, przez samotne wychowywanie, o którym mowa w art. 6 ust. 4 i ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, należy rozumieć osobistą troskę o bieżące zaspokajanie codziennych potrzeb dziecka w pojedynkę, tj. w pełni albo w przeważającej mierze bez udziału drugiego z rodziców.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, że dla preferencyjnego opodatkowania dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. istotne znaczenie ma regulacja zawarta w treści art. 6 ust. 4f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z którego wynika, że nie ma ono zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Zatem od 2022 r. osoba, która wspólnie z drugim rodzicem wychowuje co najmniej jedno dziecko, nie może skorzystać z rozliczenia w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny i powołane przepisy prawa określające warunki zastosowania preferencyjnego rozliczenia się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, wskazania wymaga, że skoro w 2021 r. łączne dochody Pana syna C. przekroczyły kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 tej ustawy, czyli kwotę 3 089 zł, uznać należy, że nie została spełniona jedna z przesłanek warunkujących możliwość preferencyjnego rozliczenia się w zeznaniu rocznym jako osoba samotnie wychowująca dziecko, stosownie do art. 6 ust. 4 pkt 3 omawianej ustawy. W związku z tym, nie ma Pan prawa do rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko za rok 2021.

Rozważając natomiast możliwość rozliczenia za rok 2022 i 2023 w sposób preferencyjny, o którym mowa powyżej, należy wskazać, że skoro po wyprowadzeniu się Pana byłej żony i córki D. w lipcu 2021 r. z domu, w którym wspólnie zamieszkiwaliście, Pana syn C. postanowił pozostać z Panem i od tego momentu był na Pana utrzymaniu w związku z wykonywanym przez Pana niezasądzonym przez sąd obowiązkiem alimentacyjnym, wynikającym z art. 128 oraz art. 133 § 1 i § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli obowiązkiem dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania w celu stałego troszczenia się o bieżące zaspokajanie codziennych potrzeb pełnoletniego dziecka, które nie może samo się utrzymać, do czasu osiągnięcia przez nie samodzielności, natomiast od matki otrzymywał jedynie kieszonkowe, to spełnia Pan warunki określone art. 6 ust. 4c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym ma Pan prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko za rok 2022 i 2023, na zasadach określonych w art. 6 ust. 4c i ust. 4d ww. ustawy.

Odnosząc się z kolei do Pana wątpliwości dotyczących skorzystania z odliczenia w ramach ulgi prorodzinnej wskazać należy, że zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1)wykonywał władzę rodzicielską;

2)pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

3)sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Stosownie do art. 27f ust. 1 powołanej ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.:

Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1)wykonywał władzę rodzicielską;

2)pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;

3)sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Na podstawie art. 27f ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1)jednego małoletniego dziecka – kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

a)pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,

b)niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

2)dwojga małoletnich dzieci – kwota 92,67 zł na każde dziecko;

3)trojga i więcej małoletnich dzieci – kwota:

a)92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

b)166,67 zł na trzecie dziecko,

c)225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

Wedle art. 27f ust. 2 cytowanej ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Odliczeniu podlega za każdy miesiąc kalendarzowy roku podatkowego, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do:

1)jednego małoletniego dziecka – kwota 92,67 zł, jeżeli dochody podatnika:

a)pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim i jego małżonka, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł,

b)niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku podatkowego, nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4c i 4g, do którego ma zastosowanie kwota dochodu określona w lit. a;

2)dwojga małoletnich dzieci – kwota 92,67 zł na każde dziecko;

3)trojga i więcej małoletnich dzieci – kwota:

a)92,67 zł odpowiednio na pierwsze i drugie dziecko,

b)166,67 zł na trzecie dziecko,

c)225 zł na czwarte i każde kolejne dziecko.

W myśl art. 27f ust. 2a cytowanej ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych do 31 grudnia 2021 r.:

Za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a.

Na gruncie art. 27f ust. 2a przytoczonej ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Za dochody, o których mowa w ust. 2 pkt 1, uważa się dochody uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27, art. 30b i art. 30c, pomniejszone o kwotę składek, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 i 2a oraz art. 30c ust. 2 pkt 2.

Stosownie do art. 27f ust. 2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Odliczenie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2 lub 3, przysługuje podatnikowi określonemu w ust. 1, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1, w stosunku do więcej niż jednego dziecka.

Art. 27f ust. 2c wskazanej ustawy stanowi, że:

Odliczenie, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:

1)na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych;

2)wstąpiło w związek małżeński.

Z art. 27f ust. 3 omawianej ustawy wynika, że:

W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

W świetle art. 27f ust. 4 ww. ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2021 r.:

Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę podatnicy mogą odliczyć od podatku w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku braku porozumienia między podatnikami, którzy zgodnie z rozstrzygnięciem sądu wspólnie wykonują władzę rodzicielską nad małoletnim dzieckiem po rozwodzie lub w trakcie separacji (piecza naprzemienna), lub gdy miejsce zamieszkania dziecka jest takie samo jak miejsce zamieszkania obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim – kwotę tę podatnicy odliczają w częściach równych. W pozostałych przypadkach odliczenie w wysokości 100% stosuje podatnik, u którego dziecko ma miejsce zamieszkania w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) stanowi, że:

Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Z art. 26 § 1 i § 2 powołanego Kodeksu wynika, że:

§ 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.

§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Według art. 27f ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:

1)odpis aktu urodzenia dziecka;

2)zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;

3)odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;

4)zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Na mocy art. 27f ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r.:

Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

W myśl art. 27f ust. 6 przywołanej ustawy, w brzmieniu mającym zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.:

Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4c pkt 2 i 3, z uwzględnieniem art. 6 ust. 4e i 8, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Art. 27f ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2021 r., stanowi, że:

Przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Wedle art. 27f ust. 7 wskazanej ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.:

Przepis art. 6 ust. 8 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6.

Prawo do dokonania odliczeń w ramach ulgi prorodzinnej, o której mowa w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przysługuje m.in. podatnikom utrzymującym: dzieci pełnoletnie, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny lub rentę socjalną oraz pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, które się uczą lub studiują i nie osiągają dochodów przekraczających ustalony limit. Warunkiem zastosowania przez podatnika ulgi na pełnoletnie dzieci jest utrzymywanie ich w związku z wykonywaniem ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Obowiązek alimentacyjny zdefiniowany został w art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że:

Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Istotą tak określonego obowiązku jest to, że jedna strona ma prawo żądać dostarczenia tak wskazanych środków, a druga osoba ma obowiązek je dostarczyć. Dostarczanie środków utrzymania to zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci: pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków, itp. Dostarczanie środków wychowania obejmuje natomiast powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury, itp.

Na gruncie art. 133 § 1 i § 2 powołanego Kodeksu:

§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Przy czym, jeżeli oboje rodzice utrzymują pełnoletnie dziecko, tzn. wypełniają swoje obowiązki alimentacyjne, wówczas decyzję o sposobie podziału przysługującej kwoty ustawodawca pozostawił rodzicom, zaznaczając, że kwota ulgi na dziecko dotyczy łącznie ich obojga i mogą oni odliczyć ją w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Natomiast, jeżeli rodzice takich proporcji nie ustalili, bądź nie są w stanie dojść do porozumienia w tej kwestii, to należy przyjąć, że ulga przysługuje każdemu z nich w częściach równych. Istotne jest również, aby nie dochodziło do przekroczenia, określonego ustawą, rocznego limitu odliczonej kwoty ulgi, przysługującej względem tego dziecka.

Wobec powyższego, wyjaśnienia wymaga, że skoro w 2021 r. syn C. z umowy zlecenia osiągnął dochód przekraczający kwotę 3 089 zł (w wysokości około 6 000 zł), to za ten rok nie miał Pan prawa do ulgi prorodzinnej na syna. Nie został bowiem spełniony warunek dotyczący limitu dochodów, o którym mowa w art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W kontekście zaś roku 2022 i 2023, kiedy odrębnie w każdym z tych lat Pana syn C. uzyskał dochody w wysokości ok. 8 000 zł, mieszczące się w określonym przez art. 6 ust. 4e omawianej ustawy limicie, i nie doszło do porozumienia między Panem a matką dziecka, przy spełnieniu pozostałych przesłanek, wynikających z art. 27f cytowanej ustawy, ma Pan prawo do dokonania odliczeń na syna C. w ramach ulgi prorodzinnej w wysokości 50% kwoty ulgi, ustalonej zgodnie z ww. przepisem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

•Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

•Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

•Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

•w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

•w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.