Interpretacja indywidualna z dnia 5 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.139.2024.2.PB

W zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego zawartej przez jednego z małżonków, w sytuacji gdy nabycie nieruchomości nastąpi do majątku osobistego Wnioskodawcy – zostanie nabyta w zamian za składniki majątku osobistego (środki pieniężne pochodzące z darowizny od mamy Wnioskodawcy).

Interpretacja indywidualna  – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

20 maja 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 17 maja 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży nieruchomości. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 21 czerwca 2024 r. (wpływ 21 czerwca  2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Podatnik (Wnioskodawca) będący w związku małżeńskim posiada w majątku własnym udział w dwóch nieruchomościach zabudowanych (jeden lokal mieszkalny oraz jeden budynek mieszkalny). Wysokość udziału wynosi 33% i został on nabyty w drodze spadku po ojcu przed zawarciem związku małżeńskiego. Wchodząc w związek małżeński Podatnik nie ustanowił rozdzielności małżeńskiej, jednakże w trakcie trwania związku małżeńskiego małżonka Podatnika otrzymała od swoich rodziców w ramach darowizny do swojego majątku prywatnego budynek mieszkalny. Podatnik oraz małżonka Podatnika oprócz powyższych trzech nieruchomości (praw współwłasności Podatnika do dwóch nieruchomości mieszkalnych oraz prawa własności nieruchomości małżonki Podatnika) nie posiadają żadnych innych nieruchomości mieszkalnych ani żadnych praw własności/współwłasności, a także spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych ani domów mieszkalnych.

Zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych przysługuje, jeżeli kupującym jest osoba fizyczna lub osoby fizyczne, a żadnej z nich, w dniu zakupu prawa do mieszkania lub domu nie przysługuje i przed tym dniem nie przysługiwało, żadne z tych praw ani udział w tych prawach. Wyjątek dotyczy osób, które w dniu zawarcia umowy sprzedaży posiadają lub przed tym dniem posiadały udział w takich prawach, ale jego wysokość nie przekracza lub nie przekraczała 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Podatnik zamierza w 2024 r. dokonać z planowanej do otrzymania darowizny pieniężnej od swojej matki (darowizna do majątku prywatnego Podatnika za zgodą małżonki) zakupu nieruchomości do majątki prywatnego Podatnika (za zgodą małżonki) z otrzymanych środków pieniężnych.

Wątpliwości budzi to, czy może Podatnik skorzystać ze zwolnienia z 2% podatku od czynności cywilnoprawnych zgodnie z zapisem art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym, ustawy o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa, ustawy o gospodarce nieruchomościami, ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r. poz. 1463) zmieniającym art. 9 pkt 17 ustawy  z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 86, poz. 959).

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Przedmiotem umowy sprzedaży będzie prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, dla której istnieje indywidualna księga wieczysta.

Lokal znajduje się w domu jednorodzinnym, w którym wyodrębnione są dwa lokale mieszkalne (każde z nich posiada oddzielną księgę wieczystą).

Pytanie

Czy w związku z powyższym Podatnik będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych na zakup nieruchomości mieszkalnej ze środków osobistych Podatnika, za zgodą małżonki, do majątku własnego Podatnika?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, przy zakupie do majątku prywatnego mieszkania Podatnik ma prawo skorzystać ze zwolnienia z podatku od czynności cywilnoprawnych, gdyż spełnia Podatnik wszystkie warunki zapisane w ustawie.

Istotne elementy własnego stanowiska zawarł Podatnik również w opisie zdarzenia przyszłego, gdzie wskazał, że spełnia wszystkie warunki aby móc skorzystać ze zwolnienia  z opłaty PCC-3, gdyż będzie to jego pierwsze mieszkanie znajdujące się w majątku prywatnym. Co prawda małżonka posiada już dom mieszkalny przez co sama nie mogłaby skorzystać z ww. zwolnienia z opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, jednakże posiada ona ten majątek wyłącznie jako majątek prywatny. W związku z powyższym nie jest to majątek wspólny małżeństwa, który zdyskwalifikować mógł Podatnika do skorzystania ze zwolnienia z opłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z interpretacją Znak: 0111-KDIB2-2.4014.255.2023.1.DR warunkiem do skorzystania ze zwolnienia jest to, żeby każdemu z kupujących nieruchomość na współwłasność w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z wymienionych w przepisie praw ani udział w tych prawach z wyjątkiem udziału, który nie przekracza lub nie przekraczał 50%  i został nabyty w drodze dziedziczenia. Jednakże w tym przypadku zakup nieruchomości będzie wyłącznie do majątku prywatnego jednego z małżonków.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy:

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

W myśl art. 9 pkt 17 ww. ustawy:

Z treści przepisu art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osoby fizyczne m.in. prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość pod warunkiem, że kupującemu w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50 % i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, że będąc w związku małżeńskim posiada Pan w majątku własnym udział w dwóch nieruchomościach (jeden lokal mieszkalny oraz jeden budynek mieszkalny). Wysokość udziału wynosi 33% i został on nabyty w drodze spadku po Pana ojcu przed zawarciem związku małżeńskiego. Wchodząc w związek małżeński nie ustanowił Pan rozdzielności małżeńskiej, jednakże w trakcie trwania związku małżeńskiego Pana małżonka otrzymała od swoich rodziców w ramach darowizny do swojego majątku prywatnego budynek mieszkalny. Pan oraz Pana małżonka oprócz powyższych trzech nieruchomości nie posiadacie żadnych innych nieruchomości mieszkalnych ani żadnych praw własności/współwłasności, a także spółdzielczych własnościowych praw do lokali mieszkalnych ani domów mieszkalnych. Zamierza Pan w 2024 r. dokonać z planowanej do otrzymania darowizny pieniężnej od swojej matki (darowizna do Pana majątku prywatnego za zgodą małżonki) zakupu nieruchomości do Pana majątki prywatnego (za zgodą małżonki) z otrzymanych środków pieniężnych. W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, że przedmiotem umowy sprzedaży będzie prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość.

Kwestie stosunków majątkowych małżeńskich reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Należy podkreślić, że przedmioty, o których mowa art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, tj. należące do majątku osobistego danego małżonka (np. nabyte w zamian za składniki majątku osobistego), pomimo istnienia wspólnoty majątkowej między małżonkami nie stanowią ich majątku wspólnego. Przedmioty takie stanowią majątek odrębny danego małżonka. Innymi słowy sam fakt, że między małżonkami istnieje wspólność ustawowa nie czyni małżonków współwłaścicielami majątku osobistego jednego z nich.

Zatem zgodnie z przepisami prawa rodzinnego o zaliczeniu przedmiotów majątkowych do wspólnego czy też odrębnego majątku decyduje przede wszystkim moment oraz sposób ich nabycia. Rzeczy i prawa nabyte w drodze darowizny – zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego  i opiekuńczego – stanowią wyłączną własność małżonka, którą może on swobodnie rozporządzać bez zgody drugiego z nich. Również nieruchomości nabyte przez małżonków na zasadzie surogacji – mimo trwania wspólności ustawowej małżeńskiej – nie wchodzą w skład majątku wspólnego, ale należą do majątków osobistych małżonków, o czym stanowi art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W najogólniejszym ujęciu istota surogacji przewidzianej w art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego polega na zaliczeniu do majątku osobistego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności przez każdego z małżonków w zamian za przedmioty stanowiące jego majątek osobisty. Ogólnie przyjmuje się, że surogacja może być wielokrotna, np. kolejnymi surogatami należącymi do majątku osobistego są: kwota pieniężna uzyskana za rzecz należącą do majątku osobistego, rzecz nabyta za tę kwotę, a w razie jej późniejszej zamiany – inna rzecz nabyta w ten sposób lub odszkodowanie za nią.

Jak wskazuje się w doktrynie: „W wyr. z 12.5.2000 r. (V CKN 50/00, Legalis) SN określił przesłanki przewidzianej w art. 33 pkt 3 KRO surogacji. Są nimi dwa wymagania: po pierwsze, aby jedno i to samo zdarzenie spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku odrębnego i nabycie innego przedmiotu majątkowego, oraz po drugie, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku odrębnego. Przedmiot nabywany do majątku osobistego powinien zatem być ekwiwalentem przedmiotu, który z majątku wychodzi” (Komentarz do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, Art. 33 KRO red. serii Osajda/red. tomu Domański, Słyk 2024, wyd. 11/J. Słyk).

Innymi słowy zasada surogacji wyraża się w tym, że do majątku osobistego małżonków zalicza się również przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności małżeńskiej majątkowej w zamian za inne przedmioty stanowiące majątek osobisty małżonka.

Należy pamiętać, że skutek surogacji (przynależność przedmiotów nabytych w zamian za składniki majątku osobistego do tego majątku) następuje z mocy prawa. Aby skutek ten zaistniał, nie jest konieczne oświadczenie woli małżonków. Nabycie przedmiotu w ramach surogacji nie wymaga ujawnienia tego faktu w treści czynności prawnej (np. umowie sprzedaży).

Mając na uwadze powyższe rozważania wskazać należy, że nabycie przez Pana nieruchomości nastąpi do Pana majątku osobistego, skoro zostanie nabyta w zamian za składniki majątku osobistego – środki pieniężne pochodzące z darowizny od Pana mamy, które wejdą do Pana majątku osobistego.  

Posiada Pan udział w dwóch nieruchomościach (jeden lokal mieszkalny oraz jeden budynek mieszkalny). Wysokość udziału wynosi 33% i został on nabyty w drodze spadku po Pana ojcu przed zawarciem związku małżeńskiego.  

Wskazać należy, że każdy z ww. udziałów należy ocenić indywidualnie. Dla skorzystania ze zwolnienia przewidzianego w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, udział w każdym lokalu (budynku) mieszkalnym musi zostać nabyty w drodze dziedziczenia  i w każdym z nich nie może być wyższy niż 50%.

Zatem mając na uwadze fakt, że jest Pan współwłaścicielem lokalu mieszkalnego oraz budynku mieszkalnego w udziale w każdym z nich po 33%, a udziały te zostały nabyte przez Pana w drodze dziedziczenia, w przedmiotowej sprawie znajdzie zastosowanie przepis art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, skoro umowa sprzedaży zostanie zawarta tylko przez Pana (nieruchomość nie będzie nabywana na współwłasność z Pana żoną). Nie będzie Pan zatem zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego, który wejdzie do Pana majątku osobistego na podstawie art. 33 pkt 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje okoliczność, że Pana żona jest właścicielką budynku mieszkalnego nabytego w darowiźnie od rodziców.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).