Postanowienie SN z dnia 15 lutego 2024 r., sygn. I CSK 6303/22

15 lutego 2024 r.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Dariusz Dończyk

na posiedzeniu niejawnym 15 lutego 2024 r. w Warszawie
‎w sprawie z powództwa M. K.
‎przeciwko Bank spółce akcyjnej w W.
‎o zapłatę i ustalenie,
‎na skutek skargi kasacyjnej Bank spółki akcyjnej w W.
‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
‎z 20 maja 2022 r., I ACa 836/21,

1. Stwierdza, że czynność dokonana 17 października 2023 r. w sprawie I CSK 6303/22 w przedmiocie żądania sędziego wyłączenia od rozpoznania skargi kasacyjnej strony pozwanej nie jest orzeczeniem Sądu Najwyższego w rozumieniu art. 52 k.p.c. oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP;

UZASADNIENIE

I. M. K. wniósł przeciwko pozwanemu Bank spółce akcyjnej w W. pozew o zapłatę przez pozwanego korzyści majątkowej uzyskanej bez podstawy prawnej z odsetkami za czas opóźnienia oraz ustalenie nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z zobowiązania opisanego w umowie o kredyt i wszelkich innych zobowiązań, oświadczeń czy umów do niej akcesoryjnych, wliczając regulaminy oraz inne wzorce umów - ze względu na nieważność zobowiązania - co do przyszłych świadczeń. W toku postępowania zgłoszone żądania w pozwie były zmieniane przez powoda. Podłożem sporu była zawarta 23 lipca 2008 r. umowa o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem CHF pomiędzy Bankiem S.A. a M. K.. Wyrokiem z 30 lipca 2021 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu. W ocenie Sądu pierwszej instancji umowa, której dotyczył pozew, zawiera wszystkie niezbędne podmiotowo i przedmiotowo istotne elementy statuujące określony stosunek umowny (umowę kredytu indeksowanego do waluty obcej). Powód nie wykazał, aby przysługiwało mu roszczenie na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Po rozpoznaniu apelacji wniesionej od tego wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 41 740,92 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 maja 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 40 549,04 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty; ustalił, że umowa nr […] o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „X.” waloryzowana kursem CHF z 23 lipca 2008 r. jest nieważna; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; oddalił apelację w pozostałym zakresie oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania. Umowa, została zawarta z powodem jako konsumentem przy niedopełnieniu należytym obowiązku informacyjnego pozwanego. Jednocześnie nakłada ona na konsumenta w całości ryzyko finansowe związane z umową oraz przypisuje przedsiębiorcy (pozwanemu) jednostronną swobodę w kształtowaniu wysokości zobowiązania klienta. W tym zakresie postanowienia umowy, jako mające charakter niedozwolony, są bezskuteczne wobec powoda. Uznanie bezskuteczności tych postanowień względem konsumenta, nakazuje przyjąć nieważność umowy, bowiem nie może ona funkcjonować bez określenia głównego przedmiotu. Nie istnieje przy tym żadna regulacja ustawowa, która mogłaby w takim przypadku mieć zastosowanie w miejsce niedozwolonego postanowienia umownego. Uzasadniało to także zasądzenie na rzecz powoda zwrotu sumy jego wpłat na rzecz banku dokonanych w złotówkach i frankach szwajcarskich tj. kwot: 41 740,92 zł oraz 40 549,04 CHF na podstawie art. 410 § 1-2 w zw. z art. 405 k.c. W skardze kasacyjnej wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w ramach jednej z podstaw kasacyjnych podniesiono zarzut naruszenia przepisów Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE. L. z 1993 r. Nr 95, str. 29 ze zm.).