Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 12 czerwca 2024 r., sygn. II SA/Rz 274/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący SNSA Jerzy Solarski /spr./ Sędziowie WSA Piotr Godlewski WSA Maria Mikolik Protokolant starszy specjalista Anna Mazurek-Ferenc po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 czerwca 2024 r. sprawy ze skargi J. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Tarnobrzegu z dnia 19 stycznia 2024 r. nr SKO.405.ZA.2527.46.2023 w przedmiocie odmowy umorzenia zadłużenia z tytułu wypłaconych wierzycielowi świadczeń z funduszu alimentacyjnego - skargę oddala –

Uzasadnienie

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Tarnobrzegu (dalej: "Kolegium") decyzją z 19 stycznia 2024 r., nr SKO.405.ZA.2527.46.2023, utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy [...] (dalej: "Wójt") z dnia 8 listopada 2023 r., nr FA. 534.1.2023 odmawiającą J.W. (dalej: "Wnioskodawca"/"Skarżący") umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

W uzasadnieniu stwierdzone zostało, że Wójt odmówił Skarżącemu udzielenia ulgi w spłacie należności wypłaconych tytułem świadczeń alimentacyjnych w kwocie (...) zł na rzecz dzieci: B., A. i A. W odwołaniu Skarżący podał, że powodem zadłużenia jest brak możliwości podjęcia przez niego pracy i brak dochodów. Przywołał historię starań o uzyskanie zatrudnienia oraz stwierdził, że jest w kiepskim stanie zdrowia i sam opiekuje się chorą matką.

Kolegium odwołania nie uwzględniło. Podkreśliło, że zobowiązania alimentacyjne rodziców względem dzieci mają charakter obligatoryjny, co wynika wprost z art. 133 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Wskazało, że Skarżący kolejny raz wnioskuje o umorzenie przedmiotowych zobowiązań; wcześniejsze wnioski były przez organy administracyjne rozpatrywane negatywnie, a słuszność takiego stanowiska potwierdzały sądy administracyjne obu instancji. Kolegium wskazało na art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. z 2023 r., poz. 1993, dalej: "ustawa"), który ma w sprawie zastosowanie. Uznało, że Wójt przeprowadził postępowanie w sprawie w sposób prawidłowy, szczegółowo wyjaśniał i zgromadził pełny materiał dowodowy pozwalający na poczynienie ustaleń faktycznych i podjęcie rozstrzygnięcia w ramach uznania administracyjnego. Ustalono wysokość zobowiązań Skarżącego, jego aktualne dochody oraz osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, stan zdrowia, ogólną sytuację finansową i życiową - przeprowadzony został wywiad środowiskowy. Tak zebrany w sprawie materiał dowodowy Kolegium uznało za wystarczający dla prawidłowego rozstrzygnięcia. Według tych ustaleń Skarżący prowadzi z matką wspólnie gospodarstwo domowe. Pobiera świadczenie pielęgnacyjne z uwagi na sprawowanie opieki nad niepełnosprawną matką. Dochód rodziny to (...) zł i przewyższa kryterium dochodowe uprawniające do uzyskania wsparcia ze środków z pomocy społecznej. Z kolei wiek i stan zdrowia Skarżącego nie wyklucza możliwości podjęcia w przyszłości zatrudnienia i spłaty powstałego zadłużenia, dlatego nie można przyjąć, że aktualna sytuacja Skarżącego przesądza o braku możliwości spłaty zadłużenia, dodatkowo w przyszłości istnieje możliwość uregulowania chociażby części ciążących na nim zobowiązań. W ocenie Kolegium sytuacja i status Skarżącego nie jest wyjątkowy czy mniej korzystny od innych dłużników alimentacyjnych, a sam fakt sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką nie jest sytuacją wyjątkową i wynika z ciążącego na Skarżącym obowiązku alimentacyjnym syna wobec matki. Kolegium zaznaczyło, że zadłużenie jest wynikiem niewywiązywania się przez Skarżącego z obowiązków w stosunku do własnych dzieci. Przyczyną było niepodejmowanie pracy zarobkowej w latach 1999-2014 (od 2014 r. sprawuje on opiekę nad matką). Fakt, że organy przyznały Skarżącemu prawo najpierw do specjalnego zasiłku opiekuńczego a potem do świadczenia pielęgnacyjnego świadczy, że Skarżący miał możliwość podejmowania zatrudniania - tak by wypełnić ciążący na nim obowiązek alimentacyjny. W całym okresie powstania zadłużenia nie był obarczony obowiązkiem opieki nad niepełnosprawną matką i mógł w tym czasie podjąć zatrudnienie z przeznaczeniem części wynagrodzenia na regulowanie swoich zobowiązań alimentacyjnych. Zatem sytuacja Skarżącego, w tym wysokość zadłużenia, nie jest wynikiem zdarzeń nagłych i nieprzewidywalnych - a to jest głównym wyznacznikiem zastosowania ulgi w ramach art. 30 ust. 2 ustawy, lecz zaniedbań i bierności wobec narastania długu. Jak stwierdziło Kolegium, zabezpieczenie społeczne nie ma na celu przejmowania w całości kosztów utrzymania dzieci z barków rodziców tychże dzieci na barki podatników. Wszelkiego rodzaju zwolnienia z tego obowiązku mają charakter wyjątkowy i powinny być interpretowane w sposób ścisły, a nie rozszerzający, bowiem obowiązek alimentacyjny ciąży bezwzględnie na każdym z rodziców, a alimenty służą realizacji ochrony dobra dziecka poprzez zapewnienie środków na jego godziwe utrzymanie, wychowywanie czy edukację. Fakt wypłaty przez państwo świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz osoby małoletniej z tytułu zasądzonych alimentów, nie zwalnia zobowiązanego z obowiązku alimentacji wobec własnego dziecka. Pomoc w regulowaniu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy powinna mieć miejsce w wyjątkowych okolicznościach, a w rozpoznawanej sprawie takie wyjątkowe okoliczności nie zaistniały; sytuacja dochodowa i rodzinna Skarżącego nie dawała podstaw do wydania decyzji o rozłożeniu na raty i umorzeniu należności wypłaconych tytułem świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Skarżący otrzymuje co miesiąc kwotę (...) zł. (od 1 stycznia 2024 r. kwotę (...) zł) zastępującą wynagrodzenie za pracę. W tych warunkach spłata spornej należności powinna być przez niego rozpoczęta i kontynuowana do czasu pełnego uregulowania zobowiązań alimentacyjnych.