Związek przyczynowy rezygnacji z pracy a opieka nad niepełnosprawnym bliskim w kontekście świadczenia pielęgnacyjnego - Wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2024 r., sygn. I OSK 608/23

Dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego niezbędne jest ustalenie bezpośredniego związku pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia a koniecznością sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, który to związek musi być ścisły i wykluczający możliwość podjęcia pracy zarobkowej.

Dnia 17 kwietnia 2024 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie: sędzia NSA Piotr Przybysz sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2024 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 listopada 2022 r., sygn. akt III SA/Kr 890/22 w sprawie ze skargi Z. U. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] kwietnia 2022 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. oddala skargę kasacyjną; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. na rzecz Z. U. kwotę 300,00 (trzysta) PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 8 listopada 2022 r., III SA/Kr 890/22 w sprawie ze skargi Z. U. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] kwietnia 2022 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia: uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji (pkt 1.) i rozstrzygnął o kosztach postępowania (pkt 2.).

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:

Prezydent Miasta T. decyzją z dnia [...] stycznia 2022 r. znak: [...] odmówił skarżącej przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką Z. B., legitymującą się orzeczeniem o zaliczeniu do pierwszej grupy inwalidów na stałe, ze wskazaniem, że inwalidztwo istnieje od kwietnia 1992 r. Jako przesłankę odmowy przyznania świadczenia organ I instancji wskazał art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 ze zm.), dalej jako "u.ś.r.", wskazując, iż niepełnosprawność Z. B. nie powstała w okresach wskazanych w tym przepisie. Ponadto wskazano, że skarżąca pobiera emeryturę, co realizuje negatywną przesłankę z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a u.ś.r. Od powyższej decyzji odwołała się Z. U. wnosząc o uchylenie decyzji organu I instancji w całości i przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w T. utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji wskazało, że skarżąca od 1 października 2017 r. ma ustalone prawo do emerytury, a nadto została ustanowione kuratorem niepełnosprawnej Z. B. Od 2 sierpnia 2021 r. skarżąca została zarejestrowana jako osoba poszukująca pracy – posiadająca prawo do emerytury. Ukończyła szkolenie w zakresie "Praktyk opiekuńczych w formie teoretycznych wykładów i praktycznych ćwiczeń z zakresu opieki i pielęgnacji nad osobą niesamodzielną". Nadto skarżąca prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mężem oraz matką, nad którą sprawuje codzienną opiekę. Z. B. jest osobą leżącą, niezdolną do samodzielnej egzystencji. Skarżąca jest w domu cały czas, opuszcza go tylko w celu zrobienia zakupów lub załatwienia ważnych spraw, po powrocie z pracy męża. Skarżąca zmienia matce pampersy, karmi w sposób dojelitowy, dozuje i podaje lekarstwa, kąpie, wykonuje pielęgnację przeciwodleżynową. Jest z matką przez cały czas. Nadto prowadzi normalne gospodarstwo domowe. Zdaniem organu odwoławczego, nawet w przypadku zawieszenia prawa do emerytury nie zostały spełnione pozostałe przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, gdyż skarżąca ma 65 lat, a od 28. roku życia pobierała rentę z tytułu niepełnosprawności i nie była zdolna do podjęcia zatrudnienia. Skoro przez tak długi czas nie podejmowała pracy, to trudno zakładać, by istotnie była zainteresowana podjęciem zatrudnienia. Organ podkreślił, iż matka skarżącej już od 25 sierpnia 1992 r. wymagała stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Nadto istnieją inne osoby zobowiązane do wywiązywania się wobec Z. B. z obowiązku alimentacyjnego – jej pozostałe dzieci i wnuki. Zobowiązania zawodowe czy prywatne nie zwalniają tych osób od realizacji obowiązku alimentacyjnego.