Wyrok NSA z dnia 21 lutego 2024 r., sygn. III OSK 1256/22

Dnia 21 lutego 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz sędzia del. WSA Beata Jezielska po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej T.B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 grudnia 2021 r. sygn. akt II SA/Wa 1156/21 w sprawie ze skargi T.B. na decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 4 lutego 2021 r. nr 5/II/2021/BTiZ w przedmiocie zmiany decyzji w części dotyczącej wysokości równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego 1) uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję Komendanta [...] Oddziału Straży Granicznej z dnia 7 grudnia 2020 r. nr 52/B/2020; 2) zasądza od Komendanta Głównego Straży Granicznej na rzecz T.B. kwotę 377 (słownie: trzysta siedemdziesiąt siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 14 grudnia 2021 r. sygn. akt II SA/Wa 1156/21 oddalił skargę T.B. na decyzję Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 4 lutego 2021 r. nr 5/II/2021/BTiZ w przedmiocie zmiany decyzji w części dotyczącej wysokości równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego. W uzasadnieniu wyroku wskazał m.in., że uprawnienie do uzyskania lokalu mieszkalnego przez funkcjonariusza Straży Granicznej jest jego prawem podstawowym, a dopiero, gdy nie można tego uprawnienia zrealizować, w grę może wchodzić przyznanie innej pomocy, w tym równoważnika za brak lokalu mieszkalnego. Prawo do równoważnika za brak lokalu jest zatem zastępczą formą realizacji prawa do lokalu, którą przewidziano w art. 92 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 305 ze zm., dalej w skrócie "ustawa"). W konsekwencji przepis art. 96 ustawy – zgodnie z którym funkcjonariuszowi przysługuje równoważnik pieniężny, jeżeli on sam lub członkowie jego rodziny nie posiadają lokalu mieszkalnego w miejscu pełnienia służby lub w miejscowości pobliskiej – należy interpretować w ujęciu systemowym, mając na względzie całość unormowań dotyczących mieszkań funkcjonariuszy Straży Granicznej. W ocenie Sądu pierwszej instancji, orzekające w tej sprawie organy obu instancji prawidłowo uznały, że przy ustalaniu wysokości przyznanego skarżącemu równoważnika pieniężnego za brak lokalu niemożliwe było uwzględnienie jego małoletniej córki. Stosownie bowiem do treści art. 93 pkt 2 ustawy, członkami rodziny funkcjonariusza, których uwzględnia się przy przydziale lokalu mieszkalnego, są pozostający z funkcjonariuszem we wspólnym gospodarstwie domowym dzieci (własne lub małżonka, przysposobione lub przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej), pozostające na jego utrzymaniu, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 25 lat życia. Ustawodawca w w/w przepisie, jak prawidłowo wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, przewidział dwie przesłanki, których łączne spełnienie zezwala na uwzględnienie w przydziale lokalu mieszkalnego dzieci funkcjonariusza. Należą do nich: pozostawanie dziecka na utrzymaniu funkcjonariusza oraz pozostawanie dziecka we wspólnym gospodarstwie domowym. Zgodnie natomiast ze złożonym do akt sprawy wyrokiem rozwodowym Sądu Okręgowego w [...] z dnia 21 grudnia 2010 r. sygn. akt [...] – władzę rodzicielską nad córką funkcjonariusza powierzono matce, ustalając, że każdorazowym miejscem zamieszkania córki funkcjonariusza będzie aktualne miejsce zamieszkania jego matki. Zasadnie zatem organy uznały, że w/w prawomocny wyrok rozwodowy wykluczał uznanie córki skarżącego za członka jego rodziny w rozumieniu art. 93 pkt 2 ustawy, uwzględnianego przy przydziale lokalu mieszkalnego, a tym samym przy ustalaniu wysokości równoważnika pieniężnego za brak lokalu. Na mocy § 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 czerwca 2002 r. w sprawie przydziału, opróżniania lokali mieszkalnych i tymczasowych kwater przeznaczonych dla funkcjonariuszy Straży Granicznej oraz norm zaludnienia lokali mieszkalnych (t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1005 ze zm., dalej w skrócie "rozporządzenie"), wysokość równoważnika pieniężnego za brak lokalu mieszkalnego wynosi dla funkcjonariusza posiadającego co najmniej jednego członka rodziny, o których mowa w art. 93 ustawy – 14,40 zł dziennie, a dla pozostałych – 7,20 zł dziennie. W konsekwencji przyjąć należało, iż skoro skarżący nie miał prawnego obowiązku prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego z córką, to nie można jej było uwzględnić przy ustalaniu równoważnika pieniężnego za brak lokalu. Sąd pierwszej instancji stwierdził ponadto, że skoro organy obu instancji nie kwestionowały faktycznych relacji łączących byłych małżonków i faktycznego ponoszenia kosztów przez skarżącego na utrzymanie byłej rodziny, to nie były zobowiązane przeprowadzać w tym zakresie postępowania dowodowego wnioskowanego przez skarżącego. Tym samym podnoszone przez skarżącego okoliczności faktycznego wspólnego zamieszkiwania byłych małżonków z córką, czy też partycypowania przez skarżącego w kosztach utrzymania córki oraz kosztach spłaty kredytu na wspólnie zajmowany dom – nie miały znaczenia w tej sprawie.