Wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2024 r., sygn. III OSK 876/22

Dnia 11 kwietnia 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Przemysław Szustakiewicz sędzia NSA Mirosław Wincenciak (spr.) sędzia del. WSA Maciej Kobak po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 października 2021 r. sygn. akt III SA/Kr 222/21 w sprawie ze skargi A.M. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 2 grudnia 2020 r. nr 59/EU-O/2020 w przedmiocie odmowy wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop oddala skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie wyrokiem z dnia 4 października 2021 r. sygn. akt III SA/Kr 222/21, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi A.M. na decyzję Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 2 grudnia 2020 r. nr 59/EU-O/2020 w przedmiocie odmowy wypłaty wyrównania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.

Z uzasadnienia w/w wyroku wynika m.in., że w momencie opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego zostaje obalone domniemanie konstytucyjności normy prawnej, której dotyczy orzeczenie, a skutek uchylenia domniemania konstytucyjności przepisu następuje od momentu jego wejścia w życie. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 30 października 2018 r. sygn. akt K 7/15 orzekł, że art. 115a ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za jeden dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia, jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji RP. Z dniem opublikowania w/w wyroku, czyli od dnia 6 listopada 2018 r., część art. 115a (w poprzednim brzmieniu) została zatem wyeliminowana z obrotu prawnego i nie mogła stanowić podstawy orzekania o wysokości ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop. W konsekwencji, skoro niekonstytucyjny przepis stracił moc obowiązującą, to nie może być podstawą orzeczenia w procesie stosowania prawa niezależnie od tego czy rozstrzygnięcie dotyczy stanu faktycznego sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, czy też zaistniałego po tej dacie. Sąd pierwszej instancji wskazał, że art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, o zmianie ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r., poz. 1610, dalej w skrócie "ustawa nowelizująca") stanowi, iż ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy za okres przed dniem 6 listopada 2018 r. ustala się na zasadach wynikających z przepisów ustawy o Policji w brzmieniu obowiązującym przed dniem 6 listopada 2018 r., a nie w wysokości wynikającej z przepisów w/w ustawy. WSA w Krakowie stwierdził, że przyjęcie za prawidłową wykładnię przepisów przejściowych zastosowaną w tej sprawie przez organ oznaczałoby zaistnienie zjawiska tzw. "wtórnej niekonstytucyjności", które polega na tym, że ustawodawca powtarza rozwiązania normatywne uznane już raz za niekonstytucyjne. Oznaczałoby to, że ustawodawca przepisami przejściowymi próbuje ograniczyć zakres stosowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, a ponadto narusza konstytucyjną powszechną moc obowiązującą wyroków Trybunału, które wiążą również ustawodawcę. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, podkreślić należy, że rozstrzygnięcie zapadłe w w/w wyroku z dnia 30 października 2018 r., który dotyczył poprzednio obowiązującego stanu prawnego, z uwagi na treść normy intertemporalnej jest aktualne i wiążące, pomimo formalnego niezakwestionowania nowej regulacji prawnej. Z uwagi na odesłanie do unormowania uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niekonstytucyjne, istota problemu, który rozstrzygał Trybunał, pozostaje aktualna mimo wejścia w życie nowelizacji przepisu art. 115a ustawy o Policji. W rezultacie, do unormowania zawartego w art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej będą miały odpowiednie zastosowanie te same zastrzeżenia konstytucyjne, które zostały podniesione w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. WSA w Krakowie, podzielając stanowisko wyrażone w tego typu sprawach przez sądy administracyjne, uznał, że niekonstytucyjność normy wywodzonej z art. 115a ustawy o Policji, kontrolowanej wówczas przez Trybunał, odnosi się również do normy, jaką należy zrekonstruować z treści aktualnie obowiązującego art. 115a ustawy o Policji w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą. Ukształtowana przez art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej regulacja intertemporalna jest zatem dotknięta wtórną niekonstytucyjnością, nie odpowiada standardom konstytucyjnym określonym w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 r. oraz nie realizuje jego treści i skutków w odniesieniu do prawa podmiotowego jednostki wynikającego z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP. Zaznaczyć jednak należy, że wtórna niekonstytucyjność dotyczy jedynie części tej normy, która w art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej ograniczyła czasowe ramy jej zastosowania w okresie między wejściem w życie przepisu 115a ustawy o Policji w poprzednio obowiązującym i niekonstytucyjnym brzmieniu (z dniem 19 października 2001 r.) a dniem 6 listopada 2018 r. (czyli dniem publikacji w/w wyroku Trybunału Konstytucyjnego). Sposób obliczania ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop zasadniczo został bowiem dostosowany do wymogów konstytucyjnych zgodnie z powołanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. W kwestii odsetek ustawowych Sąd pierwszej instancji wskazał, że dochodzenie odsetek przysługuje tylko wtedy, kiedy przepis określonej pragmatyki służbowej przewiduje takie prawo i jednocześnie brak jest wskazania drogi dochodzenia odsetek przed sądami powszechnymi.