Interpretacja indywidualna z dnia 18 kwietnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.13.2024.2.MM

W zakresie skutków podatkowych nabycia na wyłączną własność lokalu mieszkalnego będącego przedmiotem spadku po zmarłych rodzicach, w zamian za spłatę.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 stycznia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 4 stycznia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych odpłatnego działu spadku. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 9 kwietnia 2024 r. (data wpływu 15 kwietnia 2024 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Rodzice Pana i Pańskiego brata – J. i R. małżonkowie B. już zmarli. Postępowania spadkowe po Pana rodzicach zostały już przeprowadzone – wpierw po ojcu przed Sądem Rejonowym w … w 2020 r., a następnie po matce przed notariuszem w … w 2023 r. Rodzice byli na prawach majątkowej małżeńskiej wspólności ustawowej właścicielami lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, objętego księgą wieczystą nr ….

Obecnie w księdze tej wpisani są: J. B. (Pana matka) w udziałach 1/2 i 1/6 części, Z. B. (Pana brat) w udziale 1/6 części i Pan w pozostałym udziale 1/6 części. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej po zmarłej matce J. B. (APD z 22 grudnia 2023 r. zarejestrowany pod numerem xxx) stał się Pan wraz z bratem współwłaścicielem ww. lokalu w udziałach po 1/2 części. Ww. lokal stanowił pierwotnie majątek wspólny Pana zmarłych rodziców. Wraz z bratem jako następcy prawni J. i R. małżonków B. zamierzacie teraz dokonać notarialnie podziału ww. majątku wspólnego zmarłych rodziców w ten sposób, że w wyniku tego podziału opisany wyżej lokal przypadnie w całości na rzecz jednego z Was za spłatę połowy jego wartości na rzecz tego z Was, który zrzeknie się prawa do ww. nieruchomości.

W uzupełnieniu wniosku wyjaśnił Pan, że w wyniku podziału majątku nabytego po rodzicach lokal mieszkalny stanie się Pana własnością.

Pytania

1) Czy w powyższym stanie faktycznym mamy do czynienia z podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych, czy z działem spadku między spadkobiercami?

2) Czy w powyższym stanie faktycznym w związku z nabyciem przez Pana lokalu w wyniku podziału majątku po rodzicach i spłatą brata, będzie Pan musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, według uzyskanej przez Pana wiedzy w kancelariach notarialnych, zamierzona przez Pana czynność jest podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych. Czynność ma dotyczyć składnika objętego wspólnością majątkową małżeńską i nie ma znaczenia czy podział taki dokonują żyjący małżonkowie (np. po rozwodzie), czy ich następcy prawni. Skoro następcy prawni zmarłego małżonka mogą wystąpić do sądu o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, to również są uprawnieni do dokonania podziału majątku wspólnego zmarłego małżonka czy małżonków.

Jeśli zamierzona przez Pana i Pańskiego brata czynność jest podziałem majątku wspólnego zmarłych rodziców, to nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w sytuacji spłaty wychodzącego ze współwłasności współwłaściciela, gdyż jest to czynność nie objęta zakresem art. 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295):

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o dział spadku oraz umów o zniesienie współwłasności (lub orzeczeń sądu w tym przedmiocie), z którymi związane są spłaty lub dopłaty.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że wraz z bratem jest Pan współwłaścicielem lokalu mieszkalnego, który stanowił pierwotnie majątek wspólny Państwa zmarłych rodziców. Lokal został nabyty przez Pana i Pańskiego brata w drodze spadku po rodzicach. Po śmierci Pana ojca lokal mieszkalny należał do Pana matki w udziałach 1/2 i 1/6 części, do Pana brata w udziale 1/6 części i do Pana w pozostałym udziale 1/6 części. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej po zmarłej matce stał się Pan wraz z bratem współwłaścicielem ww. lokalu w udziałach po 1/2 części. Wraz z bratem zamierzacie Państwo dokonać notarialnie podziału ww. majątku wspólnego zmarłych rodziców w ten sposób, że w wyniku tego podziału lokal mieszkalny przypadnie w całości na Pana rzecz w zamian za spłatę połowy jego wartości na rzecz Pana brata, który zrzeknie się prawa do ww. nieruchomości.

Pana zdaniem, planowana czynność będzie podziałem majątku wspólnego zmarłych małżonków przez ich następców prawnych. W konsekwencji, podział majątku wspólnego małżonków jako czynność nie objęta zakresem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu.

Z Pana stanowiskiem nie można się zgodzić.

Kwestie stosunków majątkowych w małżeństwie reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809).

W myśl art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 43 § 1 i § 2 ww. Kodeksu:

Ustrój wspólności ustawowej obejmujący dorobek obojga małżonków, ukształtowany został przez ustawodawcę jako wspólność łączna, bezudziałowa. Wspólność majątkowa małżeńska oparta jest na małżeństwie, jako stosunku prawnym osobistym. Wspólność ustawowa ustaje z chwilą śmierci jednego z małżonków i staje się współwłasnością w częściach ułamkowych a prawa i rzeczy, w których udział miał zmarły małżonek podlegają dziedziczeniu.

Zgodnie z art. 46 ww. Kodeksu:

Natomiast w myśl art. 1035 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.):

W myśl art. 1037 § 1 cyt. ustawy:

Dział spadku jest instytucją z zakresu prawa spadkowego, polegającą na zniesieniu wspólności majątku spadkowego. Działu spadku można dokonać poprzez przyznanie majątku np. jednemu spadkobiercy lub fizyczny podział rzeczy, tzn. poszczególne przedmioty zostaną podzielone i przyznane poszczególnym spadkobiercom. Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli może wiązać się z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz pozostałych.

Mając na uwadze powyższe przepisy i przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że jest Pan spadkobiercą swoich rodziców. Planuje Pan podzielić majątek nabyty w spadku. Planowana przez Pana czynność będzie zatem działem spadku, ponieważ dotyczyć będzie zniesienia wspólności majątku, który Pan i Pana brat nabyliście w spadku. Nie ma znaczenia, że dzielony majątek – lokal mieszkalny – stanowił majątek wspólny Pana rodziców. Lokal mieszkalny nie stanowi już majątku wspólnego Pana rodziców lecz jest współwłasnością Pana i Pańskiego brata. Tym samym nie dojdzie do podziału majątku wspólnego spadkodawców lecz do podziału majątku spadkobierców.

Nie można więc zgodzić się z Panem, że pomiędzy Panem i Pańskim bratem dojdzie do podziału majątku wspólnego zmarłych małżonków (rodziców).

Możliwość wystąpienia następców prawnych zmarłego małżonka do sądu o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, nie oznacza, że spadkobiercy są również uprawnieni do dokonania podziału majątku wspólnego zmarłego małżonka czy małżonków. Tytułem prawnym, na podstawie którego nabył Pan prawo do majątku objętego wspólnością małżeńską swoich rodziców jest spadkobranie i jedynym sposobem podziału tak nabytego majątku jest dział spadku.

Jak już wskazano powyżej, zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podlega dział spadku, jeżeli wiąże się on z obowiązkiem spłat lub dopłat.

Spłata stanowi wyrażoną w pieniądzu równowartość udziału w majątku spadkowym (stanowiącym współwłasność) i występuje wówczas przy dziale spadku lub zniesieniu współwłasności, gdy całość majątku spadkowego (majątku objętego współwłasnością) przyznano jednemu lub kilku ze spadkobierców (współwłaścicieli). Natomiast dopłata ma wyrównać różnice powstałe wskutek fizycznego podziału majątku między spadkobierców (współwłaścicieli), gdy zachodzą rozbieżności między faktycznie przyznaną im częścią majątku a udziałem w spadku (udziałem w majątku objętym współwłasnością).

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 5 ww. ustawy:

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ww. ustawy:

Stosownie do art. 10 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy:

W związku z powyższym, wskazać należy, że dział spadku z obowiązkiem spłaty, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy, zgodnie z treścią art. 4 pkt 5 ww. ustawy, będzie ciąży na Panu jako podmiocie nabywającym rzecz ponad udział w spadku. W wyniku działu spadku otrzyma Pan nieruchomość (lokal mieszkalny) na wyłączną własność. Zatem wartość otrzymanego przez Pana majątku przewyższy wartość Pana udziału w majątku spadkowym. W konsekwencji powyższego będzie ciążył na Panu obowiązek podatkowy, ponieważ nabędzie Pan majątek o wyższej wartości niż wartość udziału jaki Pan posiada w spadku. Podstawą opodatkowania zgodnie z ww. art. 6 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy będzie 1/2 wartości rynkowej lokalu mieszkalnego czyli wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału w spadku.

Reasumując, Pana stanowisko, że planowany podział majątku wspólnego nie będzie podlegał opodatkowaniu jako czynność nieobjęta zakresem ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe. Podział majątku wspólnego, który Pan i Pana brat nabyliście w drodze spadku po rodzicach zostanie dokonany na podstawie działu spadku z obowiązkiem spłaty. Natomiast na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnychpodlega dział spadku, któremu towarzyszą spłaty lub dopłaty.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w … . Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).