Wyrok NSA z dnia 5 września 2023 r., sygn. III FSK 2427/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Wojciech Stachurski (sprawozdawca), Sędzia NSA Jacek Pruszyński, Sędzia WSA (del.) Mirella Łent, Protokolant Konrad Halota, po rozpoznaniu w dniu 5 września 2023 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skarg kasacyjnych Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach i Wójta Gminy S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 11 lutego 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 1468/19 w sprawie ze skargi J. S.A. z siedzibą w J. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z dnia 14 sierpnia 2019 r., nr 2401-IEE1_.711.12.2019.4/JKR/166306 w przedmiocie zwrotu kosztów egzekucyjnych 1) oddala skargi kasacyjne, 2) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach na rzecz J. S.A. z siedzibą w J. kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrok sądu pierwszej instancji.

Wyrokiem z 11 lutego 2020 r., I SA/Gl 1468/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, po rozpoznaniu sprawy ze skargi J. S.A. z siedzibą w J. (dalej: "Skarżąca", "Spółka"), uchylił postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach z 14 sierpnia 2019 r., nr 2401-IEE1_.711.12.2019.4/JKR/166306, a także poprzedzające je postanowienie Naczelnika Drugiego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej z 15 kwietnia 2019 r., nr 2472.SEE.711.313.2019, w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w zakresie zwrotu kosztów egzekucyjnych.

Z uzasadnienia wyroku wynika, że Naczelnik Drugiego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej wszczął postępowanie egzekucyjne na podstawie wystawionych przez wierzyciela - Wójta Gminy S. dwunastu tytułów wykonawczych z 20 grudnia 2013 r. obejmujących zaległość w podatku od nieruchomości za 2008 r. Tytuły wykonawcze wydane zostały na podstawie decyzji z 18 grudnia 2013 r. Zaległość ta wraz z kosztami egzekucyjnymi została wyegzekwowana 27 grudnia 2013 r. Wnioskiem z 14 stycznia 2019 r. Spółka na podstawie art. 64c § 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2018 r. poz. 1314 z późn. zm., dalej: "u.p.e.a.") wystąpiła o zwrot całości kosztów pobranych w związku z przeprowadzoną egzekucją, wskazując, że wszczęta i przeprowadzona egzekucja była niezgodna z prawem w rozumieniu art. 64c § 3 u.p.e.a. ze względu na uchylenie decyzji podatkowej, która była podstawą egzekucji – co nastąpiło na podstawie decyzji Kolegium i było konsekwencją naruszeń organu podatkowego zarówno w zakresie przepisów prawa materialnego i procesowego. Postanowieniem z 15 kwietnia 2019 r. Naczelnik Drugiego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej odmówił wszczęcia postępowania w sprawie, wskazując, że wniosek o zwrot pobranych kosztów egzekucyjnych zgłoszony został z uchybieniem terminu określonego w art. 64c § 7 u.p.e.a. Wskazał, że organ egzekucyjny rozstrzyga o kosztach egzekucyjnych postanowieniem wydawanym na podstawie art. 64c § 7 u.p.e.a., w oparciu o reguły określone w art. 64c § 3 u.p.e.a. W ocenie organu, art. 64c § 3 u.p.e.a. nie stanowi samodzielnej podstawy rozstrzygania o kosztach egzekucyjnych w formie postanowienia, ale jest stosowany w ramach trybu unormowanego w art. 64c § 6a-7b u.p.e.a. Zwrot kosztów egzekucyjnych możliwy jest bez wydawania postanowienia jedynie wtedy, gdy taka powinność jest bezsporna (w szczególności wtedy, gdy kosztami tymi nie obciąża się wierzyciela, a organ egzekucyjny stwierdza okoliczność wszczęcia i prowadzenia egzekucji niezgodnie z prawem). Postanowieniem z 14 sierpnia 2019 r. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji, stwierdzając że uwzględnienie stanowiska Spółki oznaczałoby konieczność zwrotu pobranych kosztów na rzecz zobowiązanego bez stwierdzenia przez organ w odpowiednim rozstrzygnięciu, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji było niezgodne z prawem. Zdaniem organu, obciążenie kosztami zobowiązanego, wierzyciela, czy też organu egzekucyjnego wymaga wydania postanowienia w tym przedmiocie. Organ wskazał, że Spółka nie skorzystała z przysługującego jej uprawnienia wynikającego z art. 64c § 7 i 8 u.p.e.a. w brzmieniu obowiązującym do końca 2015 r., tj. żądania wydania postanowienia w sprawie kosztów egzekucyjnych. Mając na uwadze nowe brzmienie art. 64c § 6a pkt 1 lit. a u.p.e.a. (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.) Spółka w 6-miesięcznym terminie nie złożyła żądania zawiadomienia o wysokości kosztów egzekucyjnych. Czynność ta determinuje terminowe złożenie żądania o wydanie postanowienia w sprawie kosztów egzekucyjnych w oparciu o przepisy ustawy egzekucyjnej (art. 64c § 1, 3, 4 u.p.e.a.).