Wyrok NSA z dnia 5 września 2023 r., sygn. III FSK 2502/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Stachurski, Sędzia NSA Jacek Pruszyński, Sędzia WSA (del.) Mirella Łent (sprawozdawca), po rozpoznaniu w dniu 5 września 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24 marca 2020 r. sygn. akt I SA/Gd 2149/19 w sprawie ze skargi S.T. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku z dnia 26 września 2019 r. nr [...] w przedmiocie skargi na czynność egzekucyjną 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości, 2) oddala skargę, 3) zasądza od S.T. na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku kwotę 460 (słownie: czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 24 marca 2020 r. sygn. akt I SA/Gd 2149/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku z dnia 26 września 2019 r. utrzymujące w mocy postanowienie z dnia 27 sierpnia 2019 r. Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w G., który działając na podstawie art. 61a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm., dalej: k.p.a.), odmówił S.T. wszczęcia postępowania w sprawie skargi na czynność egzekucyjną, z uwagi na uchybienie terminu do jej wniesienia.

Sąd I instancji podał, że organ egzekucyjny błędnie uznał, iż skargę na czynność egzekucyjną skarżący mógł złożyć w terminie, którego bieg rozpoczął się w dniu 1 lipca 2019 r. w związku z doręczeniem wydruku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego i wkładu oszczędnościowego w N. S.A. Sąd nie podzielił poglądu, że niezależnie od źródła przychodu wpłata na rachunek bankowy powoduje możliwość prowadzenia egzekucji na zasadach określonych w art. 54 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2018 r. poz. 2187 ze zm.). Organ nie kwestionował, że w dniu 1 sierpnia 2019 r. na rachunek bankowy wpłynęło wynagrodzenie skarżącego za pracę. Termin do złożenia skargi na czynność egzekucyjną powinien być liczony od daty dokonywania czynności, zatem od daty wstrzymania wypłaty i przekazania wierzycielowi kwoty wpłaconej na rachunek bankowy, której źródłem jest wynagrodzenie. Skarga na czynność egzekucyjną powinna gwarantować stronie pełną i realną ochronę w razie wystąpienia nieprawidłowości w egzekucji administracyjnej, wobec czego organ nie może uchylać się od zapewnienia stronie możliwości dochodzenia swych praw w ramach tego środka, stwierdzając, że to wyłącznie bank ma świadomość pochodzenia wpływających na rachunek środków pieniężnych, a zatem to wyłącznie na nim spoczywa obowiązek oceny, czy środki pieniężne podlegają wyłączeniu spod egzekucji i związana z tym odpowiedzialność. Tryb egzekucji z rachunku bankowego wymaga uwzględnienia art. 9 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2018 r., poz. 1438 ze zm., dalej: u.p.e.a.) oraz art. 871 Kodeksu pracy. Nie jest dopuszczalna egzekucja wierzytelności za pracę w części podlegającej ochronie umożliwiającej pozostanie w dyspozycji dłużnika środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Wbrew stanowisku organu przedmiotem zajęcia z rachunku bankowego nie mogą być wierzytelności pieniężne bez względu na źródło ich pochodzenia. Zdaniem WSA organ egzekucyjny nie może poprzestać na ogólnej wiedzy co do przedmiotu zajęcia w postaci środków pieniężnych z rachunku bankowego. Organ, dokonując czynności egzekucyjnej, obowiązany jest wiedzę tę weryfikować z uwzględnieniem ważnego interesu zobowiązanego. Wbrew stanowisku organu ochrona wynagrodzenia za pracę powinna odpowiadać identycznym standardom prawnym niezależnie od sposobu przekazywania przez pracodawcę należności w formie przelewu na rachunek bankowy lub w formie wypłaty gotówkowej. W ocenie Sądu I instancji nie jest intencją ustawodawcy, aby właściciel rachunku bankowego był zobowiązany do wnoszenia w terminie liczonym od daty zajęcia rachunku bankowego skargi w trybie art. 54 § 1 u.p.e.a., jeżeli nie kwestionuje czynności zajęcia, a przedmiotem skargi jest czynność związana z wadliwą egzekucją z wynagrodzenia za pracę. Strona ma prawo podejmować działania poprzez skargę na czynność egzekucyjne, jeżeli zgłasza zarzut naruszenia prawa w odniesieniu do konkretnych środków ze źródła podlegającego ochronie. Prawo takie nie przysługuje stronie w odniesieniu do wpływających na rachunek bankowy ze źródeł, odnośnie do których ustawodawca nie przewidział szczególnych zasad egzekucji. W ocenie WSA brak podstaw do wywodzenia możliwości ochrony procesowej strony w trybie wniosku o przywrócenie procesowego terminu z art. 54 § 1 u.p.e.a. Przyjęcie odmiennego poglądu naruszałoby gwarancję procesowej sytuacji strony. Sąd I instancji polecił organowi podczas ponownego rozpoznawania sprawy uwzględnić, iż skarga na czynność egzekucyjną dotyczącą wynagrodzenia za pracę przekazanego na rachunek bankowy została wniesiona w terminie oraz dokonać oceny zarzutów dotyczących naruszenia przepisów o prowadzeniu egzekucji z wynagrodzenia. Wyrok wraz z uzasadnieniem dostępny jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (http://orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej w skrócie CBOSA).