Interpretacja indywidualna z dnia 18 marca 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-1.4011.62.2024.2.MB

Skutki podatkowe otrzymania tytułem rozliczenia prowizji z banku po spłacie kredytu zaciągniętego przez zmarłego męża.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 stycznia 2024 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 11 marca 2024 r. (wpływ 13 marca 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Pani mąż miał samodzielnie (na własne nazwisko) zaciągnięty kredyt gotówkowy. Po śmieci męża, wspólnie z synem jako spadkobiercy, spłaciła Pani kredyt zaciągnięty przez męża. Po rozliczeniu kredytu w styczniu 2023 r. otrzymała Pani z banku kwotę w wysokości (…) PLN tytułem rozliczenia prowizji 50%.

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku podała Pani następujące informacje:

Kredyt zaciągnięty przez Pani męża był zgodnie z umową kredytem gotówkowym, przeznaczonym na konsolidację zadłużenia; była to umowa o kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim.

Wskazała Pani, że nie została współkredytobiorcą zaciągniętego przez męża kredytu gotówkowego, kredyt został spłacony przez Panią (wspólnie z synem jako spadkobierców ustawowych) na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego po śmierci męża.

Jednocześnie poinformowała Pani, że w Jej małżeństwie panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Otrzymana z banku kwota, tytułem rozliczenia prowizji, wynika z wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu z tytułu spadkobrania.

Pytania

Czy otrzymaną prowizję powinna Pani traktować jako przychód, który należy rozliczyć w zeznaniu podatkowym za rok 2023 r?

Jeśli tak, to jaką deklarację należy wypełnić PIT 37 czy PIT 36?

Czy do ewentualnego rozliczenia wystarczającym będzie dokument – potwierdzenie wpłaty przedmiotowej kwoty na Pani konto bankowe, czy też bank jako płatnik zobowiązany jest do przesłania Pani deklaracji PIT?

W tym miejscu wskazuję, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytania nr 1 i 2. W zakresie pytania nr 3 wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie.

Pani stanowisko w sprawie (wynikające zarówno z wniosku jak i jego uzupełnienia)

W Pani ocenie kwota, którą Pani otrzymała z banku tytułem rozliczenia prowizji po spłacie kredytu zaciągniętego przez zmarłego męża stanowi Pani przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem od dochodów od osób fizycznych i który powinien zostać wykazany w rozliczeniu podatkowym za 2023 rok.

Otrzymana z banku kwota, tytułem rozliczenia prowizji, powinna zostać wykazana jako przychód podlegający opodatkowaniu w rozliczeniu podatkowym za 2023r. w deklaracji PIT 36.

Do rozliczenia podatkowego za 2023r. wystarczającym będzie dokument z banku tj. potwierdzenie wpłaty przedmiotowej kwoty z rozliczenia prowizji na Pani konto bankowe.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania.

W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Ogólne pojęcie przychodu ustawodawca zdefiniował w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Katalog źródeł przychodu, do których kwalifikuje się przychody danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ww. ustawy, zgodnie z którym źródłem przychodów są m.in. wskazane w pkt 9: inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 tej ustawy:

Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła, o czym świadczy użycie słowa w „szczególności”. Wobec tego przychodem z innych źródeł będzie dla podatnika każde przysporzenie majątkowe, mające konkretny wymiar finansowy, otrzymane jako świadczenie pieniężne, rzeczowe lub też jako świadczenie nieodpłatne, czy częściowo odpłatne.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że po śmieci męża jako spadkobierca, spłaciła Pani kredyt gotówkowy (kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim) zaciągnięty przez męża. W styczniu 2023 r. otrzymała Pani z banku tytułem rozliczenia prowizję, która wynika z wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu. Jednocześnie wskazała Pani, że w Jej małżeństwie panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

W dniu 11 września 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, odpowiadając na pytanie zadane w trybie prejudycjalnym wskazał, że „Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”.

Tym samym Trybunał wskazał, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu rozciąga się również na wszelkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta niezależnie od tego, czy dotyczą okresu obowiązywania kredytu czy też zostały poniesione z chwilą zawarcia umowy. Zgodnie z ww. wyrokiem TSUE obniżka całkowitego kosztu kredytu obejmuje wszystkie koszty, które konsument zobowiązany był ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Ma Pani wątpliwość czy otrzymaną prowizję powinna Pani traktować jako przychód, który należy rozliczyć w zeznaniu podatkowym za rok 2023.

Jak wynika z zacytowanych wyżej przepisów, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

W analizowanej sprawie należy odnieść się do ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 ze zm.).

Zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim:

W myśl art. 49 ust. 1 ww. ustawy:

Natomiast zgodnie z art. 5 pkt 6 cytowanej ustawy przez pojęcie całkowity koszt kredytu należy rozumieć:

W związku z powyższym dokonywane przez bank zwroty nie będą stanowić dla kredytobiorcy przychodu podatkowego, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Osoba otrzymująca kredyt na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim lub ustawy o kredycie hipotecznym, ponosi określone koszty, w tym koszt prowizji. Koszty te obciążają majątek kredytobiorcy, na co – zawierając umowę kredytu – wyraża on zgodę. Zgodnie z ww. wyrokiem TSUE: „prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta”, co oznacza, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu dotyczy wszelkich kosztów, które jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt (z wyjątkiem kosztów notarialnych), niezależnie od tego, czy dotyczą one dalszego okresu obowiązywania kredytu czy też zostały poniesione z chwilą zawarcia umowy. Wynika z tego, że ogólne koszty kredytu, które obciążają majątek kredytobiorcy w sytuacji wcześniejszej spłaty kredytu, będą niższe, bowiem klient ma prawo do ich obniżenia.

Dokonywane na rzecz kredytobiorcy świadczenie nie stanowi zatem przysporzenia po stronie kredytobiorcy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ po stronie kredytobiorcy w związku z dokonanym świadczeniem nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Zwrot części kosztów, w tym prowizji związany z wcześniejszą spłatą kredytu, wcześniej zapłaconych przez kredytobiorcę, będzie neutralny podatkowo, ponieważ kredytobiorca ma do nich prawo, z uwagi na krótszy okres korzystania ze środków banku. Z perspektywy kredytobiorcy, poniesione kwoty prowizji i opłat w części w jakiej nie zostały efektywnie wykorzystane na zaciągnięcie i obsługę kredytu przez bank nabierają zatem charakteru zwrotnego. Świadczenie to stanowi jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków, które ze względu na przedterminową spłatę kredytu stają się w odpowiedniej części nienależne. W przypadku zwrotu już poniesionego wydatku nie dochodzi do zwiększenia majątku kredytobiorcy, a jedynie do odzyskania części majątku, który wcześniej posiadał. Nie ma zatem podstaw, aby wypłacane przez bank świadczenie uznać za dochód podlegający opodatkowaniu.

Z związku z tym, że otrzymana z banku kwota tytułem rozliczenia prowizji wynika z wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu po śmierci męża (przez Panią jako spadkobiercę) w tym wypadku należy posiłkować się normami prawa cywilnego.

Zgodnie z art. 922 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Bezspornie umowa pożyczki nie należy do żadnego ze wskazanych w art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego wyjątków. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy tym należy, że art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkodawcy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. W przytoczonym kontekście odpowiedzialność ta będzie rozumiana jako normatywna możliwość zaspokojenia się wierzyciela z majątku dłużnika w drodze postępowania egzekucyjnego, a zatem polega ona na tym, że wierzyciel spadkowy (tj. osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Na podstawie art. 924 przywołanej ustawy:

Stosownie do art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

W związku z powyższym, mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony we wniosku opis sprawy stwierdzam, że otrzymana z banku kwota, tytułem rozliczenia prowizji, wynikająca z wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu – zaciągniętego przez Pani męża – który Pani jako spadkobierca męża spłaciła po jego śmierci nie skutkuje powstaniem przychodu po Pani stronie na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Reasumując, nie ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty otrzymanej z banku, tytułem rozliczenia prowizji, wynikającej z wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu. W konsekwencji powyższego nie jest Pani zobowiązana do złożenia deklaracji PIT za rok podatkowy 2023 z tytułu otrzymanej kwoty prowizji.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia .

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).