Postanowienie NSA z dnia 7 marca 2023 r., sygn. I FSK 2040/22

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: , Przewodniczący - Sędzia NSA Hieronim Sęk, Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak, Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (sprawozdawca) po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej żądania Sędziego NSA R. S. o wyłączenie od orzekania w sprawie wniosku A. sp. z o.o. z siedzibą w W. o wyłączenie z rozpoznawania sprawy zażalenia na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2023 r. sygn. akt I FSK 2040/22 wszystkich sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3) postanawia: wyłączyć Sędziego NSA R. S. od orzekania w sprawie wniosku o wyłączenie sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. Uzasadnienie W wyniku przeprowadzonego 1 marca 2023 r. losowania składu orzekającego do rozpoznania - w ramach zażalenia ATP GROUP sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2023 r. sygn. akt I FSK 2040/22 oddalające wniosek o wyłączenie ze składu rozpoznającego sprawę Sędziego Zbigniewa Łobody - wniosku o wyłączenie z rozpoznawania sprawy w jakimkolwiek jej zakresie wszystkich sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3), wyłoniono do składu Sędziego NSA Rafała Stasikowskiego. Do losowania składu Sądu z udziałem Sędziego NSA Rafała Stasikowskiego doszło w następstwie losowania składu 7 sędziów do rozpoznania ww. zażalenia, w ramach którego wylosowano Sędziego NSA Sylwestra Golca, który na stanowisko sędziego NSA powołany został na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Pismem z dnia 2 marca 2023 r. Sędzia Rafał Stasikowski na podstawie art. 19 w związku z art. 21 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.; dalej: P.p.s.a.) wniósł o wyłączenie go od rozpoznawania ww. wniosku o wyłączenie sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. W uzasadnieniu tego wniosku Sędzia podał, że w zażaleniu, które ma zostać rozpoznane przez Naczelny Sąd Administracyjny, strona wskazuje, iż sędzia orzekający w sprawie został wybrany przez tzw. nową KRS i zaskarżone orzeczenie jest z tego powodu wadliwe. Strona kwestionuje bowiem status osób powołanych na stanowiska sędziowskie przez Prezydenta RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa w składzie wynikającym z art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa, dodanego mocą ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). W związku z tym składający wniosek Sędzia wskazał, że powołany został przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa po wejściu w życie tego przepisu, zatem okoliczności te mogą być odebrane przez osoby postronne jako osłabiające jego bezstronność w sprawie, co może podważyć zaufanie do sądownictwa administracyjnego w Polsce. Z tej przyczyny, kierując się wyłącznie dobrem wymiaru sprawiedliwości - nie mając wątpliwości co do swojego statusu sędziego NSA - złożył wniosek o wyłączenie go od rozpoznania wskazanej powyżej sprawy. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Przepisy ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczące wyłączenia sędziego (art. 18-24 P.p.s.a.) przewidują wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy z mocy samej ustawy (art. 18 P.p.s.a.) oraz wyłączenie przez sąd - na żądanie sędziego lub na wniosek strony (art. 19 P.p.s.a.). Na mocy art. 193 P.p.s.a. przepisy te mają odpowiednie zastosowanie w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Instytucja wyłączenia sędziego, zarówno z mocy prawa, jak i na żądanie sędziego bądź na wniosek strony, jest istotną gwarancją procesową, która ma zapewnić rozpoznanie sprawy z zachowaniem bezstronności sędziowskiej. Jak wskazuje Jan Paweł Tarno w Komentarzu do ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. V (LexisNexis 2011) "Dokonując oceny, czy w konkretnej sprawie wystąpiła przyczyna uzasadniająca wyłączenie sędziego na podstawie komentowanego przepisu (art. 19 P.p.s.a. – przypis NSA), należy mieć na względzie dwoisty charakter bezstronności sędziowskiej. Z jednej strony jest ona "niezbywalną cechą władzy sądowniczej", a z drugiej - indywidualną cechą sędziego, konieczną kwalifikacją do pełnienia tej funkcji - por. np. wyr. TK z 26 czerwca 2006 r., SK 55/05, LexPolonica nr 411521 (OTK-A 2006, nr 6, poz. 67). Istotą pierwszego z tych wymiarów bezstronności, tzw. bezstronności obiektywnej, jest "nie tylko to, by sędzia orzekający w sprawie zachowywał się zawsze rzeczywiście zgodnie ze standardami niezawisłości i bezstronności, lecz także by w ocenie zewnętrznej zachowanie sędziego odpowiadało takim standardom. Reguły wyłączenia sędziego służą bowiem budowie społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości [...] przez usuwanie choćby pozorów braku bezstronności" - wyr. TK z 20 lipca 2004 r., SK 19/02, LexPolonica nr 367720 (OTK-A 2004, nr 7, poz. 67). Drugi wymiar bezstronności, tzw. bezstronność subiektywna, polega na tym, że sędzia musi mieć jeszcze dodatkowo wewnętrzne przekonanie o możliwości wydania wyroku bez faworyzowania któregokolwiek z uczestników postępowania.". Mając powyższe na uwadze, kierując się względami tzw. bezstronności obiektywnej, wniosek Sędziego NSA Rafała Stasikowskiego w sprawie wyłączenia go od orzekania w przedmiotowym postępowaniu zasługuje na uwzględnienie, skoro w podlegającym w tej sprawie zażaleniu strona kwestionuje status osób powołanych na stanowiska sędziowskie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3), a Sędzia Rafał Stasikowski również został powołany na swoje stanowisko sędziego NSA na wniosek ww. KRS ukształtowanej ww. przepisami. W tej sytuacji ma miejsce okoliczność tego rodzaju, która może wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Celem bowiem unormowania art. 19 P.p.s.a. jest budowanie zaufania, które sądy w demokratycznym społeczeństwie muszą wzbudzać w społeczeństwie poprzez usunięcie wszelkich uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności danego sędziego oraz zapewnienia takiej bezstronności poprzez wyeliminowanie podstaw do wysuwania takich wątpliwości. Wydanie orzeczenia w warunkach mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego orzekającego narusza "powagę i dobro wymiaru sprawiedliwości" (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1975 r., sygn. III CRN 22/75). Dobro wymiaru sprawiedliwości mogłoby ucierpieć, gdyby w sprawie orzekał sędzia, co do którego istniałyby choćby pozory braku bezstronności w sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1970 r., sygn. II CO 18/69). W świetle powyższego zasadne jest wyłącznie Sędziego NSA Rafała Stasikowskiego od orzekania w sprawie wniosku o wyłączenie sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 19 w zw. z art. 22 § 1 i 2 P.p.s.a. oraz art. 193 P.p.s.a., postanowił jak w sentencji.