Postanowienie NSA z dnia 7 marca 2023 r., sygn. I FSK 2040/22

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Hieronim Sęk, Sędzia NSA Jerzy Stelmasiak, Sędzia NSA Janusz Zubrzycki (sprawozdawca), po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej żądania Sędziego NSA D. J. G. o wyłączenie od orzekania w sprawie wniosku A. sp. z o.o. z siedzibą w W. o wyłączenie z rozpoznawania sprawy zażalenia na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2023 r. sygn. akt I FSK 2040/22 wszystkich sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3) postanawia: wyłączyć Sędziego NSA D. J. G. od orzekania w sprawie wniosku o wyłączenie sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. Uzasadnienie W wyniku przeprowadzonego 1 marca 2023 r. losowania składu orzekającego do rozpoznania - w ramach zażalenia ATP GROUP sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie na postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2023 r. sygn. akt I FSK 2040/22 oddalające wniosek o wyłączenie ze składu rozpoznającego sprawę Sędziego Zbigniewa Łobody - wniosku o wyłączenie z rozpoznawania sprawy w jakimkolwiek jej zakresie wszystkich sędziów powołanych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3), wyłoniono do składu Sędziego NSA Dominika J. Gajewskiego. Do losowania składu Sądu z udziałem Sędziego Dominika J. Gajewskiego doszło w następstwie losowania składu 7 sędziów do rozpoznania ww. zażalenia, w ramach którego wylosowano Sędziego NSA Sylwestra Golca, który na stanowisko sędziego NSA powołany został na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Pismem z dnia 2 marca 2023 r. Sędzia NSA Dominik J. Gajewski na podstawie art. 19 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.; dalej: P.p.s.a.) wniósł o wyłączenie go od rozpoznawania ww. wniosku o wyłączenie sędziów w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. W uzasadnieniu tego wniosku Sędzia podał, że znajduję się w takiej samej sytuacji jak Sędzia Zbigniew Łoboda, którego dotyczy ww. postanowienie i Sędzia Sylwester Golec, gdyż na stanowisko sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego został powołany z udziałem Krajowej Rady Sądownictwa, ukształtowanej przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3). Mając na uwadze to, że zarzuty podniesione w zażaleniu na ww. postanowienie odnoszą się do kwestii prawnych, które nie dotyczą wyłączenia Sędziego Zbigniewa Łobody, lecz dotyczą także innych sędziów powołanych przy udziale ww. organu uważa, że jego udział mógłby budzić wątpliwości, co do jego bezstronności. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: Przepisy ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dotyczące wyłączenia sędziego (art. 18-24 P.p.s.a.) przewidują wyłączenie sędziego od rozpoznania sprawy z mocy samej ustawy (art. 18 P.p.s.a.) oraz wyłączenie przez sąd - na żądanie sędziego lub na wniosek strony (art. 19 P.p.s.a.). Na mocy art. 193 P.p.s.a. przepisy te mają odpowiednie zastosowanie w postępowaniu przed Naczelnym Sądem Administracyjnym. Instytucja wyłączenia sędziego, zarówno z mocy prawa, jak i na żądanie sędziego bądź na wniosek strony, jest istotną gwarancją procesową, która ma zapewnić rozpoznanie sprawy z zachowaniem bezstronności sędziowskiej. Jak wskazuje Jan Paweł Tarno w Komentarzu do ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, wyd. V (LexisNexis 2011) "Dokonując oceny, czy w konkretnej sprawie wystąpiła przyczyna uzasadniająca wyłączenie sędziego na podstawie komentowanego przepisu (art. 19 P.p.s.a. - przypis NSA), należy mieć na względzie dwoisty charakter bezstronności sędziowskiej. Z jednej strony jest ona "niezbywalną cechą władzy sądowniczej", a z drugiej - indywidualną cechą sędziego, konieczną kwalifikacją do pełnienia tej funkcji - por. np. wyr. TK z 26 czerwca 2006 r., SK 55/05, LexPolonica nr 411521 (OTK-A 2006, nr 6, poz. 67). Istotą pierwszego z tych wymiarów bezstronności, tzw. bezstronności obiektywnej, jest "nie tylko to, by sędzia orzekający w sprawie zachowywał się zawsze rzeczywiście zgodnie ze standardami niezawisłości i bezstronności, lecz także by w ocenie zewnętrznej zachowanie sędziego odpowiadało takim standardom. Reguły wyłączenia sędziego służą bowiem budowie społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości [...] przez usuwanie choćby pozorów braku bezstronności" - wyr. TK z 20 lipca 2004 r., SK 19/02, LexPolonica nr 367720 (OTK-A 2004, nr 7, poz. 67). Drugi wymiar bezstronności, tzw. bezstronność subiektywna, polega na tym, że sędzia musi mieć jeszcze dodatkowo wewnętrzne przekonanie o możliwości wydania wyroku bez faworyzowania któregokolwiek z uczestników postępowania.". Mając powyższe na uwadze, kierując się względami tzw. bezstronności obiektywnej, wniosek Sędziego NSA Dominika J. Gajewskiego w sprawie wyłączenia go od orzekania w przedmiotowym postępowaniu zasługuje na uwzględnienie, skoro w podlegającym w tej sprawie zażaleniu strona kwestionuje status osób powołanych na stanowiska sędziowskie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 3), a Sędzia Dominik J. Gajewski również został powołany na swoje stanowisko na wniosek ww. KRS ukształtowanej ww. przepisami. W tej sytuacji ma miejsce okoliczność tego rodzaju, która może wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Celem bowiem unormowania art. 19 P.p.s.a. jest budowanie zaufania, które sądy w demokratycznym społeczeństwie muszą wzbudzać w społeczeństwie poprzez usunięcie wszelkich uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności danego sędziego oraz zapewnienia takiej bezstronności poprzez wyeliminowanie podstaw do wysuwania takich wątpliwości. Wydanie orzeczenia w warunkach mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego orzekającego narusza "powagę i dobro wymiaru sprawiedliwości" (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 1975 r., sygn. III CRN 22/75). Dobro wymiaru sprawiedliwości mogłoby ucierpieć, gdyby w sprawie orzekał sędzia, co do którego istniałyby choćby pozory braku bezstronności w sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1970 r., sygn. II CO 18/69). W świetle powyższego zasadne jest wyłącznie Sędziego NSA Dominika J. Gajewskiego od orzekania w sprawie o sygn. akt I FSK 2040/22. W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, działając na podstawie art. 19 w zw. z art. 22 § 1 i 2 P.p.s.a. oraz art. 193 P.p.s.a., postanowił jak w sentencji.