Wyrok NSA z dnia 22 listopada 2022 r., sygn. I OSK 241/22

Dnia 22 listopada 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie: sędzia NSA Maciej Dybowski sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2022 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L. R. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 marca 2021 r. sygn. I SA/Wa 2640/20 w sprawie ze skargi L. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] września 2020 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta W. z dnia [...] lipca 2020 r. nr [...]; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. na rzecz L.R. kwotę 900 (dziewięćset) PLN tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 2 marca 2021 r., I SA/Wa 2640/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę L. R. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w S. z dnia [...] września 2020 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:

W dniu [...] czerwca 2020 r. do Burmistrza Miasta W. wpłynął wniosek L.R. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad mężem B. R. Do wniosku zostało dołączone: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, z którego wynika, że mąż wnioskodawczyni został zaliczony do grona osób o znacznym stopniu niepełnosprawności, decyzja o waloryzacji emerytury wnioskodawczyni oraz dokumentacja medyczna dotycząca stanu zdrowia B. R. Decyzją z dnia [...] lipca 2020 r. nr [...] Burmistrz Miasta W. odmówił przyznania L. R. świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym mężem. Jako podstawę prawną odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia organ I instancji wskazał przepisy art. 17 ust. 1b pkt 1 i 2 oraz ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 ze zm.), dalej jako "u.ś.r.", wyjaśniając, że w przedłożonym orzeczeniu o niepełnosprawności B.R. nie została ustalona data powstania niepełnosprawności, a nadto wnioskodawczyni ma ustalone prawo do emerytury. Od decyzji tej odwołanie wniosła L. R., zarzucając wydanie decyzji z naruszeniem art. 17 ust. 1b u.ś.r. przez nieuwzględnienie, iż na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., K 38/13 doszło do uznania niekonstytucyjności części wskazanej normy prawnej w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawna ze względu na datę powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki, a przez to naruszenie art. 190 ust. 1 Konstytucji RP. Odwołująca się wskazała także, że wydana decyzja organ I instancji jest dla niej niekorzystna, bowiem wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest wyższa niż przysługująca jej emerytura. L. R. podniosła także, że w dacie złożenia wniosku mogła dokonać wyboru przysługującego jej świadczenia, a z treści jej oświadczenia wynika jednoznacznie intencja wyboru świadczenia pielęgnacyjnego jako korzystniejszego oraz świadomość konieczności zaprzestania pobierania dotychczasowego świadczenia emerytalnego. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. w następstwie rozpoznania odwołania utrzymało w mocy decyzję organu I instancji. Kolegium, w kwestii niespełnienia przesłanki, o której mowa w przepisie art. 17 ust. 1b pkt 1 i 2 u.ś.r. przyznało rację L. R., wskazując na zakresowy charakter wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., K 38/13 i stwierdzając, że organ I instancji błędnie uznał niespełnienie przesłanki, o której mowa w art. 17 ust. 1b u.ś.r., skoro przepis ten utracił moc prawną w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na datę powstania niepełnosprawności. Niemiej jednak, Kolegium uznało, mając na uwadze literalne brzmienie art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.s.r., że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym. Kolegium uznało, że skoro L.R. ma ustalone prawo do emerytury, to stosownie do art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjnej jej nie przysługuję. Zdaniem Kolegium analizowany przepis jest sformułowany w sposób niebudzący wątpliwości i co istotne nie pozostawia organom administracji orzekającym w tego rodzaju sprawach żadnego luzu decyzyjnego. Jednocześnie Kolegium wyjaśniło, że stosownie do treści art. 27 ust. 5 u.ś.r., w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia rodzicielskiego, pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10 lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustalaniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną, także w przypadku, gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami. Kolegium podniosło, że zbieg uprawnień do świadczeń uregulowany jest również w art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2020.53 ze zm.), dalej jako "u.e.r.f.u.s.", zgodnie z którym w razie zbiegu prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Powyższy wybór jest realizowany przez złożenie do organu emerytalno-rentowego wniosku o zawieszenie prawa do emerytury (art. 103 ust. 3 u.e.r.f.u.s.). Z kolei zawieszenie prawa do emerytury możliwe jest na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 1 u.e.r.f.u.s. W ocenie Kolegium L. R. nie podjęła przed organem emerytalno-rentowych stosowanych czynności mających na celu zawieszenie prawa do emerytury, a tym samym nie uzyskała decyzji o wstrzymaniu wypłaty świadczenia emerytalnego i nie dołączyła żadnego dowodu potwierdzającego zawieszenie prawa do emerytury oraz decyzji o wstrzymaniu jej wypłaty, które mogłyby potwierdzać, że ustała negatywna przesłanka z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r. Z tych względów Kolegium uznało, że analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że organ I instancji w sposób prawidłowy odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego.