Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 25 października 2022 r., sygn. II SA/Ol 471/22

Dnia 25 października 2022 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Beata Jezielska (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Matczak Sędzia WSA Piotr Chybicki Protokolant specjalista Anna Piontczak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 października 2022 roku sprawy ze skargi W. W. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych z dnia [...], nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji; 2) zasądza od Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych na rzecz skarżącej kwotę 680 zł (sześćset osiemdziesiąt złotych), tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Decyzją z 12 stycznia 2022 r. Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych (dalej jako: organ), na podstawie art. 151 § 1 pkt 2, art. 150 § 1 w zw. z art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r. poz. 735 ze zm., dalej jako: k.p.a.) oraz art. 5 ust. 1 w zw. z art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (tekst jednolity Dz.U. z 2021 r., poz. 1155 ze zm., dalej jako: ustawa o działaczach opozycji), uchylił decyzję własną z 18 kwietnia 2019 r. i odmówił W.W. (dalej jako: strona, wnioskodawczyni lub skarżąca) potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych. W uzasadnieniu podano, że strona wystąpiła do organu z wnioskiem o potwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych, dołączając oświadczenia trzech osób: S. M., T. P. oraz W. B., potwierdzające jej działalność opozycyjną, a w toku postępowania dołączyła kolejne oświadczenia pisemne złożone przez: A. G., L. S., J. M., Z. D. oraz J. M., a także przedłożyła dodatkowe oświadczenia pisemne wskazanych wyżej osób, przedstawiające szczegóły podejmowanych przez nią działań w ramach współpracy z innymi działaczami opozycyjnymi. Wskazano, że w wyniku kwerendy przeprowadzonej w zasobach archiwalnych IPN nie odnaleziono dokumentów potwierdzających prowadzenie przez stronę działalności opozycyjnej lub podleganie przez nią represjom określonym w art. 3 ustawy o działaczach opozycji, zaś Wojewódzka Rada Konsultacyjna negatywnie zaopiniowała wniosek strony, stwierdzając, że analiza dokumentacji przesłanej przez organ nie uzasadnia uznania wnioskodawczyni za działacza opozycji antykomunistycznej lub osobę represjonowaną z powodów politycznych. W związku z tym organ dopuścił dowód z przesłuchania świadków: S. M., T. P., W. B., A. G., L. S., J. M. i Z.D., których - z wyjątkiem T. P. - przesłuchano, pouczając ich o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań. Podano, że po dokonaniu oceny dowodów, w szczególności dając wiarę zeznaniom świadków, organ decyzją z 18 kwietnia 2019 r. potwierdził wnioskodawczyni status działacza opozycji antykomunistycznej. Po uprawomocnieniu się tej decyzji, organ powziął informacje, z których wynikało, że część osób, które w postępowaniu w sprawie z wniosku strony o potwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych składały pisemne oświadczenia oraz zeznania z pouczeniem o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań, w których potwierdzały prowadzenie przez stronę działalności w opozycji antykomunistycznej, obecnie składają oświadczenia odmiennej treści, negując jej udział w opozycji antykomunistycznej. W związku z tym postanowieniem z 28 marca 2021 r. organ wznowił z urzędu postępowanie administracyjne. W toku wznowionego postępowania organ dopuścił dowód z przesłuchania świadków, których oświadczeniom/zeznaniom dał wiarę w postępowaniu zwyczajnym, tj. L. S., W. B., A. G., J. M., Z. D. i J. M., jak również dopuścił dowód z przesłuchania w charakterze świadków osób, które strona wskazała w toku wznowionego postępowania jako współpracowników/świadków swojej działalności w opozycji antykomunistycznej: J. G. i M. K., który nie został przesłuchany, gdyż zmarł. Organ podjął także decyzję o przesłuchaniu D. G., która nie składała wcześniej oświadczenia pisemnego ani zeznań w sprawie w postępowaniu zwyczajnym, ale została przywołana w artykule prasowym jako osoba aktywnie działająca w strukturach (...) Solidarności i która zakwestionowała możliwość prowadzenia przez stronę działalności opozycyjnej w okresie stanu wojennego w warunkach opisanych przez stronę. Organ wskazał, że zgodnie z art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję. Podniesiono, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy daje podstawę do uchylenia decyzji o potwierdzeniu stronie statusu działacza opozycji antykomunistycznej oraz do wydania decyzji odmawiającej wnioskodawczyni potwierdzenia statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej z powodów politycznych. Po dokonaniu bowiem oceny dowodów zebranych w postępowaniu zwyczajnym i nadzwyczajnym, w szczególności zeznań świadków, złożonych z pouczeniem o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań, organ uznał, że strona nie spełnia ustawowych przesłanek pozytywnych, o których mowa w art. 2 i 3 ustawy o działaczach opozycji. Organ odniósł się szczegółowo do zeznań wymienionych wyżej świadków złożonych w postępowaniu wznowieniowym w kontekście wcześniejszych ich oświadczeń i zeznań przedłożonych w postępowaniu zwyczajnym i wskazał, którym zeznaniom dał wiarę, a którym odmówił wiarygodności oraz z jakich względów. Wskazano, że w ocenie organu nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 86 k.p.a., czyli po wyczerpaniu środków dowodowych nie pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, dla których wyjaśnienia należałoby przesłuchać stronę, w związku z czym organ odstąpił we wznowionym postępowaniu z przesłuchania strony w charakterze strony. Organ wskazał, że wnikliwa i wszechstronna ocena zgromadzonych w sprawie dowodów pozwoliła na ustalenie stanu faktycznego, który dał podstawę do uchylenia decyzji własnej organu z 18 kwietnia 2019 r. W świetle ustalonego stanu faktycznego organ stwierdził, że strona nie prowadziła działalności opozycyjnej w rozumieniu art. 2 ustawy o działaczach opozycji, ani nie podlegała represjom w rozumieniu art. 3 tej ustaw. Ustalony stan faktyczny sprawy nie daje bowiem podstaw do stwierdzenia, że strona w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r., łącznie przez co najmniej 12 miesięcy prowadziła, w ramach struktur zorganizowanych lub we współpracy z nimi, zagrożoną odpowiedzialnością kamą, działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce.