System kaucyjny od 2025 roku - kaucja bez VAT

Resort klimatu i środowiska zapowiedział wprowadzenie zmian do ustawy kaucyjnej, która w Polsce zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Do kaucji nie będzie doliczany VAT zarówno dla opakowań jednokrotnego, jak i wielokrotnego użytku. Kaucja ma wzrosnąć do 1 zł za butelki szklane wielokrotnego użycia, o co zabiegali przedsiębiorcy. Natomiast obowiązek zbiórki butelek po produktach mlecznych zostanie przesunięty na 2026 rok.

Polski system kaucyjny – nowe obowiązki przedsiębiorców w zakresie zbierania odpadów z opakowań >>>

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało wprowadzenie następujących zmian w systemie kaucyjnym:

• zwolnienie kaucji z VAT (zarówno dla opakowań jednorazowych, jak i dla wielorazowych),
• pobieranie kaucji na każdym etapie sprzedaży,
• zwiększenie kaucji do 1 zł na butelki szklane wielokrotnego użycia,
• utrzymanie niskiej opłaty produktowej za niezrealizowanie wymaganych poziomów zbiórki w pierwszym roku funkcjonowania systemu kaucyjnego (w 2025 r. jest to 77%),
• możliwość zwracania szklanych opakowań wielorazowego użytku wszędzie tam, gdzie są sprzedawane,
• przesunięcie na 2026 r. zbiórki opakowań po mleku i produktach mlecznych w ramach systemu kaucyjnego
• utrzymanie poza systemem jednorazowych opakowań szklanych (m.in. małpki, soki, alkohole),
• włączenie do systemu kaucyjnego standardowych opakowań szklanych (butelki różnego typu i słoiki) stopniowo od 2026 r.,
• minimum jeden punkt zbiórki w każdej gminie.

Kaucja za butelkę do 1 zł

Ministerstwo zapowiedziało zwiększenie wysokości kaucji do 1 zł na butelki szklane wielorazowego użycia, co było jednym z postulatów przedsiębiorców. Ta stawka wynika z doświadczenia producentów piwa, którzy aktualnie prowadzą takie systemy zwrotu, gdzie kaucja wynosi 1 zł. Zmniejszenie jej o połowę stanowiłoby realne zagrożenie dla poziomu zwrotu tych butelek, który obecnie jest na bardzo wysoki– komentuje Piotr Mazurek, ekspert ds. gospodarki obiegu zamkniętego Konfederacji Lewiatan.

Zwolnienie kaucji z VAT

Pracodawcy z zadowoleniem przyjęli też zapewnienie o zwolnieniu kaucji z VAT zarówno dla opakowań jednorazowych, czyli butelek plastikowych i puszek, jak i dla butelek szklanych wielorazowego użytku. Decyzję ma jeszcze potwierdzić resort finansów. Pozytywne jest również zachowanie obecnego modelu zwrotu opakowań szklanych wielokrotnego użytku w każdym sklepie, w którym sprzedawane są takie opakowania.

– Bardzo cieszy nas rozpoczęty dialog społeczny w tak ważnej kwestii jaką jest system kaucyjny. Szkoda tylko, że ministerstwo nie chce wysłuchać najważniejszego postulatu branży, aby dać więcej czasu na przygotowanie całego systemu i uruchomić go rok później, czyli w 2026 r. Powinniśmy wyciągać wnioski z doświadczeń innych krajów – na Węgrzech w styczniu tego roku uruchomiono system kaucyjny, który de facto nie działał bo nie wszyscy zdążyli z wydrukowaniem odpowiednich opakowań i oznaczeń oraz automaty do zwrotu butelek na początku nie współpracowały z całym systemem. Przykład ten pokazuje, że lepiej poczekać niż uruchamiać niedopracowany system – dodaje Piotr Mazurek.

Apel o wdrożenie systemu ROP

Przedsiębiorcy zrzeszeni w Konfederacji Lewiatan wspólnie z innymi organizacjami, a także samorządami apelują o jak najszybsze wdrożenie systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). System kaucyjny bez przemyślanego i sprawiedliwego modelu ROP, a co za tym idzie odpowiedniego skierowania strumienia finansowego może okazać się katastrofalnym w skutkach i doprowadzić do wzrostu kosztu gospodarowania odpadami przez mieszkańców.

Najważniejsze postulaty Konfederacji Lewiatan dotyczące zamian w systemie kaucyjnym:

1. Przesunięcie wdrożenia systemu kaucyjnego na 1 stycznia 2026 r.,

2. Ujednolicenie minimalnych poziomów selektywnej zbiórki butelek szklanych wielokrotnego użytku oraz puszek z unijnymi przepisami,

3. Umożliwienie przejściowej realizacji poziomów zbiórki w obecnym systemie zbiórki selektywnej w odniesieniu do opakowań wprowadzonych w ramach systemu kaucyjnego,

4. Wprowadzenie okresu przejściowego 6 miesięcy na możliwość wyprzedaży zapasów produktu nieoznaczonego symbolem graficznym bez kaucji oraz obliczanie wymaganych poziomów zbiórki wyłącznie w odniesieniu do opakowań produktów objętych kaucją,

5. Umożliwienie – w ramach systemu kaucyjnego – dalszego funkcjonowania już istniejących i efektywnie działających systemów stworzonych przez wprowadzających butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra,

6. Doprecyzowanie obowiązkowego zakresu umów między operatorami, (m.in. terminów dotyczących wzajemnych rozliczeń w zakresie kaucji oraz odpadów), wraz z sankcjami za brak tego rodzaju współpracy,

7. Pobieranie kaucji na każdym etapie obrotu produktem,

8. Oznakowanie systemu kaucyjnego bez wysokości kaucji (tylko symbol graficzny),

9. Usunięcie z systemu kaucyjnego opakowań produktów mlecznych,

10. Konieczność wyłączenia z opłaty opakowaniowej (przeznaczonej na pokrycie kosztów tzw. uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów wprowadzonych do obrotu), dla opakowań jakie zostaną zebrane w ramach systemu kaucyjnego. To spowoduje uniknięcie podwójnego obciążania tych samych opakowań z dwóch różnych tytułów prawnych,

11. Wyłączenie kaucji opakowań jednorazowego użytku objętych systemem kaucyjnym z opodatkowania VAT oraz usunięcie regulacji nakładających de facto sankcyjny VAT na wprowadzających napoje w wielorazowych butelkach szklanych i prowadzenie przez nich dodatkowych ewidencji,

12. Wprowadzenie możliwości transportu / magazynowania opakowań i odpadów kaucyjnych dla transportu zwrotnego, magazynów i centrów dystrybucyjnych,

13. Wprowadzenie obowiązku odbioru opakowań wielokrotnego użytku przez każdy podmiot sprzedający produkty w takim opakowaniu wraz z ograniczeniem wyłącznie do opakowań produktów, które są oferowane w danym punkcie sprzedaży,

14. Jednoznaczne ustanowienie możliwości wnioskowania o DPR, przez Podmiot reprezentujący do Recyklera (póki co nie istnieją jednoznaczne zapisy umożliwiające rozliczenie odpadów opakowaniowych przekazanych do recyklingu, w ramach nadal ciążącego na wprowadzających obowiązku dokumentowania recyklingu).

Konfederacja Lewiatan

Zobacz również: Opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych – zakres obowiązków oraz skutki w podatkach i rachunkowości >>>