Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 sierpnia 2022 r., sygn. VII SA/Wa 1011/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Tomasz Janeczko Sędziowie: sędzia WSA Mirosław Montowski asesor WSA Anna Milicka-Stojek (spr.) po rozpoznaniu w trybie uproszczonym w dniu 16 sierpnia 2022 r sprawy ze skargi K. R. na decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia [...] marca 2022 r. znak: [...] w przedmiocie pozwolenia na umieszczenie urządzeń reklamowych 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty [...] z dnia [...] listopada 2021 r. znak: [...]; 2. zasądza od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rzecz skarżącego K. R. kwotę 680 (sześćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego (dalej jako "organ" lub "Minister") decyzją z [...] marca 2022 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję Starosty [...] (dalej jako "Starosta") z [...] listopada 2021 r. nr [...] odmawiającą udzielenia pozwolenia na umieszczenie urządzeń reklamowych na zabytku wpisanym do rejestru zabytków pod numerem [...] zespołu urbanistyczno-architektonicznego miasta [...], obejmujących montaż świetlnej tablicy reklamowej na elewacji budynku przy ul. Z. w N., na dz. [...], obręb [...], zgodnie z załączonym projektem.

Decyzja wydana została w następującym stanie faktycznym i prawnym:

K. R. (dalej jako "skarżący") w dniu 15 lipca 2021 r. wystąpił do Starosty, działającego jako Powiatowy Konserwator Zabytków, o wydanie pozwolenia na montaż świetlnej tablicy reklamowej, o wysokości ekranu 2,56 m i szerokości ekranu 4,48 m, na ścianie szczytowej przedmiotowego budynku. Do wniosku dołączył projekt oraz zgodę współwłaścicieli nieruchomości.

Starosta decyzją z [...] listopada 2021 r., działając na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 7 pkt 1, art. 36 ust. 1 pkt 10 i art. 89 pkt 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2021 r. poz. 710), powoływanej dalej jako "u.o.z.", odmówił udzielenia pozwolenia na umieszczenie urządzeń reklamowych na ww. zabytku. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że układ urbanistyczny miasta N. został wpisany do rejestru zabytków decyzjami z lat 1976 i 1977. Następnie Generalny Konserwator Zabytków, działając z upoważnienia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, decyzją z [...] sierpnia 2015 r. skreślił z rejestru zabytków część zespołu architektoniczno-urbanistycznego miasta. Teren, na którym znajduje się przedmiotowy budynek pozostał jednak na obszarze wpisanym do rejestru. Oznacza to, że po dokładnym zweryfikowaniu zabudowy, Minister określił strefę, która pozostaje nadal chroniona w myśl ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. W tej sytuacji brak jest podstaw do wyłączania przedmiotowego budynku spod ogólnych zasad obowiązujących na terenie całego obszaru wpisanego do rejestru zabytków z uwagi na okoliczność, że znajduje się on "na skraju zespołu architektoniczno-urbanistycznego". Zdaniem Starosty, skoro budynek ten stanowi element zabytkowego zespołu zabudowy, wnioskowane zamierzenie stanowi działanie niewątpliwie negatywne na wartości zabytkowego obszaru. Działania zarobkowe są możliwe, o ile dokonywane zmiany nie wpłyną na uszczuplenie wartości zabytku, którym w niniejszej sprawie jest zespół urbanistyczno-architektoniczny miasta N. W decyzji o wpisie do rejestru zabytków zaznaczono natomiast, że "zabudowa usytuowana na tym obszarze podlega ścisłej ochronie konserwatorskiej. W związku z tym uzgodnienia ze służbą konserwatorską wymagają wszelkie roboty remontowe, renowacyjne i adaptacyjne." Powiatowy Konserwator Zabytków, wydając decyzję kieruje się wpływem wystroju elewacji budynków na chronioną przestrzeń urbanistyczną. Istotne jest zachowanie spójnego wyglądu całego zespołu pod względem kompozycji i wystroju elewacji elementów stanowiących zespół, czy zachowanie jednolitości użytych materiałów. Planowana inwestycja doprowadzi do naruszenia wartości zabytkowych przestrzeni urbanistycznej i zdominowania jej walorów przez współczesne elementy, niedostosowane do charakteru zabytkowej zabudowy. Mimo że inwestycja dotyczy elewacji współczesnego obiektu, powinno się w pierwszej kolejności brać pod uwagę dobro społeczne, jakim jest zachowanie w należytym stanie dziedzictwa kulturowego i poszanowanie historycznych wartości. Tablica świetlna będzie natomiast bardzo wyraźnie widoczna z punktu widzenia przechodnia oraz przejeżdżających samochodów. Wpłynie to negatywnie na autentyczny odbiór historycznej przestrzeni urbanistycznej, wpisanej do rejestru zabytków. Reklama nie może stanowić konkurencji dla architektury lecz musi się w nią estetycznie wpisywać tak, by wartość zabytkowa w żaden sposób nie uległa uszczupleniu. Dotyczy to szczególnie informacji wizualnej o dużych formatach. Dodatkowo, aspekt świetlny, jeszcze bardziej podkreśla dysonans między reklamą a przestrzenią urbanistyczną. Im więcej płaszczyzn elewacji stanowiących elementy układu urbanistycznego zniknie pod reklamami, tym większa będzie degradacja zabytkowej przestrzeni. W pojęciu konserwatorskim nie taka ma być rola reklam, a teren wpisany do rejestru nie może stanowić przysłowiowego stelaża do ich montażu. Reklama na terenie podlegającym ochronie prawnej nie może być jedynie działaniem marketingowym, dzięki któremu firma, czy osoba fizyczna zwielokrotni obroty, lecz także elementem "wystroju" chronionej przestrzeni miejskiej. Montaż reklam, a szczególnie kasetonów świetlnych, które nie są związane z podmiotami handlowo-usługowymi, mieszczącymi się w danym budynku, jest działaniem naruszającym określone walory kompozycyjne i architektoniczne miejsca zabytkowego. Starosta zauważył na koniec, że zgodnie z § 14 ust. 3 uchwały Rady Miejskiej w N. nr [...] z [...] czerwca 2019 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Miasta N. (powoływanej dalej jako "m.p.z.p."), na terenie objętym m.p.z.p. zakazuje się lokowania anten satelitarnych, klimatyzatorów, rur wentylacyjnych, spalinowych oraz innych tego typu urządzeń w miejscach widocznych od strony przestrzeni publicznych. Projektowana tablica świetlna jest natomiast urządzeniem, na którym będą wyświetlane zmieniające się, przyciągające wzrok, reklamy. W tej sytuacji brak było podstaw do wyrażenia zgody na jej umieszczenie na przedmiotowym budynku.