Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 7 lutego 2024 r., sygn. II SA/Gl 1654/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Stanisław Nitecki (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Nowak, Sędzia WSA Artur Żurawik, Protokolant Monika Rał, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2024 r. sprawy ze skargi A. sp. z o.o. w C. na zarządzenie pokontrolne Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 1 sierpnia 2023 r. nr 104/2023/NP w przedmiocie marnowania żywności 1. uchyla zaskarżone zarządzenie pokontrolne, 2. zasądza od Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Katowicach na rzecz strony skarżącej 217 (dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

Zarządzeniem pokontrolnym nr IN.III.7023.83.2023.NP Śląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska działając na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2023 r. poz. 824) oraz opierając się na ustaleniach kontroli przeprowadzonej w sklepie zlokalizowanym w K. przy ul. [...] w dniach: 22 czerwca - 13 lipca 2023 r. w A. Sp. z o.o. z siedzibą w C. (dalej jako strona lub skarżąca), udokumentowanej protokołem nr [...] zarządził, aby wykazywać w sprawozdaniu o marnowanej żywności dane zgodne ze stanem faktycznym w zakresie masy zmarnowanej żywności i wyliczonej na jej podstawie opłaty za marnowanie żywności. W uzasadnieniu tego aktu wskazano, że strona realizując obowiązek wynikający z art. 8 ust. 1 ustawy z 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz.U. z 2020 r. poz. 1645 ze zm.) sporządziła i przedłożyła sprawozdanie za rok 2022 o marnowaniu żywności na terenie Województwa Śląskiego, w którym wykazano dane niezgodne ze stanem faktycznym. W treści tego sprawozdania zadeklarowano mianowicie zmarnowaną żywność w ilości 10.208,150 kg, koszty poniesione na kampanie edukacyjne oraz transport żywności do organizacji, z którą współpracuje strona, w kwocie 183,747 zł, z kolei wysokość należnej opłaty wyliczono na 734,987 zł. Równocześnie, w trakcie kontroli we wspomnianym sklepie, jego przedstawiciele oświadczyli, że zmarnowano tam 145,020 kg żywności, koszty transportu i kampanii edukacyjnej wyniosły 2,61 zł, natomiast wysokość należnej opłaty za marnowanie żywności obliczono na 10,44 zł. Tymczasem z kontrolowanych dokumentów, a także z bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) wynika, że niniejsza placówka wycofała z obrotu 580 kg artykułów żywnościowych - jako odpad o kodzie 16 03 80 (produkty spożywcze przeterminowane lub nieprzydatne do spożycia), a także przekazała do utylizacji 15.990 kg produktów pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) nieprzeznaczonych do spożycia dla ludzi lub produktów pochodnych - kat III. W rezultacie organ przyjął, że w samym tym sklepie wycofano z dystrybucji 16.715,02 kg żywności (580 kg odpadów żywnościowych; 15.990 kg odpadów kat. III oraz 145,020 kg ujętej w sprawozdaniu żywności zmarnowanej - wycofanej z etapu dystrybucji, nieprzeterminowanej), a to przekracza całkowitą masę zmarnowanej żywności dla całego Województwa Śląskiego, zadeklarowaną przez Spółkę jako 10.208,150 kg. W tym miejscu dodano, że należna opłata za marnowanie żywności dla wskazanej placówki powinna wynosić 1.501,74 zł, co stanowi iloczyn masy zmarnowanej żywności (16.715,02 kg) oraz współczynników 0,9 i 0,1, pomniejszony o kwotę 2,61 zł stanowiącą wartość kosztów kampanii oraz kosztów wykonania umowy. W dalszej części uzasadnienia podkreślono, że w świetle art. 2 pkt 1 powołanej ustawy z 19 lipca 2019 r., marnowanie żywności oznacza wycofanie z etapu dystrybucji żywności spełniającej wymogi prawa żywnościowego, w tym określone w rozporządzeniu (WE) nr 187/2002, w szczególności ze względu na zbliżający się upływ terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości lub z powodu wad wyglądu tych środków spożywczych albo opakowań i przeznaczenie ich do unieszkodliwienia jako odpady. Zdaniem Wojewódzkiego Inspektora, z brzmienia tego przepisu wynika, że pod pojęciem żywności zmarnowanej należy rozumieć żywność, która została wprowadzona na rynek, a następnie wycofana z etapu dystrybucji i nieprzekazana organizacji pozarządowej. Doprowadzając bowiem do sytuacji, w której dochodzi do powstania odpadów żywnościowych sprzedawca przyczynia się do marnowania żywności, gdyż mogła ona zostać przekazana na rzecz potrzebujących. W tym miejscu organ powołał się na Rozdział Va Rozporządzenia Komisji (UE) 2021/382 z 3 marca 2021 r. zmieniającego załączniki do Rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie higieny środków spożywczych w odniesieniu do zarządzania alergenami pokarmowymi, redystrybucji żywności i kultury bezpieczeństwa żywności. Podkreślił, że w akcie tym określono zasady i warunki, na jakich podmioty działające na rynku spożywczym mogą redystrybuować żywność jako darowizny na cele społeczne, po upływie daty minimalnej ważności. Zasady te zaczęły obowiązywać od 24 marca 2021 r., a w ich świetle redystrybucja taka jest możliwa pod warunkiem regularnego sprawdzania, czy żywność nie jest szkodliwa dla zdrowia i czy jest przydatna do spożycia. Jeżeli zaś przeprowadzona przez przedsiębiorcę w ramach procedur wewnętrznych kontrola okaże się zadowalająca, redystrybucja żywności, w odniesieniu do której stosuje się datę minimalnej trwałości, jest możliwa przed upływem jak i po upływie tej daty, a w przypadku żywności, dla której data minimalnej ważności nie jest wymagana - w dowolnym momencie. W ocenie Wojewódzkiego Inspektora oznacza to, że ustawodawca potraktował jako zmarnowaną także żywność, której termin minimalnej ważności jak i przydatności do spożycia minął. Końcowo odnotowano, że strona, pismem datowanym na 20 lipca 2022 r. przedstawiła swoje uwagi do protokołu kontroli opierając się na definicji marnowania żywności sformułowanej w art. 2 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności oraz na stanowisku judykatury i stąd wywiodła, że żywność wycofana z dystrybucji nie spełnia wymagań prawa żywnościowego, a zatem nie należy jej traktować jako zmarnowanej.