Wyrok WSA w Krakowie z dnia 7 lutego 2023 r., sygn. II SA/Kr 1349/22

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie: Przewodniczący: Sędzia WSA Magda Froncisz Sędziowie: WSA Mirosław Bator (spr.) WSA Jacek Bursa po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2023 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi M. M. na czynność Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie z dnia 16 września 2022 r. nr DNT-I.5140.231.2022.JB w przedmiocie włączenia do wojewódzkiej ewidencji zabytków karty ewidencyjnej obiektu nieruchomego oddala skargę

Uzasadnienie

M. M. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie skargę na czynność Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 16 września 2022 r. nr DNT-I.5140.231.2022.JB w przedmiocie włączenia do wojewódzkiej ewidencji zabytków karty obiektu nieruchomego – zagrody drewnianej znajdującej się w Z. . Zaskarżonej czynności zarzucono naruszenie art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami poprzez uznanie, że zabudowania zlokalizowane pod adresem Z. spełniają wymogi pozwalające na uznanie ich za zabytek. W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że włączenie karty ewidencyjnej do wojewódzkiej ewidencji zabytków na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy z 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami jest czynnością organu administracji, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a i podlega zaskarżeniu na podstawie art. 53 § 1 P.p.s.a., zgodnie z którym skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w zawiadomieniu wskazał, że objęcie ochroną konserwatorską budynku położonego pod adresem Z. zasadne jest ze względu na "przykład zachowania typowych elementów budownictwa obiektowy o charakterystycznym stylu dla architektury orawskiej. Z tego tez względu obiekt jest cenny dla tego miejsca, jego lokalizacji i jednocześnie wzmacnia charakter i dokumentuje przebieg historii miejscowości Z. D.". Tego typu sformułowania nie wyczerpują obowiązku dokonania szczegółowej analizy okoliczności występujących w sprawie. Brak sformalizowania reguł postępowania wiążącego się z włączeniem karty zabytku do ewidencji nie oznacza, że dokonanie tej czynności może nastąpić bez analizy przyczyn uzasadniających jej dokonanie, jak też udokumentowania jej chociażby w uproszczonej formie. Powinien zostać sporządzony dokument, z którego wynikałoby merytoryczne uzasadnienie, z jakich powodów materialnoprawnych organ obejmuje dany obiekt nieruchomy ww. kartą jako zabytek spełniający wymogi art. 3 ustawy z 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. W szczególności potrzeba taka zachodzi z uwagi na jednostronny charakter czynności, niezależnej od woli właściciela danej nieruchomości oraz kształtowanie sfery praw i obowiązków właściciela zabytku. Tego wymaga w demokratycznym państwie prawnym ochrona praw podmiotowych W niniejszej sprawie nie powstał żaden dokument zawierający merytoryczne uzasadnienie z jakich powodów wskazane zabudowania mogą zostać uznane za zabytek, a jedyny dokumenty to protokół z oględzin dokonanych w dniu 13.09.2022 r. oraz zawiadomienie. Art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami definiuje pojęcie zabytku, wskazując jako jeden z najistotniejszych elementów interes społeczny. Istotnymi elementami jest także "posiadana wartość historyczna, artystyczna lub naukowa". Objęcie określonej nieruchomości ochroną przez wpisanie jej do rejestru zabytków wymaga jednoznacznego wykazania, że jej zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną łub naukową. Materiał dowodowy zgromadzony przez organ musi jednoznacznie wskazywać nie tylko na walory historyczne, artystyczne lub naukowe, lecz także wykazać, że objęcie zabytku ochroną konserwatorską leży w interesie społecznym (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 1 marca 2013 r., VII SA/Wa 1897/12, LEX nr 1303761). Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w żaden konkretny sposób nie wskazuje jakie wartości historyczne artystyczne lub naukowe posiadają zabudowania ani w czym wyraża się interes społeczny w objęciu ochroną konserwatorską zabudowań. Sformułowania użyte w zawiadomieniu są nieostre i ogólnikowe. Nigdzie w materiale dowodowym związanym z niniejszą sprawą nie ma konkretnych odniesień, jakie okoliczności pozwalają na ustalenie, że przedmiotowe zabudowania są zabytkiem. Pojedyncze elementy wskazane przez organ w postaci np. zdobienia ściany szczytowej elementem "słoneczka" nie mogą zostać uznane za wystarczające dla spełnienia warunków wskazanych w art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków oraz opiece nad zabytkami. Elementy wskazane przez WKZ pozwala na zakwalifikowanie do kategorii zabytków i uzasadnienie tej kwalifikacji dla bardzo szerokiego zbioru obiektów, często niebędących tak naprawdę zabytkami. W konkluzji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej czynności.