Wyrok SN z dnia 25 października 2023 r., sygn. II CSKP 860/23

Klauzule indeksacyjne zawarte w umowie kredytu hipotecznego indeksowanego do waluty obcej (CHF), umożliwiające przeliczanie wartości kredytu oraz rat w zależności od kursu waluty, stanowią niedozwolone postanowienia umowne naruszające interesy konsumentów, co prowadzi do nieważności całej umowy, z uwagi na niemożność utrzymania jej bez tych postanowieni i naruszenie dobrych obyczajów przez wprowadzenie klauzul z wykorzystaniem przewagi kontraktowej banku.

Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:

SSN Tomasz Szanciło (przewodniczący)

‎SSN Mariusz Załucki (sprawozdawca)

‎SSN Dariusz Pawłyszcze

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 25 października 2023 r. w Warszawie
‎skargi kasacyjnej Syndyka masy upadłości Bank spółki akcyjnej w W. 
‎od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie
‎z 3 kwietnia 2020 r., VI ACa 22/19,
‎w sprawie z powództwa E. P. i Ł. P.
‎przeciwko Syndykowi masy upadłości Bank spółki akcyjnej w W. 
‎o zapłatę, ewentualnie o ustalenie nieważności umowy i zapłatę,

1. oddala skargę kasacyjną;

2. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia niniejszego wyroku pozwanemu do dnia zapłaty. 

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 26 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo E. P. i Ł. P. o ustalenie nieistnienia wierzytelności oraz powództwo o zapłatę należności z tytułu nadpłaty rat kredytu, a także powództwo o unieważnienie umowy i o zapłatę, następnie ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny zawarta 23 maja 2007 r pomiędzy powodami a Bank S.A. w W. – poprzednikiem prawnym pozwanego Syndyka masy upadłości Bank spółki akcyjnej w W. – M. K. jest nieważna oraz oddalił powództwo o zapłatę kwot uiszczonych na rzecz pozwanego bez podstawy prawnej.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że 23 maja 2007 r. strony zawarły umowę kredytu hipotecznego indeksowanego do CHF. Podstawą zawarcia umowy był wniosek powodów z 23 kwietnia 2007 r. o udzielenie kredytu hipotecznego w kwocie 740 000 zł. Jako walutę kredytu wskazano CHF, a jako jego cel – zakup nieruchomości lub prawa do nieruchomości na rynku wtórnym oraz refinansowanie zadatku. W dniu zawarcia umowy kredytobiorcy złożyli oświadczenie o ryzyku walutowym i ryzyku stopy procentowej, zawierające m.in. oświadczenie, że zapoznali się z pojęciem ryzyka walutowego i ryzyka stopy procentowej, które opisano jako sytuację, w której raty spłaty kredytu mogą się zmieniać (w górę lub w dół) w zależności od wahań kursu waluty i wahań rynkowych stóp procentowych. Ponadto powodom przedstawiono sześć różnych symulacji modelowych wariantów spłat kredytu dla różnych poziomów kursów walut lub stopy procentowej. Dokument zawierał również dwa kolejne oświadczenia. W pierwszym kredytobiorcy oświadczyli, że są świadomi, iż uruchomienie kredytu i spłata rat kredytowych następuje według kursu kupna i sprzedaży waluty obcej, do której denominowany jest kredyt i akceptują to, że miesięczne raty kredytu powiększone są o tzw. spread (różnicę pomiędzy kursem kupna i sprzedaży walut); zgodnie z dalszą informacją spread może być zmienny w zależności od warunków rynkowych i polityki Banku. Możliwe są odchylenia stosowanego przez Bank S.A. kursu kupna i sprzedaży o, odpowiednio, do 5% od średniego kursu NBP. Kredytobiorcy oświadczyli także, że są świadomi, iż w przypadku kredytów indeksowanych kursem waluty obcej ponoszą ryzyko kursowe, co oznacza, że zarówno rata kredytu, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu – przeliczona na PLN na dany dzień – podlegają ciągłym wahaniom w zależności od aktualnego kursu waluty oraz, że rzeczywiste koszty obsługi długu mogą się finalnie okazać znacząco wyższe od wcześniej założonych. Oświadczyli, że są świadomi, iż wybierając zadłużenie w walucie obcej, aktualnie korzystają z oprocentowania niższego w porównaniu z kredytem złotowym i spłacają miesięcznie niższą ratę kredytu oraz, że wynika to ze znacznej różnicy ‎w wysokości stawek referencyjnych, które są podstawą do ustalenia oprocentowania kredytu. Ponadto powodowie zostali poinformowani, że proponowany im kredyt jest kredytem bezpiecznym, gdyż bank narodowy w Szwajcarii nie dopuści do wahań kursu franka szwajcarskiego. Powodowie nie mieli możliwości wyboru kredytu: oferowano im jedynie kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego.