Interpretacja indywidualna z dnia 2 lutego 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-2.4011.861.2023.2.MM

Skutki podatkowe zapłaty gotówką ponad 15 tyś.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

Dnia 6 grudnia 2023 r. wpłynął Pana wniosek z 6 grudnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 29 stycznia 2024 r. (data wpływu 29 stycznia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, czynnym podatnikiem VAT. Kupił Pan na licytacji komorniczej ciągnik rolniczy. Otrzymał Pan fakturę, gdzie sprzedawcą jest inny podmiot, nabywcą Pan, ale jest też adnotacja na fakturze, że wystawił ją komornik. Faktura jest na kwotę (…) zł. Została zapłacona komornikowi przelewem w kwocie (…) zł, a pozostała część gotówką w kwocie (…) zł. Sytuacja ta spowodowana była faktem, iż w momencie zakończenia licytacji i dokonania przez Komornika przybicia, z przyczyn technicznych, niezależnych od Pana, nie miał Pan możliwości dokonania szybkiego przelewu, pozostałej kwoty, za zakupioną ruchomość.

Pytanie

Czy zapłacona gotówką kwota ponad 15.000 zł może być kosztem podatkowym w świetle przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie – niezależnie od statusu dłużnika, nabycie przez przedsiębiorcę przedmiotu za pośrednictwem komornika nie rodzi obowiązku uregulowania należności przelewem. W konsekwencji, zapłata gotówką nie wyklucza możliwości rozpoznania kosztu podatkowego z tytułu takiej zapłaty.

Z uwagi na pouczenie komornika, jak również treść art. 871 k.p.c., który mówi, iż: „Nabywca jest obowiązany zapłacić cenę nabycia natychmiast po udzieleniu mu przybicia. Gdy jednak cena nabycia przewyższa pięćset złotych, obowiązek nabywcy ogranicza się do złożenia natychmiast jednej piątej ceny, nie mniej jednak niż pięćset złotych, przy czym resztę ceny, na którą zalicza się złożoną rękojmię, uiszcza się w dniu następnym w godzinach urzędowania kancelarii komorniczej lub na rachunek bankowy komornika do godziny osiemnastej dnia następnego. Jeżeli ten dzień przypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, cenę uiszcza się w następnym dniu po dniu albo dniach wolnych od pracy”.

Fakt, iż zakupiona ruchomość znajdowała się pod dozorem dłużnika, zasadnym było uiszczenie brakującej kwoty do rąk komornika i niezwłoczne odebranie ruchomości w celu uniknięcie jej zniszczenia, uszkodzenia, pogorszenia jej stanu, czy też matactwa polegającego na utrudnianiu odbioru nabytego mienia.

Nie należy kwot uiszczanych komornikowi traktować jako zapłaty, o której mowa w art. 19 ust. 2 ustawy z 18 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, który przewiduje limit 15.000 zł dla płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, jeżeli stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł.

Kluczowe dla analizy niniejszej sytuacji jest to, że powyższy przepis odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy stroną transakcji, z której wynika płatność jest inny przedsiębiorca. Z cywilnoprawnego punktu widzenia w przypadku nabycia przedmiotu w licytacji komorniczej prawo własności przechodzi od dłużnika do nabywcy. Natomiast komornik jest tylko pośrednikiem, który reprezentując autorytet państwa, przymusem doprowadza do transakcji. W konsekwencji, jeśli dłużnik jest podatnikiem VAT, komornik wystawia fakturę VAT w jego imieniu jako płatnik podatku. Wynika to z art. 106c w zw. z art. 18 ustawy z 11 marca 2004 r o podatku od towarów i usług.

Jednakże z drugiej strony, jak wyżej zostało wspomniane, dla celów określenia obowiązku płatności w formie przelewu, istotne jest nie to, kto jest stroną umowy, ale to kto jest stroną „transakcji”. W Pana ocenie pojęcie transakcji należy zaś rozumieć inaczej niż pojęcie umowy (stosunku prawego). Dla określenia, między jakimi podmiotami jest realizowana transakcja, pomocne może być odpowiedź na pytania: na rzecz kogo realizowana jest płatność, kto jest uprawniony do odbioru należności? W tym sensie transakcja nie jest realizowana z dłużnikiem, lecz komornikiem, a skoro tak nie ma znaczenia status dłużnika dla oceny, czy płatność za nabyty przez przedsiębiorcę przedmiot musi być zrealizowana za pośrednictwem przelewu.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu transakcja jest zatem realizowana między osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą jako nabywcą a komornikiem, a nie dłużnikiem.

Wprawdzie komornik także jest przedsiębiorcą, jednak w Pana ocenie względem nabywcy egzekwowanego przedmiotu komornik występuje bardziej w roli urzędnika państwowego, który mocą nadanych mu uprawnień zbywa przedmiot przymusowo przejęty od dłużnika, a nie przedsiębiorcy jako takiego.

Fakt prowadzenia przez komornika działalności gospodarczej w jego kancelarii ma znaczenie wyłącznie dla celów rozliczeń podatkowych z dochodów uzyskiwanych przez niego samego. W Pana ocenie absurdem byłoby jednak z faktu, że skoro komornik rejestruje działalność gospodarczą, wyciąganie wniosku, iż transakcja nabycia za jego pośrednictwem egzekwowanego przedmiotu przez osobę trzecią będącej przedsiębiorcą oznacza transakcję zawartą miedzy dwoma przedsiębiorcami. Z punktu widzenia nabywcy nie zawiera on transakcji z przedsiębiorcą (komornikiem), ale z przedstawicielem organów władzy sądowniczej.

Należy wspomnieć, że termin uiszczenia ceny nabycia reguluje art. 871 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego, lecz z uwagi na uzasadniony jak najszybszy odbiór rzeczy od dłużnika (ryzyko matactwa lub uszkodzenia rzeczy oraz ryzyko niezrealizowania przelewu bankowego) cena przybicia jest płacona gotówką natychmiast po licytacji.

Podsumowując, niezależnie od statusu dłużnika, nabycie przedmiotu za pośrednictwem komornika nie rodzi obowiązku uregulowania należności przelewem w rozumieniu art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców. W konsekwencji zapłata komornikowi gotówką nie wyklucza możliwości rozpoznania kosztu podatkowego z tytułu takiej zapłaty. Takie postępowanie jest podparte interpretacją przepisów oraz rozważnym ich stosowaniem.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera wykazu wydatków, który przesądzałby o ich zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Zatem przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów tak, aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. W takim ujęciu kosztami tymi będą zarówno wydatki pozostające w bezpośrednim związku z uzyskanymi przychodami, jak i pozostające w związku pośrednim, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

Wyrażenie „w celu osiągnięcia przychodów” zawarte we wskazanym art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oznacza, że nie wszystkie wydatki ponoszone przez podatnika w związku z osiąganiem przychodów podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania. Zwracam uwagę, że przez sformułowanie „w celu” należy rozumieć dążenie do osiągnięcia jakiegoś stanu rzeczy (przychodów), a dążenie podatnika ma przymiot „celowości”, jeżeli na podstawie dostępnej wiedzy o związkach przyczynowo-skutkowych można zasadnie uznać, że poniesiony koszt może przynieść oczekiwane następstwo (przychody).

Dlatego kosztem uzyskania przychodów są wszelkie wydatki, których poniesienie pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z uzyskiwanymi przychodami z danego źródła bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów i nie są wymienione w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na podstawie powyższego stwierdzam, że aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione następujące warunki:

−został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodów podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

−jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

−pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

−poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

−został właściwie udokumentowany,

−nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 22p ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W myśl art. 22p ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Stosownie do art. 22p ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W pierwszej kolejności wskazuję, że art. 22p ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odnosi się do tych transakcji, których drugą stroną jest inny przedsiębiorca. Chodzi tu zatem o umowę zawieraną między przedsiębiorcami wykonującymi działalność gospodarczą.

Stosownie do art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.):

Zestawienie tych dwóch przepisów prowadzi do wniosku, że w przypadku każdej transakcji o wartości przekraczającej 15 000 zł istnieje obowiązek dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, przy czym naruszenie tego obowiązku, a więc dokonanie płatności w całości lub w części z pominięciem takiego rachunku, oznacza brak możliwości zaliczenia kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca tej transakcji została dokonana z pominięciem rachunku płatniczego. Przepisy nie wyłączają zatem z kosztów jedynie nadwyżki płatności ponad wartość 15 000 zł, lecz każdą płatność (bez względu na jej wartość – kwotę) dokonaną z pominięciem rachunku bankowego, jeżeli jest dokonywana w ramach transakcji o wartości przekraczającej 15 000 zł.

Ponieważ adresatem normy prawnej jest przedsiębiorca dokonujący i przyjmujący płatności związane z działalnością gospodarczą, w pierwszej kolejności należy sięgnąć do definicji działalności gospodarczej i przedsiębiorcy zawartych w ustawie Prawo przedsiębiorców.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców:

Pojęcie „transakcja” nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego ani cywilnego. Przepisy podatkowe, określające konsekwencje nieprzestrzegania normy wyrażonej w art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców na gruncie ustawy podatkowej odwołują się wprost do nomenklatury stosowanej w ustawie Prawo przedsiębiorców, także w zakresie rozumienia pojęcia „transakcja”.

Przez transakcję należy rozumieć zatem taką czynność prawną (umowę) zawieraną w związku z prowadzoną przez strony działalnością gospodarczą, w wykonaniu której dokonywana jest co najmniej jedna płatność. Wskazany przepis nie określa, co może stanowić przedmiot transakcji (umowy), natomiast można przyjąć, że może nim być w szczególności nabycie towaru lub usługi. O przyporządkowaniu płatności do poszczególnych umów (transakcji) decyduje ich cel gospodarczy i zgodny zamiar stron, a nie treść dowodów (dokumentów) księgowych.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że jest Pan osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą. Kupił Pan na licytacji komorniczej ciągnik rolniczy. Otrzymał Pan fakturę, gdzie sprzedawcą jest inny podmiot, nabywcą Pan, ale jest też adnotacja na fakturze, że wystawił ją komornik. Faktura jest na kwotę (…) zł. Została zapłacona komornikowi przelewem w kwocie (…) zł, a pozostała część gotówką w kwocie (…) zł. Sytuacja ta spowodowana była faktem, że w momencie zakończenia licytacji i dokonania przez Komornika przybicia, z przyczyn technicznych, niezależnych od Pana, nie miał Pan możliwości dokonania szybkiego przelewu, pozostałej kwoty, za zakupioną ruchomość.

Pana wątpliwość dotyczy kwestii, czy w przedstawionej sytuacji może Pan kwotę zapłaconą gotówką na nabycie ciągnika rolniczego zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej.

Przepis art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców nakazuje dokonywać płatności wynikających z transakcji za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. W przypadku gdy przepisy odrębne regulują płatność inną niż transfer środków na rachunek innego przedsiębiorcy, omawiany przepis nie powinien znaleźć zastosowania. Takim odrębnym przypadkiem jest pośrednictwo w płatności komornika, który nie jest przedsiębiorcą – stroną transakcji w rozumieniu art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Przy wykładni art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców należy również brać pod uwagę, że celem tego przepisu jest wzmocnienie przejrzystości przepływów finansowych między przedsiębiorcami. W przypadku gdy płatność jest dokonywana zgodnie z przepisami odrębnymi za pośrednictwem komornika, jako podmiotu zaufania publicznego, realizacja tego celu nie jest zagrożona.

Stąd przepis art. 22p ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje zastosowania w przypadku, gdy podatnik prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą (tu: Pan) przekazuje bez pośrednictwa rachunku bankowego komornikowi zapłatę za nabyty w drodze licytacji komorniczej ciągnik rolniczy, którego wartość przekracza 15 000 zł.

Reasumując – zapłacona przez Pana gotówką kwota ponad 15.000 zł może być kosztem podatkowym na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił, i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).