Wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 17 lutego 2022 r., sygn. II SA/Wr 446/21

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Władysław Kulon Sędziowie: Sędzia NSA Halina Filipowicz-Kremis Sędzia WSA Adam Habuda (spr.) Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Trojan po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 17 lutego 2022 r. sprawy ze sprzeciwu B. S. od decyzji Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie z dnia 14 lipca 2021 r. nr WR.RPU.533.2.2021.MP w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie wydania decyzji nakazującej przywrócenie funkcji urządzenia melioracji wodnych – rowu oddala sprzeciw w całości.

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 20 kwietnia 2018 r. W. Z. zwrócił się do Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie Zarząd Zlewni w Zielonej Górze (dalej jako organ I instancji, Dyrektor ZZ, Dyrektor Zarządu Zlewni) o interwencję w sprawie odbudowy rowu, który powinien znajdować się na działce nr [...] w T., gmina W. Jego zdaniem rów został bezprawnie zasypany, i wskutek tego dochodzi do podtopień okolicznych pól i budynków, w tym jego działki, położonej w bezpośrednim sąsiedztwie. Działka nr [...] stanowi własność B. S. (dalej jako skarżący) i sąsiaduje z nieruchomościami W. Z. Pismem datowanym na 20 marca 2018 r. Dyrektor ZZ zwrócił się do Nadzoru Wodnego we W. o pisemne potwierdzenie istnienia w naturze przedmiotowego rowu lub złożenie wyjaśnień w sprawie. Pismem z dnia 16 kwietnia 2018 r. Dyrektor Zarządu Zlewni zwrócił się do właściciela działki nr [...] o przedłożenie pozwolenia wodnoprawnego na likwidację urządzenia wodnego (rowu). W toku postępowania organ I instancji uzyskał wiadomość od właściciela działki oraz Powiatowej Spółki Wodnej we W., że rów nie istnieje, a jego likwidacja nastąpiła w sposób naturalny. Pismem z dnia 20 lipca 2018 r. Dyrektor ZZ zwrócił się do Nadzoru Wodnego we W. z pytaniem, czy przedmiotowy rów znajduje się (kiedykolwiek znajdował się) w ewidencji urządzeń melioracji szczegółowej. Od Urzędu Miasta i Gminy W. Dyrektor Zarządu Zlewni uzyskał informację (pismo datowane na 17 października 2018 r.), że Urząd nie prowadził postępowania w sprawie zasypania rowu, i nie wie, kto tego dokonał. Wskazał, że zgodnie z kopią mapy ewidencyjnej z 2014 r. rów istnieje na dokumentach geodezyjnych, natomiast zgodnie mapą ewidencyjną z 2017 r. na działce nr [...] rowu nie ma. Ujawnił przy tym informację od Starosty W., który wskazał, że skoro rów nie istnieje, to pozwolenie na jego likwidację byłoby niezgodne z Prawem wodnym. Organ gminy ujawnił przy tym, że przed Burmistrzem toczy się postępowanie w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu kruszywa naturalnego ze złoża na działce nr [...]. Dnia 16 sierpnia 2018 r. Kierownik Nadzoru Wodnego we W. poinformował Dyrektora Zarządu Zlewni, że przedmiotowy rów, oznaczony symbolem [...] znajduje się w ewidencji urządzeń melioracji szczegółowej, a właściciel nie wystąpił z wnioskiem o legalizację likwidacji urządzenia wodnego. W piśmie z dnia 9 listopada 2018 r. skierowanym do W. Z. Dyrektor Zarządu Zlewni wskazał, że nie ma podstaw prawnych do wszczęcia postępowania w sprawie odbudowy czy też legalizacji likwidacji rowu, ponieważ właściciel działki przed dokonaniem zmian gruntowych dokonał dokładnego rozeznania w zakresie koniecznej w tym celu dokumentacji. Dnia 4 lutego 2019 r. W. Z. zwrócił się do Dyrektora Zarządu Zlewni o wszczęcie postepowania w przedmiocie wydania decyzji nakazującej właścicielowi działki odbudowę rowu. Postanowieniem z dnia 8 marca 2019 r. organ I instancji odmówił wszczęcia postepowania, i takie rozstrzygnięcie zostało utrzymane przez organ II instancji (postanowienie z dnia 17 września 2019 r.). Kontrola sądowa wskazanych postanowień doprowadziła do ich uchylenia (wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn. akt II SA/Wr 702/19). Na mocy decyzji nr WR.ZPU.7.534.2.2020.BB z dnia 27 stycznia 2021 r. (dalej jako decyzja organu I instancji) wydanej przez Dyrektora Zarządu Zlewni w Zielonej Górze Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej jako organ I instancji, Dyrektor Zarządu Zlewni) umorzono postępowanie w sprawie wydania decyzji nakazującej B. S., właścicielowi działki nr [...] w T., gm. W., przywrócenie funkcji urządzenia melioracji wodnych - rowu, zlokalizowanego na wskazanej działce. Dyrektor Zarządu Zlewni uznał, że nie występują przesłanki z art. 191 ust. 1 i 3 ustawy Prawo wodne, do wydania decyzji nakazującej właścicielowi działki nr [...] przywrócenie funkcji urządzenia wodnego, poprzez jego odbudowę. Organ I instancji ustalił, że według istniejącej ewidencji urządzeń wodnych z 1986 r. na działce nr [...] powinien znajdować się przedmiotowy rów. Oględziny dokonane dnia 23 października 2020 r. nie potwierdziły faktu jego aktualnego istnienia, nie jest też możliwe określenie funkcji tego rowu. W protokole z oględzin zapisano także, że w chwili ich przeprowadzenia na stwierdzono zalegania wód na działce nr [...] oraz gruntach sąsiednich. Dalej organ I instancji stwierdził, na podstawie oględzin jak i przedstawionej przez właściciela działki ekspertyzy, że nie zachodzi szkodliwe oddziaływanie spowodowane brakiem urządzenia wodnego, to znaczy rowu, na stosunki wodne i grunty na działce nr [...] oraz działki przyległe. Zdaniem organu I instancji brak przedmiotowego odcinka rowu nie powoduje pogorszenia stanu wód i ekosystemów od nich zależnych, marnotrawstwa wody lub energii wody, a także nie wyrządza szkód. Organ wskazał, że skoro nastąpiła likwidacja urządzenia wodnego (rowu), to nie miał możliwości określenia funkcji tego urządzenia wodnego, o których mowa w art. 191 ust. 1 ustawy Prawo wodne. Jeżeli zaś określenie funkcji nie jest możliwe, to zdaniem organu I instancji zastosowanie ma art. 191 ust. 3 Prawa wodnego. Od powyższej decyzji odwołanie do Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wód Polskich we Wrocławiu wniósł W. Z., władający działką w bezpośrednim sąsiedztwie (odwołanie wpłynęło do organu II instancji dnia 3 marca 2021 r.). W odwołaniu zarzucono organowi I instancji błędne ustalenia poprzez przyjęcie, że skoro rów nie istnieje, to w konsekwencji nie można określić jego funkcji. Wskazano, że przedwcześnie stwierdzono, iż brak rowu nie powoduje pogorszenia stanu stosunków wodnych Decyzją nr WR.RPU.533.2.2021.MP z dnia 14 lipca 2021 r. (dalej jako decyzja organu II instancji, decyzja drugoinstancyjna, zaskarżona decyzja) Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie (dalej także jako organ II instancji, dyrektor RZGW) uchylił w całości decyzję nr WR.ZPU.7.534.2.2020.BB z dnia 27 stycznia 2021 r. (dalej jako decyzja organu I instancji) wydaną przez Dyrektora Zarządu Zlewni w Zielonej Górze Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia temu organowi. W uzasadnieniu organ II instancji powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 stycznia 2020 r. (sygn. akt II SA/Wr 702/19). Na mocy wskazanego wyroku nastąpiło uchylenie postanowień organów I i II instancji, odpowiednio z dnia 8 marca 2019 r. oraz z dnia 12 września 2019 r., odmawiających wszczęcia postępowania w przedmiocie wydania decyzji nakazującej właścicielowi działki nr [...] przywrócenie funkcji urządzenia wodnego. Organ II instancji przywołując uzasadnienie Sądu wskazał, że w ponownym postępowaniu organ I instancji powinien ustalić, czy istnieją przesłanki do wydania w formie decyzji nakazów określonych w art. 191 ust. 1 lub 3 Prawa wodnego, czy też nie, i zakończyć to postępowanie decyzją merytoryczną, a nie decyzją o umorzeniu postępowania. Rozstrzygnięcie organu II instancji zostało oprotestowane sprzeciwem przez właściciela działki nr [...], B. S., działającego za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika (dalej także jako skarżący), który wniósł o uchylenie decyzji. Skarżący zaprezentował taką interpretację art. 191 ust. 1 i ust. 3 ustawy Prawo wodne, według której nakazanie właścicielowi urządzenia melioracyjnego przywrócenia funkcji tego urządzenia może nastąpić jedynie w sytuacji, gdy zostanie jednoznacznie ustalone, że stan tego urządzenia powoduje szkodliwe oddziaływania na wody lub grunty. W aktach sprawy znajduje się decyzja Starosty W. z dnia 19 lutego 2021 r. udzielająca koncesji przedsiębiorstwu B. S. na wydobycie kruszywa naturalnego na działce nr [...].