Czy w związku z zaciągnięciem nieoprocentowanej pożyczki od osoby niespokrewnionej powstaje przychód opodatkowany PIT

Za przychody z innych źródeł uważa się m.in. dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i art. 17 updof (art. 20 ust. 1 updof). 

Co należy rozumieć przez świadczenie nieodpłatne

Przepisy updof nie definiuje pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”. W związku z tym zasadne jest odwołanie się do znaczenia tego pojęcia ukształtowanego w orzecznictwie sądowym, zgodnie z którym nieodpłatnym świadczeniem w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym jest każde zdarzenie prawne i zjawisko gospodarcze, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku danej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Przysporzenie to może polegać na zwiększeniu majątku (aktywów) bądź uniknięciu jego pomniejszenia (zaoszczędzenie wydatków). Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy zatem rozważyć zawsze wtedy, gdy podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa, bądź inne świadczenia lub też możliwość korzystania z rzeczy lub praw (w szczególności ze środków pieniężnych). 

Jakie cechy ma umowa pożyczki

Umowa pożyczki jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Stosownie do art. 720 § 1 tej ustawy, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Według Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest umową nieodpłatną. Niemniej jednak umowa ta może mieć charakter odpłatny. Odpłatność można ustalić w różny sposób, np. w postaci oprocentowania wyrażonego w pieniądzu, przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości, zezwolenia na korzystanie z rzeczy, udziału w zysku osiągniętym przez pożyczkobiorcę. 

W przedstawionym przypadku, skoro strony umowy pożyczki ustaliły, że pożyczka została udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, to udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny. Zatem nieoprocentowana pożyczka, którą Pani klient zaciągnął od niespokrewnionej osoby fizycznej, nie spowoduje powstania po jego stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Tym samym, osoba ta nie będzie zobowiązana do zapłaty PIT z tego tytułu.

Zaprezentowane stanowisko podzielają również organy podatkowe (por. interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca 2023 r., sygn. 0115-KDIT2.4011.105.2023.1.KC oraz z 2 września 2022 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.722.2022.1.KF). Przywołane interpretacje dotyczyły przy tym przypadków, w których pożyczka nie miała związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tak jest również w przypadku pożyczki opisanej w pytaniu.

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

• interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 marca 2023 r. (sygn. 0115-KDIT2.4011.105.2023.1.KC) oraz z 2 września 2022 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.722.2022.1.KF)

Marcin Szymankiewicz

doradca podatkowy, praktyk, autor licznych publikacji o tematyce podatkowej