Jak rozliczamy akcyzę od importu aut elektrycznych

Niektóre samochody elektryczne podlegają zwolnieniu z akcyzy, a niektóre należy opodatkować według stawki pozytywnej. Samochody elektryczne, które są różnego rodzaju hybrydami, nie korzystają ze zwolnienia. 

Każdy importer musi wypełnić szereg obowiązków dokumentacyjnych oraz podatkowych, takich jak rejestracja do CRPA, czy obliczyć i wykazać akcyzę w zgłoszeniu celnym lub w zgłoszeniu uzupełniającym. Nie ma natomiast obowiązku prowadzenia ewidencji akcyzowej importowanych samochodów elektrycznych. W przypadku importu do rejestracji samochodu należy przedłożyć dowód odprawy celnej przywozowej. Nie jest potrzebne zaświadczenie o zwolnieniu z akcyzy.

Jakie obowiązki akcyzowe należy spełnić, dokonując importu aut elektrycznych? Czy na importerach ciążą jakieś obowiązki dokumentacyjne? Czy są różnice między obowiązkami, które musi wypełnić pojedynczy podatnik, a obowiązkami podatnika – dealera samochodowego? Na te pytania opowiadamy w niniejszym artykule.

1. Jakie stawki akcyzy stosujemy do samochodów elektrycznych

Dla prawidłowego rozliczenia podatku akcyzowego od osobowego samochodu elektrycznego bardzo istotne jest, z jakiego typu samochodem elektrycznym mamy do czynienia. Tylko niektóre z nich mogą bowiem korzystać ze zwolnienia z akcyzy, a pozostałe podlegają stawce pozytywnej.

1.1. Które samochody elektryczne są zwolnione z akcyzy

Zwolnieniu od akcyzy podlegają wyłącznie te samochody osobowe, które są wymienione w art. 2 pkt 12 ustawy z 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (art. 109a ust. 1 ustawy akcyzowej). Zgodnie z zapisami definicji określonej w tym artykule chodzi tu o te pojazdy samochodowe, które wykorzystują do napędu wyłącznie energię elektryczną akumulowaną przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania.

Tym samym zwolnieniu z akcyzy nie podlegają „elektryki”, które są różnego rodzaju hybrydami.

Tabela. Stawki akcyzy dla samochodów o hybrydowym napędzie spalinowo-elektrycznym

Pomijając wybór stawki akcyzy, pozostałe kwestie akcyzowe związane z importem samochodów elektrycznych (w rozumieniu akcyzy czy w pojęciu potocznym) są identyczne i w dalszej części będą omawiane wspólnie.

2. Jakie obowiązki ciążą na importerach samochodów elektrycznych

Samochody osobowe nie są wyrobami akcyzowymi, lecz tylko podlegają opodatkowaniu akcyzą. Dlatego zasadniczo dotyczą ich tylko zapisy działu V ustawy akcyzowej (art. 100–113a ustawy akcyzowej), które nie zawierają zbyt dużo zapisów o obowiązkach podatników, w tym importerów.

Pamiętać jednak należy, że zgodnie z art. 100 ust. 6 ustawy akcyzowej do opodatkowania akcyzą samochodów osobowych stosuje się odpowiednio art. 10 ust. 12 i 13, art. 14 ust. 1–3aa, 4, 4g, 6, 8, 10 i 11, art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. a, ust. 2, 2b, 2c, 3ba i 4, art. 18 ust. 1–3, art. 19 ust. 1–3, ust. 6 pkt 1, ust. 7 pkt 1 lit. a i ust. 8–11, art. 21 ust. 5 i art. 27–29a oraz przepisy wydane na podstawie art. 20 ustawy akcyzowej.

W przypadku importu samochodów osobowych (w tym elektrycznych) mamy do czynienia z kilkoma obowiązkami ciążącymi na importerze, czyli podatniku.

2.1. Czy importer samochodu elektrycznego musi zarejestrować się jako podatnik akcyzy 

Przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej akcyzą importer samochodu, tj. podmiot prowadzący działalność gospodarczą, musi dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w akcyzie w ramach Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych (art. 16 ust. 1 pkt 1 lit. a, ust. 2, 2b, 2c, 3ba i 4 ustawy akcyzowej). Obowiązek rejestracji nie dotyczy podatników, którzy nie prowadzą działalności, tylko importują samochód do celów prywatnych.

2.2. Jak importer rozlicza się z akcyzy

Podatnik dokonujący importu samochodów elektrycznych ma obowiązek obliczyć i wykazać akcyzę w zgłoszeniu celnym (art. 27 ust. 1 pkt 1 ustawy akcyzowej) lub w zgłoszeniu uzupełniającym, jeżeli przy imporcie będzie stosować uproszczenia, o których mowa w art. 166 i art. 182 unijnego kodeksu celnego (art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy akcyzowej).

2.2.1. W jakim terminie importer rozlicza cło, akcyzę i VAT

Co do zasady „zwykły” importer musi dokonać „oclenia” samochodów w wybranym przez siebie oddziale celnym w kraju (nie ma tu żadnej rejonizacji), czyli złożyć tzw. zgłoszenie celne, w którym samodzielnie oblicza należne cło, akcyzę i VAT. Zgłoszenie celne możemy złożyć sami lub skorzystać z pomocy tzw. przedstawiciela celnego, czyli np. agencji celnej.

Na zapłatę cła, akcyzy i VAT mamy zasadniczo 10 dni, gdyż przepisy art. 28 ust. 1 ustawy akcyzowej oraz art. 38 ust. 1 ustawy o VAT nakazują stosować w tym zakresie przepisy celne, czyli art. 65 ust. 1 ustawy – Prawo celne. Oczywiście po spełnieniu odpowiednich warunków, określonych w art. 33a ustawy o VAT, możemy wykazać VAT importowy w JPK_V7, zamiast płacić go w ciągu 10 dni.

2.2.2. Z jakich uproszczeń celnych mogą skorzystać importerzy

Niektórzy importerzy mogą skorzystać z tzw. uproszczeń celnych określonych w art. 166 i art. 182 unijnego kodeksu celnego. Ich stosowanie wymaga uprzedniego uzyskania pozwolenia od właściwego organu celnego (dyrektora Izby Administracji Skarbowej, a w niektórych przypadkach naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego). W takim przypadku, mówiąc kolokwialnie, w momencie „oclenia” przedstawia się niepełne zgłoszenie celne (nie wypełnia się wszystkich pól) lub wpisuje się odpowiednią informację w swoim rejestrze, wysyłając stosowne zgłoszenie o tym fakcie do naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego. Następnie, po upływie czasu wskazanego w pozwoleniu, przesyła się tzw. zgłoszenie uzupełniające, czyli zawierające pełne dane. 

2.2.3. Jak importer oblicza cło, VAT i akcyzę

Samo wyliczanie cła oraz akcyzy i VAT importowego jest identyczne (matematycznie) w obu przypadkach, tj. zarówno „zwykły” importer, jak i importer korzystający z uproszczeń celnych płacą dokładnie tyle samo.

Aby wypełnić zgłoszenie celne i dokonać „oclenia” samochodu elektrycznego, potrzebujemy przede wszystkim faktury zakupu oraz dokumentów potwierdzających, że jest to samochód elektryczny. Dodatkowo powinniśmy mieć dokumenty potwierdzające koszty dostarczenia tych samochodów zarówno do granicy UE, jak i dalej, do pierwszego miejsca przeznaczenia w kraju, o ile zapisy o tych kosztach nie znajdują się na fakturze zakupu.

Podstawą do wyliczenia akcyzy importowej jest wartość celna samochodu, powiększona o cło należne (art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy akcyzowej). Dodatkowo podstawa opodatkowania w przypadku importu samochodu osobowego obejmuje również prowizję oraz koszty transportu i ubezpieczenia, jeżeli nie zostały do niej włączone, a zostały już poniesione do pierwszego miejsca przeznaczenia na terytorium kraju. Przy czym przez pierwsze miejsce przeznaczenia rozumie się miejsce wymienione w dokumencie przewozowym lub innym dokumencie, na podstawie którego samochód jest importowany (art. 104 ust. 4 ustawy akcyzowej).

Jeżeli zaś chodzi o stawkę cła, to zasadniczo wynosi ona 10% wartości celnej, ale gdy posiadamy odpowiednie świadectwa pochodzenia (w rozumieniu przepisów celnych), to możemy skorzystać ze stawki celnej preferencyjnej, która może wynosić np. 3,8% w przypadku importu z Japonii, czy 0% w przypadku importu z Wielkiej Brytanii.

2.3. Czy importer samochodów elektrycznych ma obowiązek ewidencjonowania takich dostaw

Przepisy ustawy akcyzowej nie nakładają obowiązku prowadzenia jakichkolwiek ewidencji akcyzowych w odniesieniu do importowanych samochodów osobowych. Wynika to z faktu, że obowiązku wprowadzenia takich ewidencji (lub innych rodzajów dokumentacji) nie zawarto w dziale VIa tej ustawy dotyczącym prowadzenia ewidencji akcyzowych (art. 138a–138w ustawy akcyzowej), ani też nie ujęto ich jako odrębnych zapisów w dziale V dotyczącym opodatkowania samochodów osobowych (art. 100–113a ustawy akcyzowej) czy w rozdziale dotyczącym samego importu (art. 27–29a ustawy akcyzowej). 

3. Czy dealer samochodów ma inne obowiązki niż „pojedynczy” importer

Zawarte w art. 109a ustawy akcyzowej zwolnienie dla samochodów elektrycznych dotyczy wszystkich sytuacji, kiedy powstaje obowiązek podatkowy, tj. obrotu krajowego, wewnątrzwspólnotowego, a także importu. W tym przepisie opisano również zasady pozyskiwania przez podatników zaświadczeń o zwolnieniu z akcyzy i obowiązki związane z przekazywaniem tych zaświadczeń (lub zastępujących je oświadczeń) kolejnym nabywcom tych pojazdów. Powstaje pytanie, czy ten obowiązek dotyczy wszystkich podatników, w tym również importerów.

3.1. Czy importer samochodu elektrycznego musi uzyskać zaświadczenie o zwolnieniu z akcyzy

Co do zasady, na wniosek zainteresowanego podmiotu (czyli np. podatnika, a więc i importera), właściwy naczelnik urzędu skarbowego wydaje zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy. Warunkiem uzyskania takiego zaświadczenia jest obowiązek przedstawienia dokumentacji potwierdzającej, że jest to faktycznie pojazd elektryczny (art. 109a ust. 2 ustawy akcyzowej).

Sugerowałoby to, że zasady te obowiązują również w przypadku importu, przy czym naczelnik urzędu skarbowego wydający takie zaświadczenie kontaktowałby się zapewne z naczelnikiem urzędu celno-skarbowego, do którego złożono zgłoszenie celne (u którego „oclono” samochody).

Tak jednak nie jest. W przypadku importu samochodów zaświadczenie z art. 109a ust. 2 ustawy akcyzowej nie jest nam bowiem do niczego potrzebne.

Kwestię rejestracji pojazdów reguluje art. 72 ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz rozporządzenie wykonawcze Ministra Infrastruktury z 31 sierpnia 2022 r. w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach i do nich musimy się teraz odwołać.

Tym samym w przypadku importu samochodów elektrycznych nie trzeba marnować czasu i fatygować się do naczelnika urzędu skarbowego po zaświadczenie, gdyż wystarczy nam zgłoszenie celne, które złożyliśmy do naczelnika urzędu celno-skarbowego przy „cleniu” pojazdu.

3.2. Jakie dokumenty powinien przekazać dealer kupującemu, aby mógł zarejestrować importowany samochód elektryczny

Zaświadczenie o zwolnieniu z akcyzy (oraz jego kopie i oświadczenia wydawane przez dealera) dotyczą tylko i wyłącznie obrotu krajowego i wewnątrzwspólnotowego. 

W tym miejscu pojawia się oczywiste pytanie, czy będąc dealerem zawsze musimy oddać nabywcy oryginalny dokument celny (by widział wszystkie zawarte w nim dane), a w szczególności, jak „podzielić” ten dokument pomiędzy wielu nabywców, jeżeli w jednym zgłoszeniu celnym „ocliliśmy” kilka samochodów.

Odpowiedzi na to pytanie udziela nam treść § 1 pkt 10 powołanego rozporządzenia Ministra Infrastruktury, w myśl którego dla celów rejestracji przez dowód odprawy celnej rozumie się nie tylko sam dokument celny (czyli oryginał), ale również adnotację na dowodzie własności pojazdu (czyli np. na fakturze sprzedaży) określającą datę i numer tego dokumentu celnego, oraz nazwę organu, który dokonał odprawy celnej (czyli naczelnika urzędu celno-skarbowego).

Przy czym przepis ten zawiera zastrzeżenie, że taką adnotację może zamieścić tylko i wyłącznie przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu pojazdami.

Tym samym jeżeli „ocliliśmy” samochód elektryczny i odsprzedajemy go przed jego zarejestrowaniem, musimy przekazać nabywcy dokument odprawy celnej albo umieścić o nim informację w fakturze sprzedaży.

Uwaga jednak – ta adnotacja składana w trybie przepisów Prawa o ruchu drogowym nie wypełnia w całości warunków określonych w art. 10 ust. 12 i 13 ustawy akcyzowej, jakie musi spełniać oświadczenie o zapłaconej akcyzie, a więc nie może go zastąpić.

Jeżeli zatem zdarzy się sytuacja, że nabywca będzie chciał uzyskać od nas jednocześnie dwa rodzaje oświadczenia o zapłacie akcyzy, tj. jedno dla celów rejestracji w trybie § 1 pkt 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury oraz drugie „zwykłe” w trybie art. 10 ust. 12 ustawy akcyzowej, to nie możemy ograniczyć się tylko do wpisania na fakturze powyższego oświadczenia „rejestracyjnego” z danymi o „ocleniu” (które w Wydziale Komunikacji zastępuje dokument odprawy celnej). Musimy również sporządzić drugie, odrębne oświadczenie, zgodnie z zasadami określonymi w art. 10 ust. 13 ustawy akcyzowej.

Zgodnie z tymi przepisami w przypadku sprzedaży samochodu na żądanie jego nabywcy trzeba wykazać na fakturze lub oświadczeniu załączanym do faktury kwotę akcyzy zawartą w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych w tej fakturze. Oświadczenie to musi zawierać dane dotyczące podatnika, w tym nazwę oraz adres siedziby albo zamieszkania, a także numer identyfikacji podatkowej, kwotę akcyzy zawartej w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych w fakturze, datę i miejsce złożenia oświadczenia oraz czytelny podpis składającego oświadczenie (art. 10 ust. 12 i 13 ustawy akcyzowej).

Jeżeli jednak nabywcy wystarczy wyłącznie oświadczenie „rejestracyjne” (co ma miejsce w 99% przypadków), to na fakturze sprzedaży zamieszczamy tylko dane o „ocleniu” pojazdu.

Dorota Kowalczyk

ekspert w zakresie akcyzy