Interpretacja indywidualna z dnia 25 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.549.2023.2.SR

Opodatkowanie otrzymanej na podstawie wyroku sądowego kwoty stanowiącej zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz ustawowych odsetek za zwłokę.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

28 lipca 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 23 lipca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Zgodnie z zaistniałym stanem faktycznym, Wnioskodawczyni posiada współwłasność w nieruchomości gruntowej i budynkowej, położonej w …, ul. …, … – udział 3/4 nabyty w spadku po rodzicach, księga wieczysta nr ….

Cała nieruchomość, w tym udział Wnioskodawczyni, pomimo Jej licznych sprzeciwów, od 1997 r. była bezprawnie zajęta i bezprawnie rozporządzana przez osoby trzecie, które odmawiały porozumienia i niedbały o cudzą własność.

Wnioskodawczyni czuła się pokrzywdzona i poszkodowana świadomym naruszeniem przez dwanaście lat Jej prawa do nieruchomości, opisanego w art. 64 oraz art. 21 pkt 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, dlatego w 2009 r. podjęła działania zmierzające do unormowania stanu faktycznego przez sąd, m.in. w 2009 r. Sąd Rejonowy w … wszczął postępowanie z pozwu Wnioskodawczyni „o zapłatę” odszkodowania za bezprawne/bezumowne zajmowanie własności od 1997 r., sygn. akt ….

W toku postępowania „o zapłatę” Sąd Rejonowy w …, w sprawie o sygn. akt …, wydał w dniu 18 maja 2017 r. wyrok – prawomocny od dnia 25 lipca 2017 r., który nakazał pozwanym „opróżnić i wydać nieruchomość” Wnioskodawczyni.

Natomiast w sprawie „o zapłatę” wszczętej w 2009 r., sygn. akt …, Sąd Okręgowy w … po jedenastu latach procesu i ponad dwudziestoletnim bezprawnym zajmowaniu własności w dniu 20 stycznia 2020 r. wydał wyrok o treści: „po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2020 r. w … na rozprawie sprawy z powództwa … przeciwko … i … o zapłatę kwoty 89 800 zł:

I.Zasądza od pozwanych … i … solidarnie na rzecz powódki … kwotę 42 140 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 8 540 zł od dnia 1 czerwca 2011 r., od kwoty 31 458 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2017. r. i z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 2 142 zł od dnia 1 sierpnia 2017 r. – do dnia zapłaty.

II.W pozostałej części powództwo oddala.

III.Nakazuje ściągnąć od powódki … na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w … tytułem zwrotu poniesionego tymczasowo wydatku kwotę 2 319,83 zł.

IV.Koszty procesu wzajemnie znosi”, sygn. akt ….

Skutkiem wysłania do pozwanych przez Wnioskodawczynię wezwania do wykonania wyroku z dnia 20 stycznia 2020 r.,  w dniu 28 sierpnia 2020 r. Wnioskodawczyni otrzymała kwotę 57 863,00 zł z adnotacją „wykonanie wyroku sygn. akt …”.

Wnioskodawczyni po otrzymaniu porady prawnej uznała, że otrzymana kwota na podstawie wyroku nie podlega w całości opodatkowaniu, gdyż jest wolna od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wskazane w wyroku odsetki od kwoty głównej są przypisane do tego samego źródła, a zatem jeżeli kwota główna podlega zwolnieniu od podatku to także odsetki są zwolnione.

Wnioskodawczyni nadmienia, że otrzymane pieniądze przeznaczyła głównie na zwrot zaciągniętych długów w związku z toczącym się ponad dziesięć lat procesem.

W uzupełnieniu wniosku wskazano, że:

-Ojciec Wnioskodawczyni zmarł w dniu 9 marca 1997 r., matka Wnioskodawczyni zmarła w dniu 24 października 2010 r.

-Nieruchomość jest współwłasnością spadkową w częściach ułamkowych (prawo własności do nieruchomości zgodne z udziałami). Nieruchomość jest zabudowana budynkiem mieszkalnym i gospodarczym.

-Od momentu nabycia udziału w nieruchomości spadkowej (tj. 9 marca 1997 r.) do nadal, nie było i nie jest możliwe korzystanie przez Wnioskodawczynię z udziału we współwłasności spadkowej.

-Nieruchomość spadkowa nie była i nie jest wykorzystywana w działalności gospodarczej.

-Osoby trzecie korzystały z udziału Wnioskodawczyni we współwłasności od dnia 9 marca 1997 r. do roku 2017/2018, zajmując bezprawnie (bez zgody Wnioskodawczyni, pomimo Jej sprzeciwów) i rozporządzając bezprawnie (sprzedano część gruntu) udziałem Wnioskodawczyni w nieruchomości.

-Od dnia 9 marca 1997 r. do nadal nieruchomość/współwłasność spadkowa, w tym udział Wnioskodawczyni zajmuje i rozporządza bezprawnie współwłaściciel (bez zgody Wnioskodawczyni, pomimo Jej sprzeciwów).

-Pozew o zasądzenie zapłaty Wnioskodawczyni złożyła w dniu 23 września 2009 r. Wnioskodawczyni wnosiła o zapłatę za okres od dnia 1 listopada 1998 r. do dnia 31 sierpnia 2009 r. W pozwie Wnioskodawczyni nie wskazała podstaw prawnych tylko istniejące podstawy faktyczne oraz fakt, że od dnia 9 marca 1997 r. do nadal jest współwłaścicielem nieruchomości zajętej i rozporządzanej bezprawnie przez osoby trzecie.

-W ustaleniach wyroku z dnia 20 stycznia 2020 r. zasądzającym kwotę 42 140 zł z ustawowymi odsetkami, wskazano art. 224 i nast. Kodeksu cywilnego i tok całego postępowania w sprawie wszczętej w 2009 r., w tym prawomocny wyrok ogłoszony 18 maja 2017 r. nakazujący osobom bezprawnie zajmującym nieruchomość (bez tytułu prawnego), opuszczenie nieruchomości.

-Sąd wyrokiem z dnia 20 stycznia 2020 r. uznał częściowo roszczenie Wnioskodawczyni – Wnioskodawczyni wnosiła o zasądzenie kwoty 89 800 zł i zasądził kwotę 42 140 zł.

-Wyrok z dnia 20 stycznia 2020 r. uprawomocnił się po wyroku apelacyjnym ogłoszonym 2 lutego 2022 r.

-Sąd w ustaleniach wyroku z dnia 20 stycznia 2020 r. określał kwotę zapłaty jako wysokość należnego powódce odszkodowania z części nieruchomości.

-Sąd zasądził kwotę 42 140 zł z ustawowymi odsetkami, za okres od 1 czerwca 2011 r. do 1 sierpnia 2017 r.

-Wnioskodawczyni nie wie na podstawie jakich przepisów prawa Sąd określił wysokość zasądzonej kwoty.

-Zasądzona kwota nie dotyczy szkody rzeczywistej.

-Zasądzona kwota nie dotyczy utraconych korzyści.

Pytanie

Czy wypłacona w dniu 28 sierpnia 2020 r. kwota 57 863 zł tytułem „wykonania wyroku” z dnia 20 stycznia 2020 r., sygn. akt …, w sprawie „o zapłatę” jest w całości zwolniona od podatku?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni wypłacona w dniu 28 sierpnia 2020 r. kwota w „wykonaniu wyroku sygn. akt …” za ponad dwudziestoletnie bezprawne zajmowanie własności Wnioskodawczyni, tj. udział 3/4 w całości nieruchomości, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w całości.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku z wyjątkiem odszkodowań:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Niewątpliwym jest, że sprawa „o zapłatę” dotyczy odszkodowania za bezprawne zajmowanie przez ponad dwadzieścia lat własności Wnioskodawczyni w nieruchomości gruntowej i budynkowej (udział 3/4 w całości nieruchomości).

W rozumieniu Wnioskodawczyni zakres zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą.

Wnioskodawczyni zauważa, że nie prowadzi działalności gospodarczej i nie mogłaby osiągnąć korzyści gdyby jej szkody nie wyrządzono – gdyż posiada tylko udział 3/4 w nieruchomości.

Dlatego w przypadku Wnioskodawczyni, zasądzona i wypłacona kwota zapłaty odszkodowania dotyczącego szkody rzeczywistej poniesionej przez Wnioskodawczynię, będzie korzystała w całości ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy, a które mieszczą się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić zatem w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), jak również na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zatem, do przychodów z innych źródeł należy zaliczyć różnego rodzaju odszkodowania, zadośćuczynienia oraz odsetki za zwłokę w wypłacie tychże odszkodowań bądź zadośćuczynień. Nie oznacza to jednak, że wszystkie świadczenia z ww. tytułów są opodatkowane. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cytowanej ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosowniedo art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Należy podkreślić, że wszelkie zwolnienia i ulgi podatkowe są wyjątkiem, istotnym odstępstwem od zasady sprawiedliwości podatkowej – powszechności i równości opodatkowania, a ich zastosowanie nie może odbywać się na podstawie wykładni rozszerzającej, tzn. muszą być interpretowane ściśle.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na uwadze także przepis art. 84 Konstytucji RP dotyczący zasady powszechności opodatkowania, stąd każdy wyjątek od tej zasady, w tym także ulga podatkowa, nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Zauważyć należy, że w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odszkodowania, tym nie mniej jego rozumienie nie może odbiegać od znaczenia przyjętego w systemie prawa cywilnego. Wiele pojęć z katalogu zwolnień przedmiotowych nie zostało zdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może to jednak oznaczać dowolności w ich rozumieniu i stosowania wykładni rozszerzającej, przy czym oczywistym jest, że aby uniknąć takiej dowolności, kryteria rozumienia tych pojęć, niezdefiniowanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, muszą mieć w pierwszej kolejności charakter kryteriów ustawowych. Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że zasady odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym opierają się na zasadzie winy lub ryzyka. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.) przewiduje dwa zasadnicze rodzaje odpowiedzialności: kontraktową, która powstaje z mocy umowy (art. 471 ww. Kodeksu i nast.) oraz deliktową – wynikającą z czynów niedozwolonych (art. 415 ww. Kodeksu i nast.). W konsekwencji na tle Kodeksu cywilnego świadczenie odszkodowawcze jest następstwem czynu niedozwolonego lub niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. O tym, co stanowi szkodę oraz jakie są zasady i sposoby jej naprawienia decydują generalnie przepisy art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego. W świetle powyżej wskazanych uregulowań wypłata odszkodowania jest więc konsekwencją wystąpienia szkody.

Zgodnie z art. 415 ww. Kodeksu:

Stosownie natomiast do art. 471 ww. Kodeksu:

Zgodnie natomiast z art. 361 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do treści art. 363 ww. Kodeksu:

Odwołując się zatem do prawa cywilnego stwierdzić należy, że świadczenie odszkodowawcze to najogólniej świadczenie mające na celu naprawienie wyrządzonej szkody. Szkodą jest uszczerbek jakiego doznał poszkodowany wbrew jego woli we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Uszczerbek niemajątkowy jest określany terminem „krzywda”. Pod tym pojęciem należy rozumieć wszelkie negatywne przeżycia człowieka wyrażające się zarówno w cierpieniu fizycznym, jak i psychicznym, wywołane czynem niedozwolonym. Do naprawienia krzywdy odnosi się termin „zadośćuczynienie”, natomiast „odszkodowanie” wiąże się z naprawieniem uszczerbku majątkowego.

Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy dotyczy odszkodowań, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b) przepisu.

Aby wypłacona kwota korzystała ze zwolnienia na podstawie ww. przepisu muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

1)kwota ta musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

2)podstawą jej przyznania musi być wyrok lub ugoda sądowa,

3)nie może dotyczyć działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika ani korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Podkreślić należy, że o tym, czy dane świadczenie przybiera cechy odszkodowania, czy też nie, nie decyduje jego nazwa, lecz rzeczywisty charakter.

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z rzeczy zostały uregulowane w Kodeksie cywilnym. Bezumowne korzystanie z rzeczy ma miejsce wtedy, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w strefę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

Zgodnie z art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego:

Stosownie do 224 § 2 ww. Kodeksu:

W myśl art. 225 ww. Kodeksu:

Zgodnie zatem z art. 224 § 2 w zw. z art. 225 ww. Kodeksu, samoistny posiadacz jest m.in. obowiązany względem właściciela do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy (bezumowne), w tym wypadku nieruchomości stanowiącej własność podatnika.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta przez nieuprawnionego. Przepisy prawa cywilnego dają właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o wynagrodzenie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stanowi odszkodowania, lecz sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie to ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel z niej mógł korzystać.

Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość tego wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść. O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem z tytułu pozbawienia posiadania rzeczy, wiąże się bowiem z faktem wykonywania posiadania samoistnego (art. 225 Kodeksu cywilnego), a nie wyrządzeniem szkody w jakiejkolwiek postaci.

Tym samym świadczenie (wynagrodzenie) przysługujące z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, nie jest naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą korzystający z rzeczy musiałby uiścić właścicielowi, gdyby to korzystanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego. W związku z powyższym, tak wypłacone świadczenie nie jest odszkodowaniem, do którego miałyby zastosowanie przepisy prawa cywilnego regulujące wysokość lub zasady ustalania roszczeń odszkodowawczych.

Skoro zatem świadczenie (wynagrodzenie) z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy nie ma charakteru odszkodowawczego to na gruncie przepisów podatkowych nie może ono korzystać ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Co prawda ustawa podatkowa nie zawiera definicji szkody, czy odszkodowania, jednakże dokonując wykładni tych sformułowań nie należy odbiegać od rozumienia tych pojęć jakie zostały im nadane w systemie prawa cywilnego. Przedmiotowe świadczenie (wynagrodzenie) jako niesłużące naprawieniu szkody, nie ma charakteru odszkodowawczego, podobnie jak korzystanie z nieruchomości przez posiadacza nie oznacza wyrządzenia jej właścicielowi szkody tylko dlatego, że nie łączy ich ważny stosunek prawny. Również żaden z pozostałych punktów zamieszczonych w art. 21 ust. 1 tej ustawy (zawierającym katalog zwolnień przedmiotowych) nie zwalnia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodu w postaci otrzymanego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ponadto od tego świadczenia także nie zaniechano poboru podatku.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że otrzymane wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi dla Pani przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu.

Odnosząc się natomiast do kwestii opodatkowania odsetek od zasądzonych odszkodowań na wstępie należy wyjaśnić, że kwestię prawną odsetek reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 481 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego:

Ponadto zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym: „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r., sygn. akt III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).

W ujęciu kodeksowym odsetki stanowią więc świadczenie pieniężne, do którego może być zobowiązany dłużnik – najogólniej mówiąc – korzystający z cudzych pieniędzy. Chodzi tu zarówno o sytuację, gdy korzystanie z pieniędzy wierzyciela jest przedmiotem umowy (np. pożyczka oprocentowana, kredyt), jak i gdy nie jest ono objęte zgodą wierzyciela, w szczególności wynika z opóźnienia w zapłacie sumy pieniężnej przez dłużnika (zob. art. 481 i art. 741 Kodeksu cywilnego), a także wówczas, gdy korzystanie z pieniędzy polega na poniesieniu przez wierzyciela wydatków w interesie dłużnika (zob. art. 742, art. 753 § 2, art. 842 Kodeksu cywilnego).

Zasadniczo odsetki pełnią funkcję wynagrodzenia należnego wierzycielowi od dłużnika za korzystanie z pieniędzy, mogą jednak też mieć znaczenie waloryzacyjne oraz (w przypadku odsetek za opóźnienie) kompensacyjne i represyjne czy motywacyjne. Oczywistym jest więc, że odsetki stanowią trwałe przysporzenie w majątku podatnika, które mieści się w kategorii przychodu, który co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższą tezę potwierdza analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z której wynika, że odsetki stanowią odrębną od należności głównej kategorię przychodu, która tylko w wyjątkowych przypadkach korzysta ze zwolnienia z opodatkowania.

Zwolnienie od podatku dochodowego wypłacanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy wyraźnie o tym stanowi (konkretnie odnosi się do odsetek). Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże takie zwolnienie przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

-pkt 52 – odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. poz. 776);

-pkt 95 – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

-pkt 95a – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego;

-pkt 95b – odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku;

-pkt 119 – odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

-pkt 130 – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

-pkt 130a – odsetki lub dyskonto od listów zastawnych uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

-pkt 130b – odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego i oferowanych na rynkach zagranicznych, przeznaczonych na finansowanie ustawowych celów działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, dotyczących wspierania polityki gospodarczej Rady Ministrów, realizacji rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji, uzyskane przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy, wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która:

-nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym,

-jest wolna od podatku dochodowego lub

-nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

Wprowadzając ww. przepis ustawodawca uregulował jednoznacznie kwestię opodatkowania odsetek od nieterminowej wypłaty należności zwolnionych z opodatkowania.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis stanu faktycznego należy stwierdzić, że odsetki ustawowe od przedmiotowego świadczenia (wynagrodzenia) z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości, zasądzone na Pani rzecz wyrokiem sądowym, nie podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy takiego zwolnienia nie przewiduje.

Jednocześnie wskazać należy, że stosownie do zacytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnieniu podlegać mogą odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jest wolna od podatku dochodowego, bądź nie rodzi obowiązku zapłaty podatku w związku z zaniechaniem jego poboru w drodze rozporządzenia Ministra Finansów. W przedmiotowej sprawie skoro przyznane Pani świadczenie (wynagrodzenie) z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie korzysta ze zwolnienia od opodatkowania podatkiem dochodowym, to odsetki ustawowe od ww. świadczenia nie korzystają ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 95b ww. ustawy.

Podsumowując, w świetle przedstawionego stanu faktycznego oraz powołanych wyżej przepisów prawa należy stwierdzić, że otrzymana na podstawie wyroku sądowego kwota stanowiąca zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz ustawowe odsetki za zwłokę od tego świadczenia nie korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie wskazanego we wniosku art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także pozostałych zwolnień podatkowych wynikających z przepisów tej ustawy. Otrzymana kwota wraz z odsetkami za zwłokę stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych (według skali podatkowej), który należy wykazać w zeznaniu podatkowym składanym za rok, w którym nastąpiła wypłata tego świadczenia wraz z odsetkami za zwłokę.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).