Kiedy rozliczać VAT od umów długoterminowych

W przypadku czynności długotrwałych, w wykonaniu których dochodzi do regularnej i powtarzalnej sprzedaży, obowiązek podatkowy jest często ustalany w sposób szczególny. Największy problem powstaje, gdy musimy stosować zasady ogólne, aby ustalić moment powstania obowiązku podatkowego dla usług rozliczanych za następujące po sobie okresy rozliczeniowe. Specjalne zasady ustalania momentu wykonania tych usług stosujemy bowiem tylko do usług ciągłych. Natomiast kryteria pozwalające na zaliczenie danej czynności do sprzedaży o charakterze ciągłym nie są określone ustawowo. Dlatego na tym tle dochodzi do pewnych sporów przedsiębiorców z organami podatkowymi.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Jest to generalna zasada wynikająca z art. 19a ust. 1 ustawy o VAT. Od reguły tej ustawodawca przewidział jednak wiele wyjątków, odnoszących się m.in. do czynności świadczonych na podstawie umów długoterminowych.

1. Obowiązek podatkowy dla dostaw mediów

Jednymi z najbardziej charakterystycznych transakcji długoterminowych są usługi w zakresie dostawy mediów. I tak, w przypadku:

• dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej,

• dostaw gazu przewodowego,

• świadczenia usług dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,

• świadczenia usług telekomunikacyjnych,

• świadczenia usług wymienionych w poz. 24–37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy o VAT, czyli m.in. usług związanych z uzdatnianiem i dostawą wody, odprowadzeniem i oczyszczaniem ścieków oraz zbieraniem, przetwarzaniem, obróbką i usuwaniem odpadów,

obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą wystawienia faktury (art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT). Zasady te nie dotyczą usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT, stanowiących import usług.

Reguła ta ma zastosowanie tylko wówczas, gdy podatnik wystawi fakturę terminowo. Jeżeli wystawi ją z opóźnieniem bądź nie wystawi jej w ogóle, obowiązek podatkowy będzie powiązany z upływem terminu do wystawienia faktury. Gdy nie określono takiego terminu, powstanie obowiązku wyznacza upływ terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).