Interpretacja indywidualna z dnia 13 października 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.262.2023.3.JKU

Skutki podatkowe zawarcia umów pożyczek partycypacyjnych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

3 sierpnia 2023 r. wpłynął Państwa wniosek z 1 sierpnia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umów pożyczki partycypacyjnej. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 5 września 2023 r. (wpływ 9 września 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Sp. z o.o. (dalej jako: Spółka) jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych oraz podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu na terytorium Polski. Spółka zamierza zawrzeć w przyszłości umowy zatytułowane jako pożyczki partycypacyjne, których istotą będzie zapewnienie Spółce finansowania (dalej jako: pożyczka partycypacyjna). Podmiotem przekazującym kapitał (dalej jako: pożyczkodawca) będzie jeden ze wspólników Spółki.

W ramach umowy pożyczki partycypacyjnej Spółka otrzyma od osoby fizycznej – wspólnika środki pieniężne na sfinansowanie przez Spółkę inwestycji lub działalności operacyjnej. Środki pieniężne otrzymane w ramach pożyczki partycypacyjnej będą nieoprocentowane, a osobie udzielającej pożyczki partycypacyjnej, po spełnieniu określonych w umowie warunków, przysługiwać będzie:

a)zwrot udzielonego finansowania (kapitału) oraz

b)wynagrodzenie w wysokości przyjętego procentowego udziału w zysku Spółki w danym roku obrotowym, w momencie i pod warunkiem jego osiągnięcia.

Pozyskane przez Spółkę środki pieniężne w ramach umowy pożyczki partycypacyjnej przeznaczane będą wyłącznie na sfinansowanie wydatków związanych z inwestycją lub działalnością operacyjną w zakresie przewidzianym umową. Pożyczkodawca będzie miał prawo do współdecydowania oraz kontroli w zakresie inwestycji i czynności operacyjnych wskazanych w umowie pożyczki partycypacyjnej.

Pożyczkodawca, wobec charakteru umowy pożyczki partycypacyjnej, będzie ponosił ryzyko ekonomiczne finansowanych inwestycji, działalności operacyjnej, np. w przypadku nieosiągnięcia przez Spółkę zysku czy utraty przez Spółkę zaangażowanych środków.

Umowa pożyczki partycypacyjnej będzie ściśle określała zasady wynagradzania pożyczkodawcy, w szczególności to, że zwrot udzielonego finansowania (kapitału) i wynagrodzenie będą uzależnione od wyników finansowych Spółki. Udział w zysku, rozumiany jako różnica pomiędzy przychodem a wydatkami, będzie ustalany procentowo.

W przypadku, gdy Spółka nie osiągnie w danym roku zysku, pożyczkodawcy nie będzie przysługiwał za ten okres zwrot udzielonego finansowania (kapitału) i wynagrodzenia z tytułu umowy pożyczki partycypacyjnej.

Wypłaty na rzecz pożyczkodawcy dokonywane będą wyłącznie w latach, za które Spółka wypracuje zysk. Po wystąpieniu określonego w umowie pożyczki partycypacyjnej zdarzenia uzyskane środki będą w pierwszej kolejności rozdysponowywane na spłatę kapitału pożyczki, a w pozostałym zakresie na wypłatę wynagrodzenia pożyczkodawcy.

W umowie pożyczki partycypacyjnej podmiot udzielający tej pożyczki zobowiąże się przenieść na własność Spółki określoną ilość pieniędzy, a Spółka zobowiąże się zwrócić tę samą ilość pieniędzy po spełnieniu warunków przewidzianych umową.

Udzielone finansowanie zostanie zwrócone w całości w przypadku, gdy Spółka wypracuje odpowiedni zysk.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że zawierane przez Spółkę umowy pożyczek partycypacyjnych będą umowami nienazwanymi, w których podmiot przekazujący kapitał posiada inne funkcje i ponosi inne ryzyka niż pożyczkodawca w klasycznej kodeksowej umowie pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego.

W Państwa ocenie umowy pożyczki partycypacyjnej nie można traktować na równi z umową pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego. Umowa pożyczki partycypacyjnej mieści się w definicji pożyczki z art. 720 Kodeksu cywilnego w tym tylko sensie, że pożyczkodawca (podmiot udzielający finansowania) zobowiąże się przenieść określoną ilość pieniędzy na Spółkę a Spółka będzie zobowiązana zwrócić tę samą ilość pieniędzy, jednak dopiero po spełnieniu się warunków określonych w umowie pożyczki partycypacyjnej. W ramach umowy pożyczki partycypacyjnej podmiot przekazujący kapitał posiada inne funkcje i ponosi inne ryzyka niż pożyczkodawca w klasycznej, kodeksowej umowie pożyczki, o której mowa  w art. 720 Kodeksu cywilnego.

Wynagrodzenie dla pożyczkodawcy (podmiotu udzielającego finansowania) będzie obliczone jako udział w zyskach Spółki i zależne będzie od wypracowania przez Spółkę zysku. W przypadku, gdyby Spółka nie wypracowała zysku, pożyczkodawcy (podmiotowi udzielającemu finansowania) wynagrodzenie nie będzie przysługiwać, jak również nie będzie mu przysługiwać zwrot udzielonego finansowania. W pewnych zatem okolicznościach  (np. niewypracowanie zysku przez Spółkę) może dojść do sytuacji, w której umowa pożyczki partycypacyjnej będzie miała charakter nieodpłatny (po stronie Spółki nie powstanie obowiązek zwrotu kapitału, czy wypłaty wynagrodzenia z tytułu udzielonego finansowania). Pożyczka w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego nie zawiera relacji między wynagrodzeniem a wypracowanym przez pożyczkobiorcę zyskiem, gdyż w klasycznej umowie pożyczki wynagrodzenie za udostępnienie kapitału jest ustalane co do zasady z góry.

Pomiędzy umową pożyczki partycypacyjnej, a umową pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego, zachodzą także różnice w zakresie rozkładu ryzyka związanego z udzieloną pożyczką (finansowaniem). W przypadku umowy pożyczki partycypacyjnej to pożyczkodawca (podmiot udzielający finansowania) przyjmuje na siebie ryzyko, że podmiot, któremu udzielono finansowania, nie wypracuje zysku warunkującego zwrot udzielonego kapitału i wynagrodzenia. Tym samym dzieli ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej z pożyczkobiorcą.

W Państwa ocenie umowa pożyczki partycypacyjnej nie może być traktowana na równi z klasyczną umową pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego. Umowy pożyczki partycypacyjnej nie należy w Państwa ocenie rozpatrywać jako umowy pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego wyłącznie z uwagi na fakt, że pożyczkodawca udostępni Spółce kapitał na określony czas. Istotne są przy tym pozostałe warunki umowy pożyczki partycypacyjnej, jak ryzyko ekonomiczne pożyczkodawcy w związku z udzielonym finansowaniem, wynagrodzenie pożyczkodawcy uzależnione od wyników finansowych podmiotu, któremu udzielono finansowania, czy wreszcie prawo pożyczkodawcy do współdecydowania oraz kontroli finansowanej finansowanych inwestycji, co przekracza uprawnienia pożyczkodawcy w klasycznej umowie pożyczki, o której mowa w art. 720 Kodeksu cywilnego.

Warunkami, od których zależny będzie zwrot udzielonego finansowania, będzie wystąpienie zdarzenia przyszłego polegającego na wypracowaniu przez Spółkę zysku na poziomie określonym w umowie pożyczki partycypacyjnej, który warunkować będzie zwrot pożyczkodawcy (podmiotowi udzielającemu finansowania) udzielonego finansowania oraz wypłatę wynagrodzenia za udostępnienie kapitału ustalonego jako procentowy udział w zysku podmiotu otrzymującego finansowanie (Spółki).

Co do zasady zwrot udzielonego finansowania można traktować jako zwrot udzielonej pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego, jednak na odmiennych zasadach i przy innym rozkładzie ryzyka niż w ramach klasycznej umowy pożyczki z art. 720 Kodeksu cywilnego.

W ramach umowy pożyczki partycypacyjnej pożyczkodawca (podmiot udzielający finansowania) przekazuje kapitał pożyczkobiorcy (podmiotowi otrzymującemu finansowanie), natomiast zwrot kapitału nastąpi wyłącznie w przypadku zaistnienia warunku określonego w umowie pożyczki partycypacyjnej, jakim będzie wypracowanie przez podmiot otrzymujący finansowanie stosownego zysku. Zwrot kapitału udzielonej pożyczki, jak również wypłata wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, może nie nastąpić w przypadku niewypracowania przez podmiot otrzymujący finansowanie zysku na odpowiednim poziomie.

Inaczej zatem niż w umowie pożyczki uregulowanej w art. 720 Kodeksu cywilnego (gdzie wynagrodzenie za udostępnienie kapitału jest ustalane z góry i co do zasady nie podlega zmianom), w przypadku umowy pożyczki partycypacyjnej zwrot kapitału i wypłata wynagrodzenia uzależnione będą od wyników finansowych podmiotu otrzymującego finansowanie, przez co pożyczkodawca, przyjmuje na siebie część ryzyka związanego z wykorzystaniem pożyczki (udostępnionego kapitału) przez pożyczkobiorcę. W sytuacji, w której Spółka wypracuje odpowiedni zysk, pożyczkodawca, zgodnie z umową pożyczki partycypacyjnej, uprawniony będzie do otrzymania zwrotu udostępnionego kapitału, natomiast w przypadku niewypracowania zysku przez Spółkę na odpowiednim poziomie, zwrot udostępnionego kapitału na rzecz pożyczkodawcy może nie nastąpić (takie ryzyko przyjmuje na siebie pożyczkodawca – podmiot udzielający finansowania, w ramach umowy pożyczki partycypacyjnej).

Sam fakt, że zwrot udzielonego finansowania może mieć miejsce jak w przypadku umowy pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego, nie przesądza w Państwa ocenie o możliwości traktowania umowy pożyczki partycypacyjnej jako umowy pożyczki w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego, zwłaszcza w kontekście tego, że zgodnie z umową pożyczki partycypacyjnej zwrot udzielonego finansowania może w ogóle nie nastąpić.

Wynagrodzenie pożyczkodawcy (podmiotu udzielającego finansowania) z tytułu umowy pożyczki partycypacyjnej będzie co najmniej odpowiadać oprocentowaniu umowy pożyczki w rozumieniu art. 720¹ Kodeksu cywilnego.

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy umowa pożyczki partycypacyjnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Państwa stanowisko w sprawie

Państwa zdaniem, umowa pożyczki partycypacyjnej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Przez umowę pożyczki, zgodnie z art 720 § 1 ustawy Kodeks cywilny, dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Pożyczka jest umową konsensualną. Przedmiotem pożyczki może być suma pieniężna wyrażona w walucie polskiej lub obcej. Opodatkowaniu podlega co do zasady każda umowa pożyczki.

Zasadniczo ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych jako przedmiot opodatkowania traktuje klasyczną umowę pożyczki, której źródło znajduje się w art. 720-724¹ Kodeksu cywilnego. Umowa pożyczki partycypacyjnej, o której mowa w opisie zdarzenia, jest natomiast umową nienazwaną. Podmiot przekazujący kapitał posiada inne funkcje i ponosi inne ryzyka niż pożyczkodawca w klasycznej, kodeksowej umowie pożyczki.

W ramach umowy pożyczki partycypacyjnej zwrot udzielonego finansowania (kapitału) pożyczkodawcy przysługiwać będzie po spełnieniu określonych w umowie warunków, zaś wynagrodzenie obliczone będzie jako udział w zyskach Spółki i zależne będzie od wypracowania przez Spółkę zysku. Wynagrodzenie nie będzie przysługiwać, jeżeli Spółka nie wypracuje zysku.

W Państwa ocenie, umowy pożyczki partycypacyjnej nie można traktować na równi z pożyczką w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego. Sam fakt, że kapitał zostaje udostępniony przez pożyczkodawcę na określony czas oraz że co do zasady przysługuje mu zwrot udzielonego finansowania (kapitału), nie może decydować o uznaniu przedmiotowej umowy za umowę pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Istotne są bowiem pozostałe warunki, na jakich zawierana jest umowa pożyczki partycypacyjnej, tj. ryzyko ekonomiczne pożyczkodawcy w związku z udzielonym finansowaniem. Określenie zasad wynagradzania (uzależnione od wyników finansowych Spółki) czy prawo pożyczkodawcy do współdecydowania oraz kontroli finansowej finansowanych inwestycji. Z tych względów rola oraz uprawnienia strony udzielającej pożyczki partycypacyjnej przekraczają uprawnienia i obowiązki pożyczkodawcy, które wynikają z art 720 Kodeksu cywilnego.

W Państwa ocenie, umowy pożyczki partycypacyjnej nie sposób uznać również za którąkolwiek z innych czynności zawartych w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ustawodawca wyraził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Wobec czego, Państwa zdaniem, umowa pożyczki partycypacyjnej nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Powyżej przywołano tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.):

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Jako, że przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia „pożyczka” należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.):

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że zamierzają Państwo zawrzeć w przyszłości umowy zatytułowane jako pożyczki partycypacyjne, których istotą będzie zapewnienie finansowania. Podmiotem przekazującym kapitał będzie jeden ze wspólników Spółki.

Biorąc pod uwagę ww. definicję pożyczki oraz postanowienia umów, o których mowa we wniosku, należy stwierdzić, że umów zawieranych przez Spółkę nie można traktować na równi z pożyczką w rozumieniu art. 720 Kodeksu cywilnego. Sam fakt, że kapitał zostaje udostępniony przez pożyczkodawcę na określony czas oraz że – co do zasady – przysługuje mu zwrot udzielonego finansowania (kapitału), nie może decydować o uznaniu przedmiotowej umowy za umowę pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Istotne są bowiem również pozostałe warunki, na jakich zawierane są ww. umowy. Jak bowiem wynika z treści wniosku (w tym jego uzupełnieniu):

- pożyczkodawca będzie miał możliwość współdecydowania/kontroli w zakresie wskazanych we wniosku inwestycji;

- pożyczkodawca będą ponosili ryzyko ekonomiczne wskazanych we wniosku inwestycji (np. utraty zaangażowanych środków);

- umowa pożyczki partycypacyjnej będzie ściśle określała zasady wynagrodzenia (w szczególności wynagrodzenie będzie uzależnione od wyników finansowych);

- wynagrodzenie z tytułu udzielonej pożyczki (udział w zysku z inwestycji) będzie ustalane proporcjonalnie do zaangażowanych środków (wynagrodzenie w wysokości przyjętego procentowego udziału w zysku Spółki);

- udzielone finansowanie zostanie zwrócone w całości w przypadku, gdy Spółka wypracuje odpowiedni zysk; w przypadku, gdy Spółka nie osiągnie w danym roku zysku, pożyczkodawcy nie będzie przysługiwał za ten okres zwrot udzielonego finansowania (kapitału) i wynagrodzenia z tytułu umowy pożyczki partycypacyjnej.

- umowy pożyczki partycypacyjnej będą ściśle określały zasady spłaty pożyczki (Po wystąpieniu określonego w umowie pożyczki partycypacyjnej zdarzenia uzyskane środki będą w pierwszej kolejności rozdysponowywane na spłatę kapitału pożyczki, a w pozostałym zakresie na wypłatę wynagrodzenia pożyczkodawcy).

Z powyższego wynika, że rola oraz uprawnienia strony udzielającej pożyczki partycypacyjnej znacznie przekraczają uprawnienia i obowiązki pożyczkodawcy, które wynikają z art. 720 Kodeksu cywilnego.

Powyższe okoliczności świadczą o tym, że zawierane umowy mają charakter umów dotyczących wspólnej inwestycji (działalności operacyjnej) pożyczkodawcy i Spółki, a nie umowy pożyczki określonej w art. 720 Kodeksu cywilnego. Omawianych umów nie sposób uznać również za którąkolwiek z innych czynności zawartych w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym opisane we wniosku umowy pożyczki partycypacyjnej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a tym samym po Państwa stronie nie powstaje obowiązek podatkowy w tym podatku.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę stanowiska Państwa wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku dochodowego od osób prawnych wydano odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywać się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2651 ze zm.). Aby interpretacja mogła pełnić funkcję ochronną Państwa sytuacja musi być zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i muszą się Państwo zastosować do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a i art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.