Interpretacja
Interpretacja indywidualna z dnia 31 sierpnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-3.4012.292.2023.2.AKS
Brak opodatkowania darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa oraz brak obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego.
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usługjest prawidłowe.
Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej
14 czerwca 2023 r. wpłynął Pana wniosek wspólny z 5 czerwca 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku opodatkowania darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa oraz braku obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 sierpnia 2023 r. (wpływ 18 sierpnia 2023 r.)
Treść wniosku wspólnego jest następująca:
Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem
1)Zainteresowany będący stroną postępowania:
A (…)
2)Zainteresowane niebędące stroną postępowania:
·B (…)
·C (…)
Opis zdarzenia przyszłego
Jest Pan obywatelem polskim i prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (…). Pozostaje Pan w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność ustawowa małżeńska obejmująca również ww. przedsiębiorstwo.
Przedmiotem prowadzonej przez Pana działalności jest głównie sprzedaż detaliczna i hurtowa paliw wg PKD 47.30.Z i 46.71.Z. Do działalności pobocznych należy zaliczyć wytwarzanie energii elektrycznej (PKD 35.11.Z), handel detaliczny (PKD 47.19.Z, 47.25.Z), wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 68.20.Z). Podatek dochodowy od osób fizycznych rozlicza Pan w oparciu o księgi rachunkowe wg stawki liniowej. Sprzedaż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jest sprzedażą opodatkowaną. Jest Pan czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług.
Wraz z żoną zawarł Pan 22 września 2020 r. umowę sprzedaży oraz umowę o podział do korzystania, na podstawie której nabyli Państwo na potrzeby prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej: lokal niemieszkalny numer 1 wraz z prawami związanymi z jego własnością za kwotę brutto 835.909,72 zł (w tym podatek VAT według stawki 23% w kwocie 156.308,32 zł); lokal niemieszkalny numer 2 wraz z prawami związanymi z jego własnością za kwotę brutto 665.446,48 zł (w tym podatek VAT według stawki 23% w kwocie 124.433,08 zł); udział w lokalu niemieszkalnym numer 3 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe) za kwotę brutto 79.950,00 zł (w tym podatek VAT według stawki 23% w kwocie 14.950,00 zł); udział w lokalu niemieszkalnym numer 4 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe) za kwotę brutto 79.950,00 zł (w tym podatek VAT według stawki 23% w kwocie 14.950,00 zł).
W księgach wieczystych ww. nieruchomości wpisany jest Pan jako właściciel wraz z Pana żoną (wspólność ustawowa majątkowa małżeńska).
W związku z zakupem przedmiotowych lokali dokonał Pan odliczenia podatku VAT w kwocie 310.641,41 zł (w całości).
Według ewidencji księgowej przedmiotowe lokale wyodrębnione zostały na koncie 010-2 budynki i lokale, amortyzacja konto 070-2 amortyzacja budynków i lokali.
Podkreśla Pan, że jest w stanie wyodrębnić zarówno przychody jak i koszty związane z ww. lokalami. Podnosi Pan, że opisane lokale oraz udziały w lokalach niemieszkalnych (miejsca parkingowe) stanowią przedmiot umowy dzierżawy zawartej ze sprzedającym (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
W związku z ww. umową wystawia Pan raz na kwartał fakturę VAT sprzedaży obejmującą ustaloną na podstawie postanowień umowy dzierżawy kwotę plus podatek VAT w stawce 23% (przedmiot faktury – czynsz za kwartał).
Opisane elementy wykorzystywane są w ramach przedsiębiorstwa do prowadzenia działalności w zakresie wynajmu krótkoterminowego, stanowią całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, obejmują zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań) podlegających wyodrębnieniu w płaszczyznach organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej. Przedmiot ten stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków, nieruchomości i ruchomości, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. Należy bowiem zauważyć, że w jego skład wchodzi prawo własności nieruchomości (dwa lokale niemieszkalne stanowiące apartamenty oraz udział w dwóch lokalach niemieszkalnych pozwalający na korzystanie z dwóch miejsc parkingowych w kompleksie wypoczynkowym), własność ruchomości (urządzenia i wyposażenie), prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów.
Podnosi Pan, że wraz z żoną zamierza podarować opisany powyżej zespół składników córce, celem prowadzenia przez nią, z ich wykorzystaniem, działalności gospodarczej w zakresie wynajmu krótkoterminowego.
Jednocześnie nadal zamierza Pan prowadzić działalność gospodarczą w pozostałym zakresie. Córka posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i nie prowadzi obecnie działalności gospodarczej.
Przed zawarciem opisanej umowy darowizny, córka zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej obejmującej wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 68.20.Z) i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny działalność tę kontynuować w oparciu o zespół składników nabyty na podstawie umową darowizny. W szczególności, córka zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wynajmujący) do umowy zawartej z (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
Przedmiotem przyszłej umowy darowizny będzie zespół składników umożliwiających samodzielne kontynuowanie działalności gospodarczej przez córkę w takim zakresie, w jakim dany zespół działa i działać będzie do dnia przekazania w ramach Pana przedsiębiorstwa.
Pan jako darczyńca nie nałożył i nie nałoży na obdarowaną obowiązku spełnienia żadnych świadczeń.
Na dzień zawarcia umowy opisanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie będą przysługiwać wierzytelności.
Podkreśla Pan ponadto, że prowadzi wyłącznie sprzedaż opodatkowaną i nie jest Pan zobowiązany do dokonywania korekt, o których mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.
Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego
B jest Pana żoną, a w istniejącym związku małżeńskim funkcjonuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej. Tym samym pozostaje Pan wraz z żoną właścicielami (na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej) wszystkich składników wykorzystywanych na potrzeby prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, w tym opisanej we wniosku zorganizowanej części przedsiębiorstwa obejmującej w szczególności wskazane lokale użytkowe wraz z wyposażeniem. Tym samym, B, zarówno jako współwłaściciel przedmiotowych składników, jak i jako małżonka przedsiębiorcy (Pana) posiada interes prawno-podatkowy w zakresie skutków podatkowych wynikających z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług mających wpływ na prawidłowe rozliczenie przez Pana ww. podatku.
C jest córką Pana i zainteresowanej B, a ponadto ma być stroną planowanej (opisanej we wniosku) czynności przyszłej obejmującej zawarcie umowy darowizny zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Jak już wskazano we wniosku, przed zawarciem opisanej umowy darowizny, córka zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, obejmującej m.in. wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 68.20.Z) i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny działalność tę kontynuować w oparciu o zespół składników nabytych na podstawie umowy darowizny. W szczególności córka zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wydzierżawiająca) do umowy dzierżawy zawartej z (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa. Tym samym C jest zainteresowana w przedmiocie podatku od towarów i usług, a jej interes prawno-podatkowy w zakresie skutków podatkowych wynikających z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług mających wpływ na prawidłowe rozliczenie przez zainteresowaną niebędącą stroną postępowania ww. podatku wynika w szczególności z potrzeby potwierdzenia, że w przyszłości (jako nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa) nie będzie zobowiązana do dokonywania korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 9 ustawy VAT, w sytuacji, gdy kontynuując prowadzoną przez Pana działalność gospodarczą zorganizowanej części przedsiębiorstwa opodatkowaną podatkiem VAT będzie wykonywała wyłącznie czynności opodatkowane i nie wystąpi zmiana przeznaczenia wykorzystywanych towarów np. do czynności zwolnionych. Opis zdarzenia przyszłego mogącego wywołać skutki podatkowo-prawne dla zainteresowanej C sprowadzą się do ponownego wskazania, że zainteresowana jest córką Pana i zainteresowanej B, posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i nie prowadzi obecnie działalności gospodarczej. Przed zawarciem opisanej umowy darowizny C zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej, obejmującej m.in. wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 68.20.Z) i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny działalność tę kontynuować w oparciu o zespół składników nabytych na podstawie umowy darowizny. W szczególności, zainteresowana C zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wydzierżawiająca) do umowy zawartej z (...) Sp. z o.o. spółka komandytowa. Przedmiot przyszłej umowy darowizny stanowić ma zespół składników umożliwiających samodzielne kontynuowanie działalności gospodarcze przez C. Prowadzi Pan wyłącznie sprzedaż opodatkowaną i nie jest zobowiązany do dokonywania korekt, o których mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.
Ponadto wskazał Pan, że:
1.Nabywcą (obdarowanym) opisanych we wniosku składników majątku mających być przedmiotem darowizny będzie C (tj. zainteresowana wskazana w załączniku ORD-WS/B).
2.Nieruchomości opisane we wniosku nabyte zostały wyłącznie w celu prowadzenia przez Pana działalności gospodarczej i wyłącznie do Pana działalności gospodarczej. Pana żona figurowała w akcie notarialnym ze względu na fakt, że pozostają Państwo w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej.
3.Prawo własności przedmiotowych nieruchomości objęte jest ustawową współwłasnością małżeńską (podobnie jak cała zorganizowana część przedsiębiorstwa mająca stanowić przedmiot przyszłej umowy darowizny oraz każdy z pozostałych składników prowadzonego przez Pana przedsiębiorstwa). Żaden z małżonków nie jest właścicielem wyodrębnionych udziałów w nieruchomości należących wyłącznie do niego (stanowiących jego majątek osobisty).
4.Stroną umowy dzierżawy jest Pan (działający, jak wskazano w tej umowie, jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (...)) oraz Pana żona B, będąca współwłaścicielką nieruchomości oraz pozostałych składników ZCP (na zasadzie ustawowej współwłasności małżeńskiej). W tym miejscu należy wskazać na wymogi wynikające z art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
5.Czynsz z tytułu dzierżawy ww. nieruchomości jest udokumentowany fakturami VAT wystawianymi wyłącznie przez Pana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod firmą (...).
6.Przedmiotem umowy darowizny będą następujące składniki stanowiące zorganizowaną część przedsiębiorstwa:
·lokal użytkowy numer 1wraz z prawami związanymi z jego własnością,
·lokal użytkowy numer 2 wraz z prawami związanymi z jego własnością;
·udział w lokalu użytkowym numer 3 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe)
·udział w lokalu użytkowym numer 4 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe),
·ruchomości stanowiące wyposażenie opisanych powyżej lokali użytkowych tj.:
-meble: szafa, garderoba, minibar, biurko, zagłówek, lustro,
-meble ruchome: dwa stoliki nocne, stolik okolicznościowy, fotel, krzesło podnóżek, sofa, dwa lóżka 90/200,
-oświetlenie: 3x oświetlenie kierunkowe, dwie lampki nocne, lampa biurkowa, dwa kinkiety, lampa led,
-multimedia: TV 32” full HD, telefon, sejf 15”, minibar/lodówka,
-pokoi wyposażenie dodatkowe: zasłony, firany, karnisze, kosz na śmieci, bagażnik,
-łazienka wyposażenie: prysznic i/lub wanna, umywalka, kompakt podwieszany i/lub zabudowany, armatura łazienkowa,
-Łazienka wyposażenie dodatkowe: lustro, lusterko do demakijażu, lampa kierunkowa IP, kinkiet, suszarka, uchwyt papierowy, uchwyt papierowy zapas, szczotka WC, wieszak punktowy, wieszak na ręczniki.
·prawa i obowiązki wynikające (w szczególności wynikające z zawartej umowy dzierżawy).
7.Wszystkie opisane powyżej składniki, które stanowić mają przedmiot umowy darowizny, wykorzystywane są na potrzeby prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej w ten sposób, że obecnie są one przedmiotem umowy dzierżawy. Dzierżawca przeznacza te składniki na potrzeby najmu krótkoterminowego. W związku z zawarta umową dzierżawy wystawia Pan na rzecz dzierżawcy stosowne faktury VAT.
8.W odpowiedzi na pytanie: „Czy składniki majątkowe i niemajątkowe, mające być przedmiotem darowizny, będą – przed jej dokonaniem – wyodrębnione na płaszczyźnie:
a)organizacyjnej, tj.:
-czy będą stanowiły wyodrębniony zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań) przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo realizujące te zadania?
-czy będą wyodrębnione w strukturze organizacyjnej działalności jako dział, wydział, oddział, co wynikać będzie ze statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze?
b)finansowej, tj. czy będą posiadały samodzielność finansową, pozwalającą na autonomiczne funkcjonowanie w obrocie gospodarczym oraz czy na podstawie prowadzonej dla Pana działalności gospodarczej ewidencji księgowej możliwe będzie przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do wyodrębnionej działalności (mającej być przedmiotem darowizny), przez co możliwe będzie określenie jej wyniku finansowego?
c)funkcjonalnej, tj. czy będą stanowiły potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze?”,
wskazał Pan: „Składniki mające być przedmiotem darowizny będą – przed jej dokonaniem – wyodrębnione na płaszczyźnie:
a)organizacyjnej
b)finansowej
c)funkcjonalnej”.
9.Przedmiotem darowizny będą wszystkie składniki majątku związane z wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa, w tym zobowiązania i należności w całości. Ze względu na zawartą umowę dzierżawy wierzytelności przysługujące Panu ograniczają się do należności wynikającej z faktur VAT wystawianych raz na kwartał na rzecz dzierżawcy. Dzierżawca jak dotąd nie pozostawał w opóźnieniu z zapłatą tych należności. Dlatego nie spodziewa się Pan aby w dniu zawarcia umowy darowizny pośród składników wyodrębnionej części przedsiębiorstwa (ZCP) występowały wierzytelności pieniężne. Jeżeli taka sytuacja zaistnieje to wierzytelności te również zostaną przekazane obdarowanej (jako jeden ze składników ZCP).
10.Przedmiot darowizny będzie posiadał potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy.
11.Po otrzymaniu darowizny Pana córka będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w danym zakresie w oparciu o składniki, które otrzyma. W szczególności będzie uprawniona do wstąpienia w Pana miejsce (jako wydzierżawiająca) do zawartej umowy dzierżawy.
Pytanie
Czy zbycie na podstawie umowy darowizny opisanej zorganizowanej części przedsiębiorstwa przez Pana (przedsiębiorcę prowadzącego ww. ZCP) i Pana żonę (nieprowadzącą działalności gospodarczej, pozostającą z Panem w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej) na rzecz Państwa córki skutkować będzie obowiązkiem zapłaty podatku od towarów i usług, bądź też obowiązkiem dokonania korekty podatku VAT?
Pana stanowisko w sprawie (ostatecznie wyrażone w piśmie z 18 sierpnia 2023 r.)
Pana zdaniem, opisana czynność przyszła nie będzie podlegać podatkowi VAT, albowiem przedmiot tej czynności (umowy darowizny) stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa (art. 551 kodeksu cywilnego, art. 5a pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, art. 2 pkt 27e ustawy o podatku VAT).
Wskazał Pan bowiem, że mamy do czynienia ze zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności: własność nieruchomości (lokali użytkowych), własność ruchomości stanowiących wyposażenie (meble, sprzęt AGD, sprzęt elektroniczny), prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa (w tym z umowy dzierżawy), kontakty związane z prowadzoną działalnością.
Opisany przedmiot przyszłej umowy darowizny, stanowi całość pod względem organizacyjnym i funkcjonalnym, obejmuje zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań) podlegających wyodrębnieniu w płaszczyznach organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej.
Obecnie opisany zorganizowany zespół składników stanowi przedmiot umowy dzierżawy i wykorzystywany jest przez dzierżawcę do prowadzenia działalności w zakresie wynajmu krótkoterminowego.
Przedmiot ten stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków, nieruchomości i ruchomości, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu.
Jakkolwiek na gruncie podatku VAT darowizna traktowana jest jako odpłatna dostawa towarów i darczyńca powinien rozliczyć podatek VAT, jednakże zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jej przepisów nie stosuje się m.in. do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
Przyjmuje się, że zorganizowana część przedsiębiorstwa powinna spełniać wymogi zawarte w art. 551 Kodeksu cywilnego (zespół składników materialnych i niematerialnych wyodrębnionych finansowo i organizacyjnie za pomocą których podmiot może samodzielnie realizować określone zadania gospodarcze) oraz w art. 2 pkt 27e) ustawy VAT, który definiuje zorganizowaną część przedsiębiorstwa jako organizacyjnie i finansowo wyodrębniony, w istniejącym przedsiębiorstwie, zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
W Pana ocenie, opisany przedmiot przyszłej umowy darowizny wypełnia wszelkie wymogi niezbędne dla uznania go za zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Mając na względzie, że przedmiotem opisanego zdarzenia przyszłego będzie zorganizowana część przedsiębiorstwa, to czynność ta, zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy, będzie wyłączona spod opodatkowania podatkiem VAT.
Należy również podkreślić, że przepis art. 91 ust. 9 ustawy VAT stanowi, iż w przypadku, gdy przedmiotem zbycia jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, do korekt, o których mowa w art. 91 ustawy, zobowiązany jest nabywca przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, w sytuacji, gdy nabyte przez niego składniki majątku nie będą wykorzystywane wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych, tj. będą wykorzystywane zarówno do czynności opodatkowanych, jak i zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, lub wyłącznie do czynności zwolnionych lub niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem.
Tym samym nie będzie Pan zobowiązany do dokonania korekty podatku naliczonego, gdyż zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy, ewentualny obowiązek korekty podatku naliczonego może ewentualnie ciążyć wyłącznie na nabywcy zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Podkreślenia wymaga fakt, że prowadzi Pan wyłącznie sprzedaż opodatkowaną i nie jest zobowiązany do dokonywania korekt, o których mowa w art. 91 ust. 1-8 ustawy o podatku od towarów i usług.
Tym samym również nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie będzie zobowiązany do dokonywania korekty podatku naliczonego, o której mowa w art. 91 ust. 9 ustawy, w sytuacji, gdy kontynuując prowadzoną przez Pana działalność gospodarczą zorganizowanej części przedsiębiorstwa, opodatkowaną podatkiem VAT będzie wykonywał wyłącznie czynności opodatkowane i nie wystąpi zmiana przeznaczenia wykorzystywanych towarów np. do czynności zwolnionych.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wnioskujest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1570), zwanej dalej ustawą:
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
W myśl art. 2 pkt 6 ustawy:
Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy:
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).
Należy w tym miejscu zauważyć, że kwestie stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 ze zm.), zwana dalej k.r.o.
Stosownie do art. 31 § 1 k.r.o.:
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez obojga małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).
W świetle art. 35 k.r.o.:
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
W myśl art. 36 § 1 oraz § 2 k.r.o.:
Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.
Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 1 k.r.o.:
Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna m.in. do dokonania czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.
Z uwagi na powyższe regulacje prawne, w akcie notarialnym dokumentującym tego rodzaju nabycie nieruchomości wymieniani są oboje małżonkowie, jeżeli istnieje między nimi ustawowa wspólność majątkowa. Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną uprawniającą do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego, a w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Na mocy zapisu zawartego w art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednocześnie art. 6 ustawy wskazuje na wyłączenia określonych czynności spod zakresu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Są w nim wskazane czynności, które co do zasady należą do grupy czynności podlegających opodatkowaniu, mieszczące się w zakresie odpłatnej dostawy towarów czy też odpłatnego świadczenia usług, z uwagi jednak na stosowne wyłączenie, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.
Według art. 6 pkt 1 ustawy:
Przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Ustawodawca w ww. przepisie nie zdefiniował, co należy rozumieć pod pojęciem „transakcji zbycia”. Uwzględniając zakres przedmiotowy ustawy o podatku od towarów i usług, pojęcie to należy rozumieć w sposób zbliżony do pojęcia „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, nieodpłatne przekazanie, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.
Podkreślenia wymaga, że ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, winien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.
Zaznaczyć należy, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz przepisy wykonawcze do niej nie definiują pojęcia „przedsiębiorstwo”, należy więc odwołać się odpowiednio do przepisów ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610).
Zgodnie z art. 551 Kodeksu cywilnego:
Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:
1)oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
2)własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3)prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4)wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5)koncesje, licencje i zezwolenia;
6)patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7)majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8)tajemnice przedsiębiorstwa;
9)księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Ustawodawca w ww. przepisie wskazał, jakiego rodzaju elementy wchodzą w skład kompleksu składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, czyli przedsiębiorstwa, które może być przedmiotem czynności prawnej. Nie wszystkie jednak elementy tworzące pojęcie przedsiębiorstwa są na tyle istotne, by bez ich zbycia nie można było mówić o zbyciu przedsiębiorstwa. O tym, jakie konkretne składniki muszą być przeniesione na nabywcę, aby można było uznać, że nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, decydują okoliczności faktyczne, których nie można określić apriorycznie.
Natomiast przepis art. 2 pkt 27e ustawy stanowi, że:
Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o: zorganizowanej części przedsiębiorstwa – rozumie się przez to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Podstawowym wymogiem wynikającym z powyższego przepisu jest więc to, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań). Kolejnym warunkiem jest wydzielenie tego zespołu w istniejącym przedsiębiorstwie. Wydzielenie to ma zachodzić na trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych). Elementami zespołu składników materialnych i niematerialnych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa, powinny być w szczególności aktywa trwałe, obrotowe, a także czynnik ludzki, czyli kadra pracownicza.
Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Przy czym, w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze. Organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące „część przedsiębiorstwa” powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w „istniejącym przedsiębiorstwie”, a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa.
Wyodrębnienie finansowe najpełniej realizowane jest w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej. Wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której przez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Natomiast wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość – obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa.
Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona – obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą umożliwić Nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.
Ponadto wymagane jest, aby zorganizowana część przedsiębiorstwa mogła stanowić potencjalnie niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze, których realizacji służy w istniejącym przedsiębiorstwie. Powyższe oznacza, że przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa można rozumieć wyłącznie tę część przedsiębiorstwa, która jest przede wszystkim wyodrębniona organizacyjnie, ale także posiada wewnętrzną samodzielność finansową.
Zatem, aby w rozumieniu przepisów podatkowych, określony zespół składników majątkowych mógł zostać zakwalifikowany jako zorganizowana część przedsiębiorstwa, nie jest wystarczające jakiekolwiek zorganizowanie masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością niezbędną do samodzielnego funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą więc składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego.
Reasumując, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:
1)istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
2)zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
3)składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
4)zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.
Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.
Zaznaczenia wymaga, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta w przepisie art. 2 pkt 27e ustawy o podatku od towarów i usług, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m.in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy, który wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie przedsiębiorstwa oraz składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, nie dotyczy zaś zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.
Ponadto, przy ocenie czy składniki majątku powinny być uznane za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 2 pkt 27e ustawy, uwzględnić należy następujące okoliczności:
-zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz
-faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.
Wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji. Tym samym, w przypadku, gdy konieczne dla kontynuowania działalności gospodarczej jest angażowanie przez nabywcę innych składników majątku, które nie są przedmiotem transakcji lub podejmowanie dodatkowych działań, brak jest możliwości stwierdzenia, że w danym przypadku zespół składników majątkowych stanowi przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl, w którym stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.
Natomiast w wyroku C-444/10 z 10 listopada 2011 r. TSUE wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.
W kontekście uregulowań wspólnotowych oraz orzecznictwa TSUE należy wskazać, że nie ma podstaw do przyjęcia, że tylko przeniesienie wszystkich składników materialnych i niematerialnych jest okolicznością decydującą o uznaniu danego zespołu składników materialnych i niematerialnych za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, ponieważ jeśli dany zespół składników będzie zdolny do prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, to spełnione zostaną przesłanki pozwalające uznać, z punktu widzenia charakteru prowadzonej działalności, że doszło do wydzielenia zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Mając na uwadze powyższe orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej należy stwierdzić, że zawarta w art. 2 pkt 27e ustawy definicja legalna zorganizowanej części przedsiębiorstwa musi być interpretowana przez pryzmat treści art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE i w powiązaniu z rozumieniem pojęcia „przekazania całości lub części majątku”, wyłożonym przez Trybunał w ww. orzeczeniu. Trybunał Sprawiedliwości główny nacisk kładzie na badanie konkretnego przypadku, dopuszczając w pewnych przypadkach zbycie samych składników rzeczowych.
Ponadto, w wyroku z 21 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK 1586/11 NSA zauważył, że: „Sam tylko fakt wyłączenia jakiegokolwiek składnika majątku nie pozwala na stwierdzenie, że już z tego powodu przedmiotem zbycia nie jest zorganizowana część przedsiębiorstwa, bowiem decydującą jest okoliczność, czy przy użyciu tej części można samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. (…) Jeśli wyłączenie określonego składnika nie pozbawi wydzielonego kompleksu majątkowego cech przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części, to zbycie w takiej postaci nie podlega podatkowi od towarów i usług”.
Oznacza to, że zespół składników materialnych i niematerialnych pozwala z uwagi na swoje zorganizowanie, infrastrukturę itp. na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Podkreśla się przy tym, że możliwość stanowienia przez ten zespół składników niezależnego przedsiębiorstwa samodzielnie realizującego zadania gospodarcze powinna mieć wymiar rzeczywisty, a nie jedynie potencjalny. Oznacza to, że majątek ten powinien stanowić już u zbywcy zorganizowany zespół składników gotowych realizować określone zadania gospodarcze jako samodzielne przedsiębiorstwo, a po jego zbyciu możliwe musi być kontynuowanie działalności gospodarczej przez nabywcę przedsiębiorstwa.
O tym, czy nastąpiło zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.
Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan jednoosobową działalność gospodarczą pod firmą (…) i pozostaje Pan w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność ustawowa małżeńska obejmująca również ww. przedsiębiorstwo. Przedmiotem prowadzonej przez Pana działalności jest głównie sprzedaż detaliczna i hurtowa paliw. Do działalności pobocznych należy zaliczyć wytwarzanie energii elektrycznej, handel detaliczny, wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania. Sprzedaż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jest sprzedażą opodatkowaną. Jest Pan czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wraz z żoną nabył Pan na potrzeby prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej: lokale niemieszkalne numer 1 oraz 2 wraz z prawami związanymi z ich własnością; udziały w lokalach niemieszkalnych numer 3 oraz 4 wraz z prawami związanymi z ich własnością (miejsca postojowe).
W księgach wieczystych ww. nieruchomości wpisany jest Pan jako właściciel wraz z Pana żoną B (wspólność ustawowa majątkowa małżeńska).
Są Państwo w stanie wyodrębnić zarówno przychody jak i koszty związane z ww. lokalami. Opisane lokale oraz udziały w lokalach niemieszkalnych (miejsca parkingowe) stanowią przedmiot umowy dzierżawy zawartej ze sprzedającym (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
Wraz z żoną zamierza Pan podarować opisany powyżej zespół składników Państwa córce celem prowadzenia przez nią, z ich wykorzystaniem, działalności gospodarczej.
Jednocześnie nadal zamierza Pan prowadzić działalność gospodarczą w pozostałym zakresie. Córka nie prowadzi obecnie działalności gospodarczej.
Przed zawarciem opisanej umowy darowizny, Córka zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny działalność tę kontynuować w oparciu o zespół składników nabyty na podstawie umowy darowizny. W szczególności córka zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wynajmujący) do umowy zawartej z (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
Nieruchomości nabyte zostały wyłącznie w celu prowadzenia przez Pana działalności gospodarczej i wyłącznie do Pana działalności gospodarczej. Pana żona figurowała w akcie notarialnym ze względu na fakt, że pozostają Państwo w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej.
Stroną umowy dzierżawy jest Pan (działający, jak wskazano w tej umowie, jako przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą) oraz Pana żona B, będąca współwłaścicielką nieruchomości oraz pozostałych składników ZCP (na zasadzie ustawowej współwłasności małżeńskiej).
Czynsz z tytułu dzierżawy ww. nieruchomości jest udokumentowany fakturami VAT wystawianymi wyłącznie przez Pana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Przedmiotem umowy darowizny będą następujące składniki stanowiące zorganizowaną część przedsiębiorstwa:
- lokal użytkowy numer 1wraz z prawami związanymi z jego własnością,
- lokal użytkowy numer 2 wraz z prawami związanymi z jego własnością;
- udział w lokalu użytkowym numer 3 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe)
- udział w lokalu użytkowym numer 4 wraz z prawami związanymi z jego własnością (miejsce postojowe),
- ruchomości stanowiące wyposażenie opisanych powyżej lokali użytkowych
- prawa i obowiązki wynikające (w szczególności wynikające z zawartej umowy dzierżawy).
Wszystkie opisane powyżej składniki, które stanowić mają przedmiot umowy darowizny, wykorzystywane są na potrzeby prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej w ten sposób, że obecnie są one przedmiotem umowy dzierżawy. Dzierżawca przeznacza te składniki na potrzeby najmu krótkoterminowego.
Składniki mające być przedmiotem darowizny będą – przed jej dokonaniem – wyodrębnione na płaszczyźnie organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej.
Przedmiotem darowizny będą wszystkie składniki majątku związane z wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa, w tym zobowiązania i należności w całości. Ze względu na zawartą umowę dzierżawy wierzytelności przysługujące Panu ograniczają się do należności wynikającej z faktur VAT wystawianych raz na kwartał na rzecz dzierżawcy. Dzierżawca jak dotąd nie pozostawał w opóźnieniu z zapłąta tych należności. Dlatego nie spodziewa się Pan, aby w dniu zawarcia umowy darowizny pośród składników wyodrębnionej części przedsiębiorstwa (ZCP) występowały wierzytelności pieniężne. Jeżeli taka sytuacja zaistnieje to wierzytelności te również zostaną przekazane obdarowanej (jako jeden ze składników ZCP).
Przedmiot darowizny będzie posiadał potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy.
Po otrzymaniu darowizny Pana córka będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w danym zakresie w oparciu o składniki, które otrzyma. W szczególności będzie uprawniona do wstąpienia w miejsce wnioskodawcy (jako wydzierżawiająca) do zawartej umowy dzierżawy.
Wątpliwości Wnioskodawcy w pierwszej kolejności dotyczą wskazania, czy darowizna zorganizowanej części przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy, nie będzie podlegać opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy.
Jak już wskazano, zorganizowana część przedsiębiorstwa nie jest dowolnym zbiorem składników majątkowych (materialnych i niematerialnych) wchodzących w skład przedsiębiorstwa, ale wyodrębnionym organizacyjnie, finansowo i funkcjonalnie zespołem tych składników, zdolnym do bycia oddzielnym przedsiębiorstwem, samodzielnie realizującym określone zadania gospodarcze. Przy czym, jak wynika z treści art. 2 pkt 27e ustawy, organizacyjne i finansowe wyodrębnienie musi występować w ramach istniejącego przedsiębiorstwa. Nie jest wystarczające, aby zbywane składniki majątkowe utworzyły przedsiębiorstwo u nabywcy – muszą one stanowić zorganizowaną część przedsiębiorstwa u zbywcy. Zorganizowaną część przedsiębiorstwa tworzą zatem składniki, będące we wzajemnych relacjach, takich, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego. Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy.
Na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług okolicznością determinującą możliwość wyłączenia, na mocy art. 6 pkt 1 ustawy, stosowania przepisów ustawy do czynności zbycia określonego zespołu składników niematerialnych i materialnych, jest takie ich zorganizowanie, żeby wspomniany zespół mógł służyć do prowadzenia działalności gospodarczej. Zespół składników materialnych i niematerialnych obejmować powinien elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem przepisy ustawy nie miały zastosowania do zbywanego mienia, musi ono obiektywnie oceniając – posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w jego skład muszą zatem umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa.
W rozpatrywanej sprawie – jak Pan wskazał – przedmiotem darowizny na rzecz córki będzie zorganizowana część przedsiębiorstwa służąca do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie dzierżawy nieruchomości. Podkreślił Pan, że składniki materialne i niematerialne, wchodzące w skład przedmiotu darowizny będą wyodrębnione na płaszczyźnie organizacyjnej, finansowej oraz funkcjonalnej.
Wskazał Pan, że przedmiot darowizny stanowi na tyle zorganizowany kompleks praw, obowiązków, nieruchomości i ruchomości, że zdolny jest do realizacji zadań gospodarczych przypisywanych przedsiębiorstwu. W jego skład wchodzi prawo własności nieruchomości (dwa lokale niemieszkalne stanowiące apartamenty oraz udział w dwóch lokalach niemieszkalnych pozwalający na korzystanie z dwóch miejsc parkingowych w kompleksie wypoczynkowym w (...)), własność ruchomości (urządzenia i wyposażenie), prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów.
Zaznaczył Pan, że przedmiotem darowizny będą wszystkie składniki majątku związane z wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa, w tym zobowiązania i należności w całości. Przedmiot darowizny będzie posiadał potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Po otrzymaniu darowizny Pana córka będzie miała faktyczną możliwość kontynuowania działalności w danym zakresie w oparciu o składniki, które otrzyma. W szczególności będzie uprawniona do wstąpienia w Pana miejsce (jako wydzierżawiająca) do zawartej umowy dzierżawy.
Przedmiotem przyszłej umowy darowizny będzie zespół składników umożliwiających samodzielne kontynuowanie działalności gospodarczej przez córkę w takim zakresie, w jakim dany zespół działa i działać będzie w ramach Pana przedsiębiorstwa do dnia przekazania go córce.
Ponadto wskazał Pan, że przed zawarciem opisanej umowy darowizny, córka zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej obejmującej wynajem obiektów krótkotrwałego zakwaterowania (PKD 68.20.Z) i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny działalność tę kontynuować w oparciu o zespół składników nabyty na podstawie umową darowizny.
W szczególności, córka zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wynajmujący) do umowy zawartej z (...) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
W konsekwencji należy stwierdzić, że darowizna przez Pana i żonę na rzecz córki zespołu składników materialnych i niematerialnych związanych ze zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, służącego do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie dzierżawy nieruchomości, stanowiąca czynność wyłączoną z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.
Ponadto ma Pan wątpliwości czy darowizna ww. zorganizowanej części przedsiębiorstwa na rzecz córki skutkować będzie obowiązkiem dokonania korekty podatku naliczonego w myśl art. 91 ustawy.
Zasady dotyczące sposobu i terminu dokonywania korekty podatku naliczonego oraz podmiotu zobowiązanego do ich dokonania zostały określone w art. 91 ustawy.
W myśl art. 91 ust. 1 ustawy:
Po zakończeniu roku, w którym podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 1, jest on obowiązany dokonać korekty kwoty podatku odliczonego zgodnie z art. 90 ust. 2-10a, z uwzględnieniem proporcji obliczonej w sposób określony w art. 90 ust. 2-6, 10, 10a lub 10c-10g lub przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 11 i 12, dla zakończonego roku podatkowego.
Stosownie natomiast do treści art. 91 ust. 2 ustawy:
W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 1, podatnik dokonuje w ciągu 5 kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – w ciągu 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Roczna korekta w przypadku, o którym mowa w zdaniu pierwszym, dotyczy jednej piątej, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów – jednej dziesiątej kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu. W przypadku środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, z tym że korekty dokonuje się po zakończeniu roku, w którym zostały oddane do użytkowania.
Zgodnie z art. 91 ust. 3 ustawy:
Korekty, o której mowa w ust. 1 i 2, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty, a w przypadku zakończenia działalności gospodarczej – w deklaracji podatkowej za ostatni okres rozliczeniowy.
W myśl natomiast art. 91 ust. 4 ustawy:
W przypadku gdy w okresie korekty, o której mowa w ust. 2, nastąpi sprzedaż towarów lub usług, o których mowa w ust. 2, lub towary te zostaną opodatkowane zgodnie z art. 14, uważa się, że te towary lub usługi są nadal wykorzystywane na potrzeby czynności podlegających opodatkowaniu u tego podatnika, aż do końca okresu korekty.
Stosownie do art. 91 ust. 5 ustawy:
W przypadku, o którym mowa w ust. 4, korekta powinna być dokonana jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż, a w przypadku opodatkowania towarów zgodnie z art. 14 – w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym w stosunku do tych towarów powstał obowiązek podatkowy.
Przepis art. 91 ust. 6 ustawy stanowi, że:
W przypadku gdy towary lub usługi, o których mowa w ust. 4, zostaną:
1)opodatkowane – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane z czynnościami opodatkowanymi;
2)zwolnione od podatku lub nie podlegały opodatkowaniu – w celu dokonania korekty przyjmuje się, że dalsze wykorzystanie tego towaru lub usługi jest związane wyłącznie z czynnościami zwolnionymi od podatku lub niepodlegającymi opodatkowaniu.
W myśl art. 91 ust. 7 ustawy:
Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.
Stosownie do art. 91 ust. 7a ustawy:
W przypadku towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, a także gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nabywcy, z wyłączeniem tych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3. Korekty tej dokonuje się przy każdej kolejnej zmianie prawa do odliczeń, jeżeli zmiana ta następuje w okresie korekty.
W oparciu o art. 91 ust. 7b ustawy:
W przypadku towarów i usług innych niż wymienione w ust. 7a, wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej, korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się na zasadach określonych w ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 7c.
Jak stanowi ust. 7c powołanego artykułu:
Jeżeli zmiana prawa do obniżenia podatku należnego wynika z przeznaczenia towarów lub usług, o których mowa w ust. 7b, wyłącznie do wykonywania czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego, lub wyłącznie do czynności, w stosunku do których takie prawo przysługuje - korekty, o której mowa w ust. 7, dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana. Korekty tej nie dokonuje się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy.
W myśl art. 91 ust. 7d ustawy:
W przypadku zmiany prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony od towarów i usług, innych niż wymienione w ust. 7a i 7b, w szczególności towarów handlowych lub surowców i materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany, korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana.
Natomiast zgodnie z art. 91 ust. 8 ustawy:
Korekty, o której mowa w ust. 5-7, dokonuje się również, jeżeli towary i usługi nabyte do wytworzenia towaru, o którym mowa w ust. 2, zostały zbyte lub zmieniono ich przeznaczenie przed oddaniem tego towaru do użytkowania.
Stosownie do art. 91 ust. 9 ustawy:
W przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Jak wynika z treści powołanego wyżej przepisu art. 91 ust. 9 ustawy, w przypadku gdy wystąpią wskazane w art. 91 ust. 1-8 ustawy przesłanki obligujące do korekty podatku naliczonego związanego ze składnikami majątku składającymi się na zdobyte uprzednio przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa, to podmiotem, który obowiązany jest dokonać korekty nie jest zbywca lecz nabywca tego przedsiębiorstwa/zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Mając na uwadze, że – jak wskazano powyżej – przedmiotem darowizny będzie zorganizowana część przedsiębiorstwa, to w niniejszej sprawie będzie miał zastosowanie art. 91 ust. 9 ustawy. Tym samym, do dokonania ewentualnej korekty podatku określonej w art. 91 ust. 1-8 ustawy zobowiązana będzie obdarowana (córka).
Analiza powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wskazuje, że zmiana przeznaczenia w wykorzystaniu towarów powoduje zmianę w zakresie prawa do odliczenia i w konsekwencji nakłada na podatnika obowiązek skorygowania odliczonego podatku z odpowiednim zastosowaniem przepisów art. 91 ustawy. Wynika to jednoznacznie z treści przywołanego wyżej przepisu art. 91 ust. 7 ustawy stanowiącego, że przepisy ust. 1-6 stosuje się w przypadku gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi i dokonał takiego obniżenia, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi.
W analizowanej sprawie sytuacja taka nie wystąpi, bowiem – jak wynika z opisu sprawy – przed zawarciem opisanej umowy darowizny, obdarowana (córka) zamierza zgłosić do CEIDG prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (rezygnując ze zwolnienia w trybie art. 113 ust. 4 ustawy o VAT), a po dokonaniu darowizny kontynuować działalność w oparciu o zespół składników nabytych na podstawie umowy darowizny. W szczególności, córka zamierza wstąpić w Pana miejsce (jako wydzierżawiająca) do umowy dzierżawy zawartej z (…) Sp. z o.o. spółka komandytowa.
Zatem, jeśli kontynuując działalność otrzymanej w darowiźnie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nie zmieni się jej przeznaczenie i nadal będzie wykorzystywana wyłącznie do czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, to obdarowana (córka) nie będzie zobowiązana do dokonania korekty podatku naliczonego.
Tym samym Pana stanowisko jest prawidłowe.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania
Pan A (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1634); dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right