Wyrok SN z dnia 17 maja 2023 r., sygn. I USKP 19/22

W sytuacji, gdy osoba zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń rentowych znajduje się w trudnej sytuacji życiowej i finansowej, nie każda trudność kwalifikuje się jako "szczególnie uzasadniona okoliczność" umożliwiająca odstąpienie od żądania zwrotu należności wraz z odsetkami. Oceniając, czy zachodzą "szczególnie uzasadnione okoliczności", należy brać pod uwagę całokształt sytuacji finansowej osoby zobowiązanej, w tym możliwość spłaty zadłużenia w formie miesięcznych rat, bez narażania na szwank podstawowych potrzeb życiowych osoby zobowiązanej i jej rodziny.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Krzysztof Rączka (przewodniczący)

‎SSN Józef Iwulski

‎SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)

w sprawie z odwołania I. J.
‎przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziałowi w Ł.
‎o zwrot nienależnie pobranych świadczeń rentowych,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 17 maja 2023 r.,
‎skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi
‎z dnia 30 listopada 2020 r., sygn. akt III AUa 650/20,

oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziału w Ł. z dnia 12 listopada 2019 r. i zobowiązał organ rentowy do odstąpienia od żądania zwrotu należności z tytułu odsetek naliczonych na dzień zgłoszenia wniosku, tj. 20 czerwca 2018 r. od nienależnie pobranych przez I. J. świadczeń z funduszu rentowego określonych decyzją z 8 stycznia 2018 r. w kwocie 37.069,20 zł.

W sprawie ustalono, że prawomocnym wyrokiem z 20 października 2006 r. ,w sprawie […], wydanym przez Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli, I. J. został skazany za to, że w okresie od maja 2000 r. do czerwca 2002 r. w Z., działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru wprowadził w błąd Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. co do legalności przyznania i zasadności wypłaty dla niego świadczenia rentowego w ten sposób, że nie zachował przyjętej procedury dotyczącej ubiegania się o przyznanie świadczenia rentowego, a tym uzyskał nieprawdziwe zaświadczenie o stanie zdrowia z 6 kwietnia 2000 r. wystawione przez lek. med. X. Y. oraz z dnia 23 marca 2000 r. wystawione przez lek. med. X. Y. 2 bez badania i dokumentacji źródłowej medycznej, nie był na komisji lekarskiej przyznającej świadczenie, spowodował dokonanie zmiany w systemie komputerowym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czasokresu przyznania renty i tym samym, posiadając świadomość, że uzyskane świadczenie rentowe zostało przyznane w sposób bezprawny, doprowadził Zakład Ubezpieczeń Społecznych do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie netto 18.965,02 zł, działając na szkodę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wyrokiem tym warunkowo zawieszono orzeczoną karę pozbawienia wolności na okres próby 5 lat oraz zobowiązano I. J. do naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwoty 18.965,02 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 30 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty. Wyrok uprawomocnił się w dniu 27 października 2007 r.