Czy nieważność bądź pozorność czynności automatycznie pozbawia prawa do odliczenia VAT – wyrok TSUE

Przepisy polskiej ustawy o VAT pozwalają na pozbawienie podatnika prawa do odliczenia VAT, gdy czynności udokumentowane fakturą zostaną uznane według prawa cywilnego za nieważne lub pozorne. TSUE w wyroku z 25 maja 2023 r. (C-114/22) uznał te przepisy za przynajmniej częściowo niezgodne z prawem unijnym. Zdaniem Trybunału sam fakt uznania, że transakcja gospodarcza jest uważana za pozorną i dotkniętą nieważnością na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego, jest niewystarczający dla pozbawienia podatnika prawa do odliczenia VAT. Konieczne jest natomiast wykazanie przez organy podatkowe, że zostały spełnione przesłanki pozwalające na zakwalifikowanietej transakcji według prawa UE jako mającej na celu wyłudzenie VAT.

Z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c ustawy o VAT wynika, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w zakresie nieważności czynności, w tym m.in. z powodu pozorności czynności prawnej.