Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi przebywającemu na świadczeniu rehabilitacyjnym

Na początek należy wskazać, że świadczenie rehabilitacyjne jest rodzajem świadczenia pieniężnego przysługującego osobom, które po wyczerpaniu zasiłku chorobowego są nadal niezdolne do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokuje odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Świadczenie rehabilitacyjne – kto przyznaje i w jakiej formie

Świadczenie rehabilitacyjne przyznaje w drodze orzeczenia lekarz orzecznik ZUS. Istotną kwestią jest przepis art. 18 ust. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), zgodnie z którym od orzeczenia lekarza orzecznika ubezpieczonemu przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Prezes ZUS również może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w terminie i na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 18 ust. 5 ustawy zasiłkowej).

Natomiast orzeczenie lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub co do którego nie wniesiono zarzutu wadliwości, albo orzeczenie komisji lekarskiej ZUS stanowią podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.

Świadczenie rehabilitacyjne – komu nie przysługuje

Ustawa określa krąg osób, którym świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje. 

Są to osoby uprawnione do:

• emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, 
• zasiłku dla bezrobotnych, 
• zasiłku przedemerytalnego, 
• świadczenia przedemerytalnego, 
• rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, 
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, 
• urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Wskazany przepis art. 18 ust. 7 ustawy zasiłkowej stosuje się odpowiednio do osoby, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego i waloryzacja

Jak stanowi art. 19 ust. 1 ustawy zasiłkowej świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży – 100% tej podstawy.

Ważną kwestią jest sposób obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego i podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjętego do obliczenia tego świadczenia, która podlega waloryzacji według następujących zasad:

1) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w I kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w III kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

2) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w II kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w IV kwartale w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

3) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w III kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w I kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

4) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w IV kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w II kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.

Wskaźnik waloryzacji ogłasza Prezes ZUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego.

W czasie przebywania na świadczeniu rehabilitacyjnym pracownik korzysta z ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę przez okres 3 pierwszych miesięcy. W tym czasie pracodawca nie może z nim m.in. rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych przez pracownika. Zgodnie z art. 41 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Stan faktyczny wskazany w pytaniu dotyczy wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika, który przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym i chce wypowiedzieć umowę o pracę za porozumieniem stron.

Zgodnie z przepisami prawa pracy każdą umowę o pracę można rozwiązać za porozumieniem stron. W takim wypadku strony umawiają się, kiedy ulega rozwiązaniu stosunek pracy i od kiedy pracownik nie musi świadczyć pracy. 

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić zarówno ze strony pracodawcy, jak i pracownika. Stosunek pracy można zakończyć na wiele sposobów, jak na przykład:

• na mocy porozumienia stron,
• za wypowiedzeniem (przez każdą ze stron z zachowaniem odpowiednich okresów wypowiedzenia),
• bez wypowiedzenia,
• z upływem czasu, na który umowa o pracę była zawarta,
• z dniem ukończenia pracy, na której wykonanie była zawarta.

Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron wymaga zgody pracodawcy i pracownika. Przepisy nie regulują kwestii tego, która ze stron może wystąpić z propozycją zawarcia takiego porozumienia. Dlatego też może być to inicjatywa zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Strony mogą uzgodnić, bądź przygotować wspólny dokument. Możliwa jest również akceptacja propozycji jednej strony przez drugą. Dobrze, gdy odbywa się to na piśmie, jednak formalnie nie ma takiego wymogu, ale będzie służyło celom dowodowym.

Zakaz wypowiadania umów o pracę w trakcie trwającego świadczenia rehabilitacyjnego/zwolnienia lekarskiego nie dotyczy pracowników. Z tego też powodu pracownik może rozwiązać zawartą przez siebie umowę o pracę, jeśli również na porozumienie stron zgodzi się pracodawca. Porozumienie stron oznacza obopólną zgodę stron umowy o pracę, a zatem w określonym w pytaniu stanie faktycznym jest możliwe rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem.

©®

IWONA ROMAŃCZUK 

radca prawny, specjalizuje się w prawie administracji publicznej, z uwzględnieniem pomocy społecznej, autorka publikacji o tematyce prawnej