Interpretacja indywidualna z dnia 21 kwietnia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL3.4012.111.2023.2.NW

Obowiązek wystawienia faktury VAT oraz odprowadzenia podatku (nieodpłatne usługi pomocy prawnej, poradnictwo obywatelskie).

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

27 lutego 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 27 lutego 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy braku obowiązku odprowadzenia podatku VAT od wynagrodzenia oraz sposobu rozliczania się ze Stowarzyszeniem, dla którego świadczy Pani usługi nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 18 kwietnia 2023 r. (wpływ 18 kwietnia 2023 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego (ostatecznie sformułowany w uzupełnieniu do wniosku z dnia 18 kwietnia 2023 r.)

Od 3 sierpnia 2016 r. prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność prawnicza (69.10.Z) – kancelarię adwokacką. Jest Pani czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. W dniu 29 grudnia 2019 r. uzyskała Pani zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego, wydane przez podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, tj. doradcy obywatelskiego.

Instytucja doradcy została opisana w art. 11 ust. 3a ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej z dnia 5 sierpnia 2015 r. – dalej: „ustawa npp npo”. Poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawniczej, jest kwalifikowane wg kodu PKD jako: 88.99.Z, tj.: Pozostała pomoc społeczna bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowana. Poradnictwo obywatelskie nie jest przedmiotem prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej.

Od stycznia 2020 r. świadczy Pani nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Każdego roku zawiera Pani warunkową umowę zlecenia z (…), na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Przedmiotem umowy jest świadczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem, w ramach zorganizowanego przez Miasto (…) punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Stowarzyszenie nie jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT.

Umowa polega na tym, że dyżuruje Pani, świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w Punkcie Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego w (…), w wymiarze: poniedziałki, wtorki i czwartki od godz. 9:00 do godz. 13:00. Miejsce dyżurów zostało wyznaczone przez Miasto (…), zgodnie z art. 8 ust. 1 i 10 ustawy npp npo. Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego odbywa się według kolejności zgłoszeń, po umówieniu terminu wizyty. Zgłoszeń dokonuje się telefonicznie pod numerem telefonu wskazanym przez Urząd Miasta. Miasto oprócz dokonywania zgłoszeń telefonicznych może również umożliwić dokonywanie zgłoszeń za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, zgodnie z art. 8 ust. 4 i 5 ustawy npp npo.

Zgodnie z art. 4. ustawy npp npo:

1.Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobie uprawnionej, która nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej, w tym osobie fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą niezatrudniającą innych osób w ciągu ostatniego roku.

2.Osoba uprawniona, przed uzyskaniem nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, składa pisemne oświadczenie, że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Osoba korzystająca z nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dodatkowo składa oświadczenie o niezatrudnianiu innych osób w ciągu ostatniego roku. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Zgodnie z art. 3a ustawy npp npo:

1.Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji. Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego.

2.Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje również nieodpłatną mediację.

Z tytułu pełnienia dyżurów otrzymuje Pani wynagrodzenie. Podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenia jest kwota bazowa określona rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w wysokości 5 005,00 zł na miesiąc, która przysługuje za dyżur w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu i trwającego co najmniej 4 godziny dziennie (art. 8 ust. 3 ustawy). Wysokość wynagrodzenia zależna jest od ilości dyżurów w danym miesiącu. Pani wyznaczone dyżury porad: trzy razy w tygodniu, każdy dyżur trwa 4 godziny. Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość wynagrodzenia. Podstawą wypłaty wynagrodzenia będzie więc każdy zrealizowany w danym miesiącu dyżur, przeprowadzony według harmonogramu punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, zgodnie z podpisaną listą obecności.

Zgodnie z art. 3 ustawy: Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

1. Poinformowanie osoby fizycznej, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, o obowiązującym stanie prawnym oraz przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach, w tym w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo -administracyjnym,

2.Wskazanie osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego,

3. Sporządzenie projektu pisma w sprawach o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym, lub sądowym i pism, w toczącym się postępowaniu sądowo -administracyjnym, lub nieodpłatną mediację,

4.Sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych, lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym, lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową.

Nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia tej działalności. Zakres nieodpłatnej mediacji, w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej, jest tożsamy z zakresem wskazanym wyżej.

Na podstawie umowy ze Stowarzyszeniem spoczywają na Pani następujące obowiązki: przestrzegania przepisów ustawy, aktów wykonawczych, wydanych na jej podstawie, udzielanie pomocy prawnej osobiście (z wyłączeniem użycia środków komunikowania się na odległość) oraz wg swojej najlepszej wiedzy, obecność w godzinach dyżurów w wyznaczonym miejscu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej wg ustalonego harmonogramu, udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej wg kolejności zgłoszeń w danym dniu, z ważnych powodów Zleceniobiorca może ustalić inną kolejność, przyjęcia stosownych oświadczeń od osoby uprawnionej, o których mowa w art. 4 ustawy, – dokumentowania w karcie nieodpłatnej pomocy prawnej każdego przypadku udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej przez podanie informacji dotyczących czasu trwania i formy oraz dziedziny prawa, której dotyczy ta pomoc, dokumentowania w karcie ewidencji czasu pracy – zbiorczego przekazywania Zleceniodawcy dokumentów, o których mowa w pkt 5-7, w terminie do piątego dnia następnego miesiąca kalendarzowego w sposób uniemożliwiający powiązanie karty nieodpłatnej pomocy prawnej z oświadczeniem osoby uprawnionej, co stanowić będzie warunek rozliczenia usługi, należytego zabezpieczenia danych osobowych, uzyskanych w związku z realizacją przedmiotu umowy.

Wskazała Pani, że zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r. – dalej: rozporządzenie – w lokalu, w którym jest udzielana nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, zapewnia się: dostęp do instalacji energetycznej, telekomunikacyjnej oraz dostęp do Internetu, przy czym w pomieszczeniu, o którym mowa w pkt 1, zapewnia się komputer z dostępem do oprogramowania do edycji tekstów, oprogramowania umożliwiającego przesyłanie, odbieranie danych i porozumiewanie się na odległość środkami komunikacji elektronicznej i komputerowego systemu informacji prawnej, wraz z bazą aktów prawnych, w tym przepisów prawa powszechnie obowiązującego, orzecznictwa i materiałów pomocniczych, z dostępem do bazy aktów prawa miejscowego obowiązującego na obszarze danego powiatu i powiatów ościennych, w tym gmin wchodzących w skład danego powiatu, a także dostęp do drukarki, urządzenia pozwalającego na przenoszenie dokumentacji do postaci elektronicznej oraz do materiałów biurowych.

Umowa stron nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności stron wobec osób trzecich. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Z uwagi na fakt, że umowa obowiązuje od 1 stycznia 2023 r., za świadczenie usług w miesiącu styczniu 2023 r. wystawiła Pani fakturę VAT, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, nie chcąc ryzykować odpowiedzialności podatkowej. Co więcej faktury VAT wystawia Pani już od pierwszego miesiąca udzielania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, tj. od 1 stycznia 2020 r.

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 13 kwietnia 2023 r. udzieliła Pani odpowiedzi na poniższe pytania:

1.Czy świadcząc usługi w ramach umowy wyraża Pani oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Stowarzyszenia?

Tak – Świadcząc zlecone zadania wyraża Pani oświadczeniem woli w imieniu i na rzecz

Stowarzyszenia. Nie ma Pani wpływu na to jak wygląda punkt świadczenia darmowych porad prawnych, w co jest wyposażony itd. Nie może to być też siedziba Pani kancelarii. Nie ma Pani wpływu na to jakie są godziny świadczenia porad, dni dyżurów, jaki jest sprzęt w punkcie, jaka jest wysokość wynagrodzenia (jest z góry ustalona), jacy przychodzą klienci ( o tym dowiaduje się Pani dopiero kiedy wejdą do punktu porad). Do punktu porad nie przynosi Pani swoich rzeczy, wszystko ma Pani zapewnione (komputer, drukarka, długopisy, papier, lampa, krzesła, stół, meble etc.). W punkcie nie wykonuje Pani czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Umawianiem ludzi na porady zajmuje się określony Wydział w Urzędzie Miasta i osoby za to odpowiedzialne. O tym kto przyjdzie na porady dowiaduje się Pani danego dnia z grafiku dyżuru, dokładnie pięć minut przed rozpoczętym dyżurem, nie mając nawet podanych imion i nazwisk tych osób a jedynie inicjały i ich numery telefonu (choć i te nie zawsze).

2.Czy wynagrodzenia, które Pani otrzymuje od Stowarzyszenia za wykonywanie czynności na podstawie umów zlecenia, będących przedmiotem wniosku, stanowią przychody, o których mowa w przepisach art. 12 ust. 1-6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t .j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.)? Należy wskazać konkretny ustęp art. 12 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie – wynagrodzenie, które otrzymuje Pani od Stowarzyszenia za wykonane czynności na podstawie umowy zlecenia stanowią przychody, o których mowa w art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

3.Czy wynagrodzenia, które otrzymuje Pani od Stowarzyszenia za wykonywanie czynności na podstawie umów zlecenia, stanowią przychody, o których mowa w przepisach art. 13 pkt 2-9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych? Należy wskazać konkretny punkt art. 13 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tak – wynagrodzenie, które otrzymuje Pani od Stowarzyszenia za wykonywanie czynności stanowią przychody, o których mowa w przepisie art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

4.Kto ponosi ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności wykonywane przez Panią z tytułu zawartych umów zlecenia?

Nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, które rozumie się jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia przez Panią straty. Ryzyko gospodarcze, ekonomiczne za czynności przez Panią wykonywane z tytułu zawartych umów zlecenia ponosi Stowarzyszenie, z którym ma Pani zawartą umowę. Udzielając pomoc prawną lub poradnictwo obywatelskie nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi, gdyż w myśl ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej z dnia 5 sierpnia 2015 r. – dalej: ustawa npp npo – obciąża ona Stowarzyszenie, które dobiera sobie kadrę w sposób indywidualny i jednostronny. W ramach podpisanej umowy, tworzy Pani de facto ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosi tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami.

5.Czy w związku z wykonywanymi czynnościami w ramach umów zlecenia dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością w działaniu pozwalającą na uznanie, że działa Pani jako profesjonalny podmiot prowadzący działalność gospodarczą? Jeżeli tak, proszę szczegółowo opisać w czym przejawia się samodzielność i niezależność w Pani działaniu?

W związku z wykonywanymi czynnościami w ramach umów zlecenia nie dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością. Wyraża Pani oświadczenia woli i działa w imieniu i na rzecz Stowarzyszenia z którym ma Pani zawartą umowę. Stowarzyszenie dobiera sobie pracowników za których odpowiada. Składając oświadczenia woli nie działa Pani jako adwokat prowadzący swoją działalność gospodarczą, nie sporządza, ani nie podpisuje pism. Działa Pani jedynie jako osoba fizyczna – adwokat pozostający w dyspozycji Stowarzyszenia oraz Urzędu Miasta. Nie używa Pani w punkcie swoich pieczątek, szyldu, nie reprezentuje osób korzystających z darmowych porad prawnych przed sądem, nie ma Pani żadnego wpływu na dobór klientów. Jest Pani dla klientów z punktów porad osobą w zasadzie anonimową, świadcząc usługi poradnictwa z ramienia Stowarzyszenia, która indywidualnie dobiera pracowników i za nich odpowiada. Potwierdzeniem tego jest brak zapisu w umowie o odpowiedzialności wykonawcy wobec osób trzecich za świadczone usługi, co powoduje że odpowiedzialność ta spoczywa na Stowarzyszeniu. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Stowarzyszenia powoduje, że nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. W związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia nie dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa jako profesjonalny podmiot gospodarczy. Umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie ponosi Pani ryzyka ekonomicznego ani też żadnych kosztów. Nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich. Pani umowa nie wprowadza takiej odpowiedzialności. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

6.Czy świadczone przez Panią usługi stanowią usługi wymienione w art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 931 ze zm.)?

Nie – świadczone usługi nie stanowią usługi wymienionej w art. 113 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Pytania (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z dnia 18 kwietnia 2023 r.)

1.Czy zawierając umowę współpracy ze Stowarzyszeniem, jako Kancelaria Adwokacka (…), której przedmiotem jest świadczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem w ramach zorganizowanego przez Miasto (…) punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej jest Pani obowiązana odprowadzić podatek VAT od wynagrodzenia?

2.Jeżeli usługi porad obywatelskich nie będą opodatkowane podatkiem VAT, to w jaki sposób powinna Pani się rozliczać ze Stowarzyszeniem?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu do wniosku z dnia 18 kwietnia 2023 r.)

W Pani ocenie przychody otrzymywane od Stowarzyszenia, za wykonywanie czynności wynikających z umowy, mieszczą się w zakresie przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. – dalej: ustawa o PIT. Będą to przychody wymienione w pkt 8 ustawy o PIT, tj. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia, uzyskiwane wyłącznie od osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej.

W związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia nie dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa, jako profesjonalny podmiot gospodarczy. Tym bardziej, że wykonywane przez Panią czynności, tj. nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, nie mieszczą się w ramach prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej. Siedziba Pani kancelarii jest oddalona o 5 minut drogi piechotą od punktu porad. W związku z tym, do punktu porad idzie Pani z miejsca swojej pracy, a nie dojeżdża. Nie ponosi Pani żadnych wydatków związanych z realizacją umowy zlecenia. Świadcząc zlecone zadania wyraża oświadczenie woli w imieniu i na rzecz Stowarzyszenia.

Udzielając pomoc prawną lub poradnictwo obywatelskie nie ponosi Pani odpowiedzialności za świadczone usługi, gdyż w myśl ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej z dnia 5 sierpnia 2015 r. – dalej: ustawa npp npo – obciąża ona Stowarzyszenie, które dobiera sobie kadrę w sposób indywidualny i jednostronny. Nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego, które rozumie się jako możliwość wystąpienia takich zdarzeń, które mają w konsekwencji negatywny wpływ na wynik prowadzonej działalności gospodarczej lub niosą ze sobą niebezpieczeństwo poniesienia przez Panią straty.

Od osób uprawnionych nie pobiera się żadnego wynagrodzenia za usługę, której są beneficjentami. Nie może Pani przyjmować w zamian za udzielenie porady jakiejkolwiek korzyści majątkowej od osób korzystających z porad. Otrzymuje Pani od Stowarzyszenia wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz jakości świadczonych usług. Do wykonywania czynności wykorzystuje Pani infrastrukturę znajdującą się w miejscu realizacji ww. umowy, w szczególności wyposażenie pomieszczenia (biurko, stolik, krzesła, szafka), materiały biurowe, łącze internetowe, telefon, drukarkę. Kwestię zapewnienia infrastruktury reguluje § 5 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego z dnia 21 grudnia 2018 r.

Infrastrukturę, wskazaną powyżej, zapewnia Miasto (…), podobnie jak lokal w którym świadczone są usługi.

Pani zdaniem, z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia z umowy zlecenia ze Stowarzyszeniem, zawartej poza prowadzoną działalnością gospodarczą, nie jest Pani zobowiązana wystawiać faktury VAT i nie podlega Pani w tym zakresie ustawie o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. – dalej: ustawa o VAT. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, (...).

Artykuł 15 ustawy o VAT stanowi, że:

1.Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności,

2.Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych,

3.Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności: (...) z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zgodnie z art. 13 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się: przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od: osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej – z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny, w zakresie rodzaju czynności, warunków świadczenia tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności względem osób trzecich, dokonywane przez podatnika czynności w ramach umowy zlecenia, nie stanowią wykonywania samodzielnej działalności gospodarczej, stąd podlegają wyłączeniu opodatkowaniem podatkiem VAT, wobec faktu, że za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia. Czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Nie będzie podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Podsumowując w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego – Stowarzyszenia. Wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej Zlecającego powoduje, że Zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego.

W związku z wykonywaniem czynności w ramach zlecenia nie dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością pozwalającą na uznanie, iż działa Pani, jako profesjonalny podmiot gospodarczy. Umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie ponosi Pani ryzyka ekonomicznego, ani odpowiedzialności wobec osób trzecich. Pani umowa nie wprowadza takiej odpowiedzialności. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Uważa Pani, że wykonywane przez Panią czynności na rzecz Stowarzyszenia na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym, otrzymane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umowy cywilnoprawnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego. Nie jest Pani zobowiązana do dokumentowania świadczonych usług pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy zlecenia fakturami VAT.

W Pani ocenie od wynagrodzenia za świadczenia w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem w ramach zorganizowanego przez Miasto (…) punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej nie jest Pani obowiązana odprowadzać podatek VAT.

Uważa Pani, że zostały spełnione przesłanki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy podatku od towarów i usług i nie musi Pani płacić podatku od świadczonych usług udzielania porad obywatelskich w ramach umowy ze Stowarzyszeniem. Z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym, a wykonującym zlecane czynności co do warunków: wykonywania tych czynności, wynagrodzenia, odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można mówić gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne, jak w przypadku stosunku pracy, bo nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Nie ponosi Pani ryzyka gospodarczego i ekonomicznego za czynności wykonywane z tytułu zawartej umowy zlecenia, w związku z wykonywanymi czynnościami w ramach umów zlecenia nie dysponuje Pani niezależnością i samodzielnością. Umowa przewiduje stałe wynagrodzenie, nie ponosi Pani odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Pani umowa nie wprowadza takiej odpowiedzialności. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich. Od osób uprawnionych nie pobiera Pani żadnego wynagrodzenia za usługę, której są beneficjentami. Nie może Pani przyjmować w zamian za udzielenie porady jakiejkolwiek korzyści majątkowej od osób korzystających z porad.

Otrzymuje Pani od Stowarzyszenia wynagrodzenie, niezależnie od liczby osób uprawnionych, które zgłoszą się na dyżur oraz jakości świadczonych usług. Wykorzystuje infrastrukturę i organizację wewnętrzną Zlecającego co powoduje, że nie ponosi Pani również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego. Wobec powyższego uważa Pani, że nie można uznać Jej za podatnika VAT.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy:

Pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres. Przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie, powstrzymanie się od działania (nieczynienie, bądź też tolerowanie). Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Należy jednak zaznaczyć, że usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia, odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności, przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością, a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Należy przy tym podkreślić, że nie każda czynność stanowiąca świadczenie usług podlega opodatkowaniu. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika. Warunkiem bowiem opodatkowania danej czynności podatkiem od towarów i usług jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: po pierwsze czynność powinna być ujęta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, po drugie musi ona być zrealizowana przez podmiot, który w związku z jej wykonaniem, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, będzie podatnikiem podatku od towarów i usług.

W oparciu o art. 15 ust. 1 ustawy:

Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy:

Według art. 15 ust. 3 ustawy:

Na mocy art. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.):

Z opisu sprawy wynika, że od 3 sierpnia 2016 r. prowadzi Pani jednoosobową działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność prawnicza (69.10.Z) – kancelarię adwokacką. Jest Pani czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. W dniu 29 grudnia 2019 r. uzyskała Pani zaświadczenie potwierdzające posiadanie wiedzy i umiejętności z zakresu świadczenia poradnictwa obywatelskiego, wydane przez podmiot uprawniony do prowadzenia szkolenia oraz kursu doszkalającego, tj. doradcy obywatelskiego. Poradnictwo obywatelskie nie mieści się w zakresie działalności prawniczej, jest kwalifikowane wg kodu PKD jako: 88.99.Z, tj.: Pozostała pomoc społeczna bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowana. Poradnictwo obywatelskie nie jest przedmiotem prowadzonej przez Panią działalności gospodarczej.

Od stycznia 2020 r. świadczy Pani nieodpłatne poradnictwo obywatelskie. Każdego roku zawiera Pani warunkową umowę zlecenia z (…), na świadczenie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Przedmiotem umowy jest świadczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem, w ramach zorganizowanego przez Miasto (…) punktu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Stowarzyszenie nie jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT.

Umowa polega na tym, że dyżuruje Pani, świadcząc nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w Punkcie Nieodpłatnego Poradnictwa Obywatelskiego w (…) w wymiarze: poniedziałki, wtorki i czwartki od godz. 9:00 do godz. 13:00. Miejsce dyżurów zostało wyznaczone przez Miasto (…), zgodnie z art. 8 ust. 1 i 10 ustawy npp npo.

Z tytułu pełnienia dyżurów otrzymuje Pani wynagrodzenie. Podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenia jest kwota bazowa określona rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w wysokości 5 005,00 zł na miesiąc, która przysługuje za dyżur w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu i trwającego co najmniej 4 godziny dziennie (art. 8 ust. 3 ustawy). Wysokość wynagrodzenia zależna jest od ilości dyżurów w danym miesiącu. Pani wyznaczone dyżury porad: trzy razy w tygodniu, każdy dyżur trwa 4 godziny. Nie ma Pani żadnego wpływu na wysokość wynagrodzenia.

Umowa stron nie zawiera postanowień dotyczących odpowiedzialności stron wobec osób trzecich. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

W opisie sprawy wskazała Pani, że wynagrodzenie, które otrzymuje Pani od Stowarzyszenia za wykonywanie czynności stanowią przychody, o których mowa w przepisie art. 13 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy wątpliwości Pani dotyczą ustalenia, czy zawierając umowę współpracy ze Stowarzyszeniem, której przedmiotem jest świadczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem jest Pani obowiązana odprowadzić podatek VAT od wynagrodzenia.

Z cytowanego przepisu art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że dla uznania, że określone czynności wykonywane przez osobę fizyczną nie stanowią samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej i tym samym pozostają poza regulacjami ustawy, istotne jest łączne spełnienie wszystkich elementów wymienionych w tym przepisie, tj. związanie zleceniobiorcy ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym a wykonującym zlecane czynności co do warunków:

·wykonywania tych czynności,

·wynagrodzenia, oraz

·odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Zatem, użycie słowa „samodzielnie” w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wyklucza opodatkowanie pracowników i innych osób, o ile są one związane z pracodawcą przez umowę o pracę lub inny stosunek prawny tworzący więzi (stosunek podporządkowania) między pracodawcą a pracownikiem co do (w zakresie) warunków pracy, wynagrodzenia i odpowiedzialności pracodawcy.

Oznacza to, że przychody z tytułu wykonywanych czynności nie tylko powinny być wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz także spełnione muszą zostać pozostałe kryteria przedmiotowe określające m.in., czy działanie usługodawcy odbywa się na warunkach ryzyka gospodarczego, a tym samym kto ponosi odpowiedzialność za wykonane usługi. Nie stanowią bowiem samodzielnej działalności gospodarczej, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, tylko i wyłącznie te czynności, gdy pomiędzy zlecającym ich wykonanie i wykonującym zlecone czynności istnieją więzy tworzące stosunek prawny w zakresie warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Odnośnie dwóch pierwszych warunków stwierdzić należy, że każdy w zasadzie stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, jest w jakimś sensie określony co do warunków wykonywania danych czynności oraz wynagrodzenia.

Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy, tworzyć będzie ze zlecającym więzi analogiczne ze stosunkiem pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich, pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Mając na uwadze fakt, że w zasadzie każdy stosunek prawny o charakterze odpłatnym istniejący pomiędzy podmiotem zlecającym wykonanie danej czynności a podmiotem, który daną czynność wykonuje, określa wynagrodzenie oraz przynajmniej podstawowe warunki wykonywania czynności, należy uznać, że „odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich” jest kryterium kluczowym dla oceny charakteru prawnopodatkowego danego podmiotu. Jest to czynnik odróżniający na gruncie ustawy o podatku VAT prowadzenie działalności gospodarczej (przesłanki warunkującej status podatnika podatku VAT) od innego rodzaju aktywności zawodowej niepowodującej powstania podmiotowości prawnopodatkowej na gruncie ustawy.

Zasadnicza jest w tym przypadku analiza istoty odpowiedzialności, wynikającej z charakteru stosunku prawnego łączącego Panią oraz Stowarzyszenie.

Pojęcie działalności gospodarczej zdefiniowane zostało również w drugim akapicie art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L z 11.12.2006 Nr 347, str. 1, ze zm.), zwanej dalej Dyrektywą 2006/112/WE Rady. Na podstawie tego artykułu:

Przepis ten stwierdza, że wykorzystywanie własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych w sposób ciągły, należy w szczególności uznać za działalność gospodarczą.

W akapicie pierwszym, art. 9 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady, określa osobę, która może stać się podatnikiem, jako każdą osobę, która niezależnie prowadzi w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.

Przepis art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE Rady wyjaśnia znaczenie terminu „samodzielnie” użytego w art. 9. Jak stanowi ww. art. 10 Dyrektywy 2006/112/WE:

W celu określenia granic pojęcia „działalności gospodarczej” i „podatnika” należy przypomnieć art. 9 ust. 2 i art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady. Przepis art. 9 ust. 2 Dyrektywy 2006/112/WE Rady stwierdza, że:

Zgodnie z art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE Rady:

Dyrektywa 2006/112/WE Rady wskazuje na bardzo szeroki zakres działalności gospodarczej, obejmujący wszystkie etapy produkcji, dystrybucji i dostarczania towarów i usług.

To, że działalność gospodarcza, która ma być traktowana jako taka, nie jest działalnością wykonywaną okazjonalnie, nie oznacza, że działalność ta, aby mieścić się w zakresie podatku VAT, musi osiągnąć pewną liczbę operacji lub osiągnąć określony poziom dochodu. Decydującym elementem jest wola lub zamiar osoby dokonującej czynności, aby brać udział w produkcji, dystrybucji lub dostarczaniu dóbr lub usług. Elementem definiującym działalność gospodarczą na gruncie przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady jest to, że osoba, w celu wykonywania swoich działań, wykorzystuje zasoby ludzkie lub rzeczowe w taki sam sposób, jak są one wykorzystywane przez producenta, handlowca lub osoby świadczące usługi. Działalność gospodarcza w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE Rady będzie miała miejsce, gdy zaistnieje zamiar wykorzystania i zorganizowania środków w celu wzięcia udziału w produkcji, dystrybucji towarów lub świadczeniu usług.

Przedmiotowe zagadnienie było również przedmiotem rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (orzeczenia w sprawie C-202/90 Ayuntamiento de Sevilla przeciwko Recaudadores de Tributos de las Zonas Primera y segunda, C-235/85 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów). TSUE w ww. orzeczeniach wskazał, że za samodzielną nie będzie mogła być uznana działalność gospodarcza, która wykonywana jest przy wykorzystaniu infrastruktury i organizacji wewnętrznej podmiotu, na rzecz którego jest prowadzona, nie powoduje żadnego ryzyka ekonomicznego po stronie usługodawcy, a nadto nie powoduje odpowiedzialności usługodawcy wobec osób trzecich za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną działalnością.

Ponadto, zgodnie z opinią RG M.G. Tesauro z 4 czerwca 1991 r. do sprawy C-202/90, co się tyczy warunków pracy należy przeanalizować czy pracownik jest niejako zintegrowany z organizacją pracodawcy (...), czy i w jakim zakresie może swobodnie zorganizować swoją działalność. Jest oczywistym, że możliwość swobodnego zorganizowania (wybór współpracowników, struktury niezbędne do wykonywania zadań, godziny pracy), jak też brak zintegrowania w przedsiębiorstwie, czy w administracji stanowią elementy typowe dla działalności wykonywanej w sposób samodzielny. Jednakże poddanie się niektórym dyrektywom jak też pewnej kontroli czy władzy dyscyplinarnej pracodawcy, które odnajdujemy również w stosunku pracy nie wykluczają charakteru samodzielnego działalności. Co się tyczy warunków wynagrodzenia, okoliczność, że wynagrodzenie (także to określone ustawą) jest proporcjonalne do usług i charakter przypadkowy, który z tego wynika stanowią jasne wskaźniki istnienia stosunku samodzielnej pracy. Nie ma wątpliwości, że ryzyko w ramach stosunku pracy podporządkowanej spoczywa tylko na pracodawcy. W zakresie odpowiedzialności wskazano, że należy badać czy pracownik jest odpowiedzialny wobec osób trzecich za czynności i działania, które można mu przypisać (pkt 6).

Zauważyć też należy, że sformułowanie w powołanym art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy odnoszące się do odpowiedzialności, należy rozumieć jako odpowiedzialność zleceniodawcy, w stosunku do osób trzecich, za czynności realizowane przez zleceniobiorcę w ramach wykonywania zlecenia. Tylko w takim przypadku ryzyko wykonania czynności zleconych przechodzi z faktycznego wykonawcy na osobę zlecającą ich wykonanie, co wyklucza samodzielny charakter działalności zleceniobiorcy. Tak bowiem rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności wskazuje, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.

O wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług można zatem mówić w przypadku, gdy zleceniobiorcę będą łączyć ze zleceniodawcą więzi analogiczne jak w przypadku stosunku pracy, jako że nie będzie on ponosił ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywaniem czynności, będących przedmiotem wskazanych umów, a odpowiedzialność za te czynności w stosunku do osób trzecich będzie bezwzględnie ponosił zlecający. Oznacza to, że z treści zawartych umów wynikać powinno zobowiązanie, które w swej istocie kładzie na zlecającego odpowiedzialność, zamiast na zleceniobiorcę, podobnie jak ma to miejsce w przypadku stosunku pracy.

Powyższe oznacza, że jeżeli analiza umowy cywilnoprawnej (stosunku prawnego) pomiędzy zleceniobiorcą – Panią, a zleceniodawcą – Stowarzyszeniem wykaże, że spełnione są wszystkie trzy warunki, to nie można uznać Panią za podatnika VAT. Jednocześnie brak spełnienia któregokolwiek warunku oznacza, że zleceniobiorca występuje w charakterze podatnika VAT.

Warunek pierwszy – warunki wykonywania czynności: należy uznać, że co do zasady w istotę typowej umowy zlecenia, której przedmiotem jest poradnictwo obywatelskie oraz pomoc prawna świadczone przez osobę fizyczną, wpisane jest wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego – w niniejszej sprawie Stowarzyszenia.

W tym kontekście należy zauważyć, że wykorzystywanie infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego powoduje, że zleceniobiorca nie ponosi również w tym zakresie ryzyka ekonomicznego (co ma ścisły związek z tym jak kształtuje się wynagrodzenie – warunek drugi).

Warunek drugi – wynagrodzenie: zakładając, że umowa przewiduje, że zleceniobiorca korzysta z infrastruktury i organizacji wewnętrznej zlecającego (spełniony warunek pierwszy), ustalenie, że warunek drugi jest spełniony w praktyce sprowadza się do weryfikacji, czy umowa przewiduje stałe wynagrodzenie. Jeżeli umowa przewiduje stałe wynagrodzenie nie można mówić o ponoszeniu ryzyka ekonomicznego przez adwokata.

Warunek trzeci – odpowiedzialność zlecającego wobec osób trzecich: warunek będzie spełniony jeżeli zgodnie z umową odpowiedzialność jest po stronie zlecającego, a nie po stronie faktycznego wykonawcy – zleceniobiorcy, co wyklucza samodzielny charakter jego działalności. Warunek będzie także spełniony gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów należy stwierdzić, że przy tak ukazanym opisie sprawy, świadczenie przez Panią nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego na podstawie zawartej umowy zlecenia ze Stowarzyszeniem, nie będą mieściły się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług, a tym samym nie będzie Pani z tego tytułu podatnikiem zobowiązanym do rozliczania tego podatku.

Nie ponosi Pani bowiem – jak wynika z okoliczności sprawy – odpowiedzialności wobec osób trzecich za wykonywane czynności, jak i ryzyka gospodarczego i ekonomicznego. Stowarzyszenie nie zobowiązało Pani do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności wobec osób trzecich.

Ponadto, jak wskazała Pani w uzupełnieniu do wniosku, nie przynosi Pani swoich rzeczy, wszystko ma Pani zapewnione (komputer, drukarka, długopisy, papier, lampa, krzesła, stół, meble etc.). W punkcie nie wykonuje Pani czynności, które wykonuje w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Umawianiem ludzi na porady zajmuje się określony Wydział w Urzędzie Miasta i osoby za to odpowiedzialne.

Zatem zawarcie umowy zlecenia – spowoduje powstanie stosunku prawnego posiadającego cechy zbliżone do stosunku pracy, w ramach którego Pani – zleceniobiorca związana jest ze zleceniodawcą – Stowarzyszeniem więzami prawnymi co do warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia, a także odpowiedzialności zleceniodawcy wobec osób trzecich. Jak bowiem wskazano wyżej, warunek ten będzie także spełniony, gdy dana umowa nie przewiduje (nie wprowadza) takiej odpowiedzialności.

Wobec powyższego, przy spełnieniu wszystkich warunków określonych w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy, wykonywane przez Panią czynności na rzecz Stowarzyszenia na podstawie przedmiotowej umowy zlecenia, nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem, w analizowanej sprawie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od towarów i usług od świadczonej na podstawie umowy zlecenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

W dalszej kolejności Pani wątpliwości dotyczą sposobu rozliczania się ze Stowarzyszeniem, dla którego świadczy Pani usługi nieodpłatnej pomocy prawnej.

Należy wskazać, że zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w Dziale XI ustawy, w Rozdziale 1 – Faktury. I tak, w myśl art. 106a ustawy:

W świetle art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy:

Elementy jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 106b ust. 2 ustawy:

Według art. 106b ust. 3 ustawy:

W oparciu o przepisy ustawy, należy wskazać, że faktury są dokumentami potwierdzającymi rzeczywiste transakcje gospodarcze dokonywane przez podatnika.

Zatem z ww. przepisów wynika, że do wystawienia faktury zobowiązany jest podmiot, który wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jak rozstrzygnięto wyżej, świadczenie przez Panią, w okolicznościach przedstawionych we wniosku, usług poradnictwa obywatelskiego na podstawie umowy zlecenie, nie stanowi wykonywanej samodzielnie działalności gospodarczej i w efekcie nie jest Pani z tego tytułu podatnikiem podatku od towarów i usług. W związku z powyższym świadczenie ww. czynności nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Tym samym nie jest Pani zobowiązana do wystawiania faktur z tego tytułu.

Podsumowując, zawierając umowę współpracy ze Stowarzyszeniem, której przedmiotem jest świadczenie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego za wynagrodzeniem – nie jest Pani obowiązana do odprowadzenia podatku VAT od wynagrodzenia oraz do wystawienia faktur z tytułu uzyskiwanego wynagrodzenia, wynikającego z umowy zlecenia.

Tym samym Pani stanowisko uznano za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku opisem zdarzenia przyszłego. Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu zdarzenia przyszłego. Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność. Interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259 dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).