Interpretacja indywidualna z dnia 28 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.7.2023.3.JKU

Nabycie (od siostry i cioci) tytułem działu spadku bez spłat i dopłat nie spowodowało powstania obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

18 stycznia 2023 r. wpłynął Pani wniosek z 5 stycznia 2023 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nieodpłatnego działu spadku. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 13 i 22 marca 2023 r. (wpływ 13 i 22 marca 2023 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

(…) 2021 r. nabyła Pani spadek po dziadku E. N. w 1/6 części. W dniu (…) 2021 r. nabyła Pani spadek po babci S. N. w 1/4 części.

W skład spadku i majątku wspólnego po wyżej wymienionych spadkodawcach wchodziła nieruchomość lokalowa objęta księgą wieczystą (…). W wyniku dziedziczenia po E. N. i S. N. współwłaścicielami nieruchomości lokalowej stały się:

-Pani ciotka M. G. – w 1/2 części,

-Pani siostra A. W. – w 1/4 części,

-Pani – w 1/4 części.

Postanowieniem z (…) 2022 r. Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego i działu spadku po E. N. i S. N. w ten sposób, że lokal mieszkalny przyznał na Pani wyłączną własność. Tym samym doszło do zniesienia współwłasności, ponieważ nabyła Pani udział ciotki wynoszący ½ części oraz udział siostry wynoszący ¼ części bez spłat i dopłat. Rozstrzygnięcie Sądu zapadło na skutek zgodnego wniosku o dział spadku i podział majątku wspólnego.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, że nabyła Pani udziały w lokalu w toku postępowania o zgodny dział spadku po dziadkach (E. N. i S. N.) oraz zgodny podział majątku wspólnego dziadków. Jak wynika z treści postanowienia był to jedyny składnik majątkowy wchodzący w skład spadku po Pani dziadkach oraz w skład ich majątku wspólnego. Na skutek dziedziczenia po dziadkach Pani ciotka M. G. (siostra Pani matki) nabyła udział w mieszkaniu wynoszący 1/2 części, a Pani i Pani siostra nabyłyście udziały wynoszące po 1/4 części. Na skutek dziedziczenia stały się Panie współwłaścicielkami lokalu we wskazanych wyżej udziałach. Z kolei, na skutek prawomocnego postanowienia o dziale spadku i podziale majątku wspólnego (należącego pierwotnie do dziadków), doszło do zniesienia współwłasności łącznej i w wyniku zgodnego podziału majątku wspólnego i zgodnego działu spadku nabyła Pani nieodpłatnie udział przypadający Pani ciotce oraz siostrze. Na skutek tego postanowienia stała się Pani wyłącznym właścicielem przedmiotowego lokalu mieszkalnego. W postanowieniu stwierdzono, że dział spadku i podział majątku wspólnego nastąpił bez spłat i dopłat na rzecz Pani ciotki i siostry. Tym samym przejęła Pani ich udziały nieodpłatnie. Nie ma Pani żadnych wątpliwości, co do tego, że nie musi Pani płacić jakiegokolwiek podatku z tego tytułu po Pani siostrze, z uwagi na stopień pokrewieństwa. Problematyczny jest dla Pani ewentualny podatek od udziału od ciotki.

W skład spadku po E. N. i S. N. wchodziła wyłącznie wskazana we wniosku nieruchomość lokalowa. Nie nabyła Pani żadnych innych składników majątkowych. Ciotka (M. G.) jest siostrą Pani zmarłej matki. Nie złożyła Pani formularza SD-Z2 z tytułu nabycia udziału od siostry.

Pytanie po przeformułowaniu

Czy w zaistniałej sytuacji ciąży na Pani obowiązek zapłaty podatku liczonego od udziału w mieszkaniu, który nabyła Pani od ciotki?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, powinna Pani zapłacić podatek od wartości udziału w nieruchomości lokalowej, należącego do Pani ciotki, ponieważ skutkiem postanowienia Sądu o dziale spadku i podziale majątku wspólnego należącego do spadkobiorców jest likwidacja stosunku współwłasności, co podpada pod normę określoną w art. 16 (winno być: 6) ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Nadto, w nauce prawa cywilnego podkreśla się zgodnie, że do zniesienia współwłasności dochodzi na skutek prawomocnego orzeczenia Sądu znoszącego współwłasność w toku sprawy o zniesienie współwłasności, działu spadku czy podziału majątku wspólnego. Natomiast nie ciąży na Pani obowiązek podatkowy w związku z nabyciem udziału wynoszącego 1/4 części od Pani siostry A. W.; o czym przesądza art. 4 ust. 1 pkt 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043 ze zm.):

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, określony w art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest katalogiem zamkniętym. Wobec tego wymienione w nim tytuły nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych stanowią jedyne przypadki podlegające opodatkowaniu tym podatkiem.

Ponieważ przepisy ww. ustawy nie definiują pojęć: „spadek”, „dział spadku” czy „zniesienie współwłasności” należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 ww. Kodeksu cywilnego:

Stosownie do art. 925 w zw. z art. 924 Kodeksu cywilnego:

W przypadku, gdy spadek przypada kilku spadkobiercom powstaje między nimi współwłasność w częściach ułamkowych, co oznacza, że każdy z nich jest właścicielem całej rzeczy i żaden nie jest właścicielem całości. Od chwili nabycia spadku między współspadkobiercami istnieje wspólność majątku spadkowego, do której stosuje się odpowiednie przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Każdy ze współspadkobierców może swobodnie rozporządzać swoim udziałem w spadku, nie może natomiast swobodnie rozporządzać udziałem w konkretnej rzeczy należącej do spadku (tu potrzebna jest zgoda współspadkobierców, wyrażona przed lub po dokonaniu czynności); a w razie jej braku, zgodę taką może zastąpić zgoda sądu.

Wspólność między spadkobiercami ma charakter przejściowy, tj. do chwili podziału między spadkobiercami majątku spadkowego. Zniesienie tej współwłasności następuje przez dział spadku. Ustawa nie nakłada jednak obowiązku działu, ani nie wprowadza terminu na jego dokonanie.

Zgodnie z art. 1035 cyt. ustawy:

W myśl art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny:

Przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Co oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.

W myśl art. 210 zdanie 1 ww. Kodeksu:

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),

2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,

3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Zatem dział spadku jest instytucją odrębną od dziedziczenia (nabycia spadku), którego mogą ale nie muszą dokonać spadkobiercy po nabyciu spadku. Natomiast do momentu zniesienia współwłasności lub dokonania działu spadku, spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku.

Dział spadku jest też instytucją odrębną od zniesienia współwłasności, dotyczy on bowiem tylko rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej.

Jak już wskazano na wstępie, opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn może podlegać jedynie nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wymienionych  w ww. art. 1 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tym samym, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych z innych tytułów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż dział spadku, jako czynność niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że nabyła Pani spadek po dziadku w 1/6 części oraz babci w 1/4 części. Spadkobiercami dziedziczącymi razem z Panią były: Pani siostra i Pani ciotka. W skład spadku po spadkodawcach wchodziła nieruchomość lokalowa. W wyniku dziedziczenia tej nieruchomości współwłaścicielami stały się zatem: Pani ciotka w 1/2 części, Pani siostra w 1/4 części i Pani w 1/4 części. Postanowieniem Sądu dokonano podziału majątku wspólnego i działu spadku w ten sposób, że lokal mieszkalny przyznano Pani na wyłączną własność.

Z wniosku wynika, że w sprawie Sąd wydał postanowienie, w którym dokonał podziału majątku wspólnego i działu spadku po spadkodawcach (dziadku i babci). Otrzymała Pani zatem konkretny składnik majątku na wyłączną własność.

W treści wniosku wskazała Pani, że Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego i działu spadku po dziadkach w ten sposób, że lokal mieszkalny przyznano na Pani wyłączną własność bez spłat na rzecz ciotki i siostry. Tym samym według Pani doszło do nieodpłatnego zniesienia współwłasności, które rodzi skutki w podatku od spadków i darowizn.

Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.

Dokonanie działu spadku nie stanowi tytułu nabycia w enumeratywnie wskazanym katalogu art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Biorąc pod uwagę opisane zdarzenie, należy stwierdzić, iż przedmiotem podziału jest de facto majątek, który wchodził w skład masy spadkowej. W wyniku tego podziału nabyła Pani nieodpłatnie mienie o wartości wyższej niż faktycznie nabyła w drodze spadku. Nabycie to nastąpiło kosztem zmniejszenia majątku ciotki i siostry. W efekcie zatem przysporzenie w Pani majątku nastąpiło w opisanej sytuacji w wyniku nieodpłatnego działu spadku a nie zniesienia współwłasności. To, że do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy  o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 1035 Kodeksu cywilnego) a zatem i przepisy regulujące zniesienie współwłasności nie oznacza, że nabycie tytułem działu spadku jest tym samym co nabycie tytułem zniesienia współwłasności. Dział spadku i zniesienie współwłasności to dwie oddzielne instytucje wymienione w Kodeksie cywilnym. Nabycie tytułem działu spadku jako dokonane na podstawie czynności, która nie jest wymieniona  w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

A zatem nabycie (od siostry i cioci) tytułem działu spadku bez spłat i dopłat nie spowodowało powstania po Pani stronie obowiązku podatkowego wynikającego z ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do takie nabycia nie mają bowiem zastosowania żadne uregulowania zawarte w tej ustawie (również te dotyczące zwolnienia z opodatkowania).

Zgodnie z powyższym, Pani stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja dotyczy wyłącznie podatku od spadków i darowizn, bo taki zakres wniosku wskazała Pani we wniosku o jej wydanie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 259); dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.