Postanowienie SN z dnia 22 czerwca 2022 r., sygn. III USK 460/21

Sąd Najwyższy w składzie:

Prezes SN Piotr Prusinowski

w sprawie z odwołania A. P. i J. W.
‎od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J.
‎o podleganie ubezpieczeniom społecznym,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 22 czerwca 2022 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej odwołującego się A. P. od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…)
‎z dnia 23 marca 2021 r., sygn. akt III AUa (…),

I. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,

II. zasądza od A. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. 240 zł (dwieście czterdzieści) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 marca 2021 r. Sąd Apelacyjny w (…) oddalił apelacje A. P. i J. W. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 29 listopada 2018 r., którym oddalono ich odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. z dnia 28 lipca 2017 r., stwierdzającej że A. P. jako pracownik u płatnika składek J. W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 1 lipca 2015 r.

Sąd Apelacyjny podzielił konstatację Sądu Okręgowego w K. o pozorności łączącej odwołujących się umowy o pracę, która ,jako że z tego powodu jest nieważna (art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k. p.), nie mogła rodzić skutków w zakresie ubezpieczeń społecznych A. P.. Niezależnie od tego Sąd Apelacyjny podkreślił, że nawet w przypadku wykluczenia przyjętej pozorności ocenianej umowy (co jednak zdaniem sądu odwoławczego byłoby absolutnie niezasadne) okoliczności faktyczne przedmiotowej sprawy, świadczące o wyraźnej intencyjności stron w zawarciu umowy o pracę i następczym kreowaniu warunków tego zatrudnienia w sposób umożliwiający uzyskanie przez A. P. wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego z obu tytułów, to jest umowy o pracę i działalności gospodarczej (na łączną kwotę 137.053,82 zł) przy opłacie tylko za jeden miesiąc składek od maksymalnej podstawy wymiaru w wysokości 9897,50 zł, dawałyby i tak pełne podstawy do przyjęcia nieważności umowy pracę z przyczyn wskazanych w art. 58 § 1 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p , więc jako umowy zmierzającej do obejścia prawa niezależnie od tego sprzecznej z zasadami współżycia społecznego. Zachowanie bowiem polegające na zawarciu umowy o pracę jedynie po to, by osiągnąć nieuzasadnione świadczenia z ubezpieczenia chorobowego w znacznej wysokości odbywa się kosztem innych osób ubezpieczonych, a więc narusza zasadę solidaryzmu społecznego, jak też wyrażoną w art. 2a ustawy systemowej zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych oraz zasadę ekwiwalentności opłacanych składek w stosunku do uzyskiwanych świadczeń. Tym samym umowa taka jest nieważna z mocy art. 58 § 2 k.c. Sąd Apelacyjny podkreślił, że rozpoznawana sprawa jest jedną z wielu będących przedmiotem zainteresowania Prokuratury Okręgowej w K.. We wszystkich tych sprawach (tak jak w przedmiotowej) regułą było zatrudnianie osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie umów o pracę z minimalnym wynagrodzeniem (co stanowiło wyłącznie o obowiązku ich ubezpieczeń z tytułu pracowniczego zatrudnienia) po czym, po krótkim okresie czasu, następowała zmiana warunków zatrudnienia polegająca na zmniejszeniu wymiaru czasu pracy i obniżeniu wynagrodzenia poniżej minimalnego (co pozwalało im ponownie „ wejść” w ubezpieczenie z działalności gospodarczej przy zgłoszeniu się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a jednocześnie zatrudnienie pracownicze zaliczane było do okresu karencji uprawniającego do zasiłku chorobowego z tytułu działalności gospodarczej), po czym następowały okresy długotrwałej niezdolności do pracy, co w świetle obowiązujących wówczas przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa a także zadeklarowanej maksymalnej wysokości podstawy wymiaru składek z tytułu działalności gospodarczej za jeden tylko miesiąc, pozwalało na uzyskiwanie świadczeń chorobowych czy opiekuńczych z obu tytułów i to w znacznej wysokości.