Interpretacja indywidualna z dnia 1 marca 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.113.2018.11.PB

Sprzedaż wierzytelności.

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 12 lipca 2018 r. (data wpływu 17 lipca 2018 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 5 lutego 2019 r. sygn. akt I SA/Gl 1293/18 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 października 2022 r., sygn. akt III FSK 935/21; i

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnychjest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 lipca 2018 r. wpłynął Państwa wniosek z 12 lipca 2018 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – pismem, które wpłynęło 7 września 2018 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, która powstała w lutym  2018 r. Obecnie znajduje się w fazie organizacyjnej. Przedmiotem działalności jaką zamierza prowadzić Wnioskodawca jest działalność związana z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat (symbol PKD 66.21.Z, symbol PKWIU 66.21.10.0 – usługi związane z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat), której podklasa obejmuje dochodzenie roszczeń ubezpieczeniowych.

Wnioskodawca faktycznie zamierza zajmować się kupowaniem od osób poszkodowanych wierzytelności z tytułu szkód majątkowych (głównie szkód na pojazdach samochodowych). Zakup miałby się odbywać na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności, czyli tzw. cesji wierzytelności. Następnie wierzytelności te, już we własnym imieniu, będą dochodzone od towarzystw ubezpieczeniowych. Cedentem będzie osoba fizyczna (chodzi tylko o szkody majątkowe, a nie osobowe) poszkodowana w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego poniosła szkodę na pojeździe. Cesjonariuszem będzie Wnioskodawca. Osoby poszkodowane, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przez towarzystwo ubezpieczeniowe, otrzymują pewną kwotę odszkodowania. Jeżeli uważają, że wysokość tego odszkodowania jest zaniżona, ale nie chcą spierać się z towarzystwem ubezpieczeniowym w zakresie dopłaty odszkodowania, bądź nie wiedzą jak tę dopłatę uzyskać będą mogły odsprzedać Wnioskodawcy wierzytelność wynikającą z tego odszkodowania. Jeżeli dojdzie do porozumienia co do ceny, będzie zawierana pomiędzy stronami (Wnioskodawcą  i poszkodowanym) cesja wierzytelności. Z treści cesji wynikać będzie oświadczenie cedenta, że w związku z konkretnym zdarzeniem drogowym uszkodzeniu uległ pojazd będący własnością cedenta i z tytułu tego zdarzenia przysługuje cedentowi wierzytelność o zapłatę odszkodowania do sprawcy szkody oraz do konkretnego towarzystwa ubezpieczeniowego,  w którym pojazd sprawcy szkody objęty był w chwili zdarzenia obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych. Cedent dalej oświadcza, że otrzymał od towarzystwa ubezpieczeniowego odszkodowanie w konkretnej wysokości, które jednak nie czyni w pełni zadość obowiązkowi pełnego naprawienia szkody, ponieważ nie wystarczyło do przeprowadzenia pełnej naprawy pojazdu. Cesja nie będzie zobowiązywać Wnioskodawcy do żadnych czynności na rzecz poszkodowanego poza zapłatą ceny. Z chwilą zawarcia niniejszej umowy cedent zbywa za umówioną cenę, a cesjonariusz nabywa wierzytelność o zapłatę pozostałej należnej części odszkodowania powyżej już wypłaconej przez towarzystwo ubezpieczeniowe kwoty, do wysokości pełnego odszkodowania. Na cesjonariusza wraz z wierzytelnością przechodzą wszelkie prawa z nią związane (również prawo do odsetek i zwrotu kosztów wykonania opinii niezależnego rzeczoznawcy, itd.). Pozostała należna część odszkodowania, o której mowa w treści umowy cesji, nie jest określona kwotowo w treści umowy i nie jest dokładnie znana w chwili podpisywania umowy cesji. Jest ona określana dopiero wyrokiem sądowym lub zawartą  z zakładem ubezpieczeń ugodą bądź dobrowolnym uznaniem przez zakład ubezpieczeń.  W chwili zawierania cesji znana będzie jedynie orientacyjna (przybliżona) wysokość należności.

Przykład:

−przewidywany uzasadniony koszt naprawy pojazdu wynosi 10000 zł.

−zakład ubezpieczeń wypłacił poszkodowanemu 7000 zł.

−przewidywana wysokość dopłaty 3000 zł.

−cena zakupu wierzytelności 1000 zł.

−przewidywany dochód Wnioskodawcy 2000 zł.

Dochodzenie dopłaty przez Wnioskodawcę będzie się jednak wiązało (choć nie zawsze) z poniesieniem przez niego dodatkowych kosztów np. wykonania kosztorysu naprawy przez zewnętrzną firmę, obsługi prawnej itd. W przypadku odmowy dobrowolnej zapłaty przez zakład ubezpieczeń, sprawa kierowana będzie przez Wnioskodawcę do postępowania sądowego, w wyniku którego wydawany jest wyrok sądowy, który przymusza towarzystwo ubezpieczeniowe do dopłaty wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami sądowymi.

Nabyta przez Wnioskodawcę wierzytelność nie będzie dalej odsprzedawana. Wnioskodawca nie zamierza w chwili obecnej wykonywać żadnej innej działalności.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Strona sprzedająca wierzytelność będzie osobą fizyczną, a sprzedawana wierzytelność nie będzie związana z żadną działalnością gospodarczą, zarobkową, czy też zawodową tej osoby fizycznej, a zatem nie będzie ona podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług  z tytułu dokonania tej czynności.

W ocenie Wnioskodawcy nabywca wierzytelności również nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności. Dla potwierdzenia powyższego Wnioskodawca złożył wniosek o interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego dotyczącą podatku od towarów i usług – nr sprawy 0111-KDIB3-1.4012.563.2018.1.ICZ.

Podsumowując Wnioskodawca stwierdził, że żadna ze stron umowy sprzedaży wierzytelności z tytułu dokonania tej czynności nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, a zatem nie może być również mowy o zwolnieniu od tego podatku.

Pytanie

Czy z tytułu cesji wierzytelności (umowy sprzedaży wierzytelności) należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC) w wysokości 1% od ceny zakupu wierzytelności?

Państwa stanowisko w sprawie:

Zdaniem Wnioskodawcy,zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o PCC podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają m.in. umowy sprzedaży praw majątkowych. Ponieważ przedmiotowa czynność nie wyczerpuje definicji odpłatnego świadczenia usług, więc nie podlega podatkowi od towarów i usług, należy uznać, że podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży wierzytelności  i spoczywa na Wnioskodawcy. Zdaniem Wnioskodawcy podstawę opodatkowania stanowi każdorazowo wynegocjowana z cedentem cena sprzedaży wierzytelności. Stawka podatku wynosi 1% podstawy opodatkowania.

Wnioskodawca wskazał, że zbliżone stanowisko zostało wyrażone w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 stycznia 2014 r. Znak: IPPP3/443-912/13-6/IG.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek – 27 września 2018 r. wydałem interpretację indywidualną Znak: 0111-KDIB2-2.4014.113.2018.2.AR, w której uznałem Państwa stanowisko za nieprawidłowe.

Interpretację doręczono Państwu 4 października 2018 r.

Skarga na interpretację indywidualną

2 listopada 2018 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Skarga wpłynęła do mnie 5 listopada 2018 r.

Wnieśli Państwo o uchylenie zaskarżonej interpretacji indywidualnej i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił skarżoną interpretację wyrokiem z 5 lutego 2019 r. sygn. akt I SA/Gl 1293/18.

Wniosłem skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 4 października 2022 r., sygn. akt III FSK 935/21 oddalił skargę kasacyjną i podzielił stanowisko wyrażone w zaskarżonym wyroku.

Zwrot akt z prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach nastąpił 24 stycznia 2023 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

- uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach i Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyrokach;

- ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1150) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Czynności cywilnoprawne zawarte w zamkniętym katalogu określonym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych, o ile spełniają przesłanki zawarte m.in. w art. 1 ust. 4 ww. ustawy, zgodnie z którym:

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.  – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przelew wierzytelności jest konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

W myśl art. 535 Kodeksu cywilnego:

Przy czym stosownie do art. 555 Kodeksu cywilnego:

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie, w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.  

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2-4 ww. ustawy:

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiedziano jednak sytuacje,  w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona  z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 ww. ustawy:

Zaznaczyć jednak należy, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniami określonymi w lit. b) tego przepisu).

W świetle art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca zamierza zajmować się kupowaniem od osób poszkodowanych wierzytelności z tytułu szkód majątkowych (głównie szkód na pojazdach samochodowych). Zakup będzie się odbywać na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności, czyli tzw. cesji wierzytelności. Cedentem będzie osoba fizyczna poszkodowana w zdarzeniu drogowym, w wyniku którego poniosła szkodę na pojeździe. Cesjonariuszem będzie Wnioskodawca. Z chwilą zawarcia umowy cedent zbywać będzie za umówioną cenę, a cesjonariusz nabywać wierzytelność o zapłatę pozostałej należnej części odszkodowania powyżej już wypłaconej przez towarzystwo ubezpieczeniowe kwoty, do wysokości pełnego odszkodowania.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że żadna ze stron umowy sprzedaży wierzytelności z tytułu dokonania tej czynności nie będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, a zatem nie może być również mowy o zwolnieniu od tego podatku.

W związku z tym należy podkreślić, że jakkolwiek Państwa zapytanie dotyczy opodatkowania przeniesienia (sprzedaży) wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy planowana transakcja – dokonana pomiędzy wskazanymi we wniosku Stronami – podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia tej czynności podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowanie ww. czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W tym miejscu wskazać należy, na treść wydanego w niniejszej sprawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 5 lutego 2019 r., sygn. akt I SA/Gl 1293/18, w którym Sąd wskazał, że: Zasadnym jest zatem twierdzenie, że z racji tego, że z opisu zdarzenia przyszłego nie wynika jakiekolwiek wynagrodzenie należne od cedenta (zbywcy) dla cesjonariuszem (nabywcy), to nie może być mowy o wykonywaniu przez Spółkę odpłatnej usługi. Nadmienić należy, że Spółka wskazała we wniosku o wydanie interpretacji, że będzie zawierała umowy kupna wierzytelności (cesji) z poszkodowanymi, gdzie Spółka zobligowana będzie do zapłaty ceny za nabywane wierzytelności. Zaprezentowane stanowisko znajduje potwierdzenie w ugruntowanym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, gdzie wskazuje się, że egzekwowanie własnych należności na swoją rzecz jest zwyczajnym elementem obrotu gospodarczego i nie tworzy usługi w rozumieniu przepisu art. 8 ust. 1 ustawy VAT, a w konsekwencji, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT (zob. wyrok NSA z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. akt I FSK 344/17, Lex nr 2491649). Nabycie wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko, w sytuacji gdy cena za wierzytelności ustalona została poniżej ich wartości nominalnej i odzwierciedla ich rzeczywistą wartość z chwili sprzedaży, nie może być traktowana jako odpłatna usługa ściągania długów. Stwierdzenie więc w odniesieniu do takiej czynności, że wnioskodawcy nie przysługuje żadne wynagrodzenie, uzasadnia stanowisko, iż nie podlega ona w związku z tym opodatkowaniu podatkiem VAT (zob. wyrok NSA z dnia 26 września 2017 r. sygn. akt I FSK 2323/15, Lex nr 2393214). Podsumowując, skoro czynności Spółki polegające na kupowaniu wierzytelności w imieniu własnym i na własne ryzyko (opisane we wniosku o wydanie interpretacji) nie są odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT, to nie podlegają one podatkowi od towarów i usług. Ustalenie to wyklucza zastosowanie wyłączenia przedmiotowego z opodatkowania podatkiem od czynnościach cywilnoprawnych, o którym mowa w art. 2 pkt 4 p.c.c. Zatem prawidłowym jest stanowisko Spółki wyrażone we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. Zasadnie w nim bowiem przyjęto, że nabywanie wierzytelności (umowy kupna-sprzedaży) w warunkach opisanych w zdarzeniu przyszłym podlega na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a p.c.c. podatkowi od czynności cywilnoprawnych, gdzie obowiązek podatkowy spoczywa na Spółce, jako kupującym (art. 4 pkt 1 p.c.c.), a stawka podatkowa to 1% (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b p.c.c.).

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 października 2022 r., sygn. akt III FSK 935/21 podzielił ww. pogląd wyrażony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach  w ww. wyroku.

Mając na uwadze powyższe przepisy prawa podatkowego oraz wyjaśnienia zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 5 lutego 2019 r. sygn. akt I SA/Gl 1293/18 oraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 października 2022 r., sygn. akt III FSK 935/21, wydanych w niniejszej sprawie, należy wskazać, że skoro opisane we wniosku umowy sprzedaży wierzytelności nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to w analizowanej sprawie nie znajdzie zastosowania wyłączenie określone w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W rezultacie, umowy te będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W związku z powyższym, na Wnioskodawcy jako nabywcy będzie ciążył obowiązek podatkowy w tym podatku. Podatek ten – zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy  o podatku od czynności cywilnoprawnych będzie wynosił 1% podstawy opodatkowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Państwa i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania uchylonej interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej  (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.