Interpretacja
Interpretacja indywidualna z dnia 10 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.486.2022.2.MD
Nabył Pan nieruchomość swojej dłużniczki w drodze orzeczenia Sądu o przysądzeniu własności, stosownie do art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Wystąpił Pan do Sądu o przejęcie opisanej nieruchomości w związku z dwoma bezskutecznymi licytacjami. W rezultacie prawomocne postanowienie o przysądzeniu tego prawa wywołało takie same skutki jak umowa sprzedaży. Zatem w związku z tą czynnością powinien Pan złożyć deklarację PCC-3 i uiścić podatek.
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
25 listopada 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 23 listopada 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabycia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Komornik przy Sądzie Rejonowym prowadził z Pana wniosku postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużniczce K. S.-W. Egzekucja została skierowana do nieruchomości należącej do dłużniczki położonej w C. objętej księgą wieczystą nr (…).
Po przeprowadzeniu dwóch bezskutecznych licytacji, jako wierzyciel egzekwujący złożył Pan wniosek o przejęcie nieruchomości w trybie art. 984 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd Rejonowy udzielił Panu przybicia, a następnie przysądził własność przedmiotowej nieruchomości za cenę (…) zł.
Przy przejęciu nieruchomości nastąpiło zaliczenie wierzytelności na pokrycie ceny nabycia w kwocie (…) zł zaś pozostałe (…) zł uiścił Pan w gotówce, jako wierzyciel przejmujący, na poczet kosztów egzekucyjnych.
Przejęcie nieruchomości nie zaspokoiło w całości Pana roszczenia wobec dłużniczki i Komornik przy Sądzie Rejonowym nadal prowadzi egzekucję (…) celem wyegzekwowania całości zadłużenia.
Pismem z (…) 2022 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego wezwał Pana do złożenia deklaracji PCC-3 z tytułu nabycia nieruchomości położonej w C. na podstawie przysądzenia własności postanowieniem Sądu Rejonowego sygn. akt (…) z (…) 2021 r. W Urzędzie Skarbowym poinformowano Pana o konieczności uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.
Pytanie
Czy w przypadku przejęcia nieruchomości po drugiej bezskutecznej licytacji przez wierzyciela egzekwującego w trybie art. 984 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego stan ten rodzi obowiązek podatkowy wynikający z czynności cywilnoprawnych?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem, nabycie nieruchomości przez wierzyciela w drodze przejęcia po drugiej bezskutecznej licytacji, nie skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, iż nie nastąpiło przysporzenie majątkowe, lecz przejęcie jest formą zaspokojenia roszczenia wynikającego z wierzytelności egzekwowanej przez organ egzekucyjny. Po wtóre, przejęcie przedmiotowej nieruchomości zaspokoiło wierzytelność tylko częściowo. Jako wierzyciel przejmujący zapłacił Pan (…) zł tytułem kosztów komorniczych, a zgodnie z art. 770 § 1, dłużnik zwraca wierzycielowi koszty niezbędne, do celowego prowadzenia egzekucji, stąd nadal komornik prowadzi postępowanie celem egzekucji tych kosztów od dłużniczki.
Pana majątek nie został powiększony, a jedynie nastąpiło częściowe wyrównanie uszczerbku, jaki powodował brak zaspokojenia roszczenia przez dłużniczkę. Przejęcie nieruchomości poprzez zaliczenie na poczet ceny wierzytelności ma tożsame cechy jak zaspokojenie tej wierzytelności przez komornika poprzez skuteczną egzekucję, a takie zaspokojenie nie jest objęte obowiązkiem podatkowym.
W tym stanie rzeczy, uważa Pan za zasadne stanowisko, że nie istnieje obowiązek podatkowy od czynności cywilnoprawnych w przypadku przejęcia w trybie art. 984 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego przez wierzyciela egzekwującego nieruchomości po drugiej bezskutecznej licytacji.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.):
Podatkowi podlegają:
1)następujące czynności cywilnoprawne:
a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c)(uchylona),
d)umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e)umowy dożywocia,
f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g)(uchylona),
h)ustanowienie hipoteki,
i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j)umowy depozytu nieprawidłowego,
k)umowy spółki;
2)zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3)orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
Zauważyć należy, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
W związku z tym, szczegółowe wyznaczenie zakresu przedmiotowego opodatkowania ww. podatkiem ma określone konsekwencje prawne. Oznacza to, że ustawodawca wprowadzając tę zasadę, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Tym samym należy stwierdzić, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.
W kontekście tych rozważań, aby orzeczenie Sądu podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, musi ono wywołać taki skutek, jak czynności wymienione w katalogu określonym w pkt 1 ust. 1 analizowanego artykułu ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
W myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3.
Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:
Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 5, ciąży – przy umowie sprzedaży – na kupującym.
W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy:
Podstawę opodatkowania stanowi – przy umowie sprzedaży – wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, którą określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy.
Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego:
Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Stawki podatku wynoszą - od umowy sprzedaży:
a)nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym – 2%,
b)innych praw majątkowych – 1%.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że komornik przy Sądzie Rejonowym prowadził z Pana wniosku postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużniczce K. S.-W. Egzekucja została skierowana do nieruchomości należącej do dłużniczki. Po przeprowadzeniu dwóch bezskutecznych licytacji, jako wierzyciel egzekwujący złożył Pan wniosek o przejęcie nieruchomości w trybie art. 984 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd Rejonowy udzielił Panu przybicia, a następnie przysądził własność przedmiotowej nieruchomości. Przy przejęciu nieruchomości nastąpiło zaliczenie wierzytelności na pokrycie ceny nabycia w kwocie (…) zł zaś pozostałe (…) zł uiścił Pan w gotówce, jako wierzyciel przejmujący, na poczet kosztów egzekucyjnych.
Pana zdaniem, nabycie nieruchomości przez wierzyciela w drodze przejęcia po drugiej bezskutecznej licytacji, nie skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić.
Zgodnie z art. 952 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 ze zm.):
Zajęta nieruchomość ulega sprzedaży przez licytację publiczną. Termin licytacji nie może być wyznaczony wcześniej niż po upływie dwóch tygodni po uprawomocnieniu się opisu i oszacowania ani też przed uprawomocnieniem się wyroku, na podstawie którego wszczęto egzekucję.
W myśl art. 953 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego:
Komornik ogłosi o licytacji przez publiczne obwieszczenie, w którym wymienia:
1)nieruchomość, która ma być sprzedana, ze wskazaniem miejsca jej położenia i przeznaczenia gospodarczego, imienia i nazwiska dłużnika wraz z podaniem księgi wieczystej i miejsca jej przechowania lub z oznaczeniem zbioru dokumentów i sądu, w którym zbiór ten jest prowadzony;
2)czas i miejsce licytacji;
3)sumę oszacowania i cenę wywołania;
4)wysokość rękojmi, którą licytant przystępujący do przetargu powinien złożyć, z zaznaczeniem, że rękojmia może być również złożona w książeczce oszczędnościowej zaopatrzonej w upoważnienie właściciela książeczki do wypłaty całego wkładu stosownie do prawomocnego postanowienia sądu o utracie rękojmi albo w inny wskazany przez komornika sposób;
5)czas, w którym w ciągu dwóch tygodni przed licytacją wolno będzie oglądać nieruchomość oraz przeglądać w sądzie protokół opisu i oszacowania;
ponadto w obwieszczeniu należy podać:
6)wzmiankę, że prawa osób trzecich nie będą przeszkodą do licytacji i przysądzenia własności na rzecz nabywcy bez zastrzeżeń, jeżeli osoby te przed rozpoczęciem przetargu nie złożą dowodu, iż wniosły powództwo o zwolnienie nieruchomości lub przedmiotów razem z nią zajętych od egzekucji i uzyskały w tym zakresie orzeczenie wstrzymujące egzekucję;
7)wyjaśnienie, że użytkowanie, służebności i prawa dożywotnika, jeżeli nie są ujawnione w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów i nie zostaną zgłoszone najpóźniej na trzy dni przed rozpoczęciem licytacji, nie będą uwzględnione w dalszym toku egzekucji i wygasną z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności.
Natomiast art. 972 ww. ustawy określa, że:
Licytacja odbywa się publicznie w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego.
Na podstawie art. 983 Kodeksu postępowania cywilnego:
Jeżeli nikt nie zgłosił wniosku o przejęcie nieruchomości w myśl artykułu poprzedzającego albo przedmiot egzekucji nie jest nieruchomością rolną, komornik na wniosek wierzyciela wyznacza drugą licytację, na której cena wywołania stanowi dwie trzecie sumy oszacowania. Cena ta jest najniższa, za którą można nabyć nieruchomość.
W myśl art. 984 § 1 i § 2 Kodeksu postepowania cywilnego:
Jeżeli również na drugiej licytacji nikt nie przystąpi do przetargu, przejęcie nieruchomości na własność może nastąpić w cenie nie niższej od dwóch trzecich części sumy oszacowania, przy czym prawo przejęcia przysługuje wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu oraz współwłaścicielowi. Jeżeli przedmiotem egzekucji jest nieruchomość rolna, stosuje się art. 982 z wynikającą z niniejszego przepisu zmianą co do ceny przejęcia. W wypadku gdy osoby określone w art. 982 nie skorzystają z prawa przejęcia nieruchomości rolnej, prawo to przysługuje także wierzycielowi egzekwującemu i hipotecznemu.
Wniosek o przejęcie nieruchomości wierzyciel powinien złożyć sądowi w ciągu tygodnia po licytacji, składając jednocześnie rękojmię, chyba że ustawa go od niej zwalnia.
Na podstawie art. 968 § 1 omawianego Kodeksu:
Nabywca może zaliczyć na poczet ceny własną wierzytelność lub jej część, jeżeli znajdzie ona pokrycie w cenie nabycia.
W myśl art. 999 § 1 zdanie pierwsze ww. ustawy:
Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności w katastrze nieruchomości oraz przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru dokumentów.
Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności jest także tytułem egzekucyjnym do wprowadzenia nabywcy w posiadanie nieruchomości. Sąd rozstrzyga o złożonych wnioskach w postanowieniu o przybiciu. Po uprawomocnieniu się postanowienia o przybiciu i zapłacie ceny, sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności i z datą jego prawomocności przejęta nieruchomość przechodzi na własność nabywcy. Powszechnie przyjmuje się, iż postanowienie o przysądzeniu własności ma charakter konstytutywny (przenosi własność nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji). Podstawowym skutkiem postanowienia o przysądzeniu własności jest więc przeniesienie własności na nabywcę. Nabywca staje się właścicielem nieruchomości z dniem uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności. Nabycie nieruchomości na podstawie orzeczenia sądu – postanowienia o przysądzeniu własności – podlega zatem podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ skutki prawne tego postanowienia są takie same jak umowy sprzedaży (skutkiem prawnym umowy sprzedaży jest przejście własności i taki sam skutek wywołuje sądowe przysądzenie własności).
W analizowanej sprawie nabył Pan nieruchomość swojej dłużniczki w drodze orzeczenia Sądu o przysądzeniu własności, stosownie do art. 999 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Wystąpił Pan do Sądu o przejęcie opisanej nieruchomości w związku z dwoma bezskutecznymi licytacjami. W rezultacie prawomocne postanowienie o przysądzeniu tego prawa wywołało takie same skutki jak umowa sprzedaży.
Prawomocne postanowienie sądu o przysądzeniu własności przenosi bowiem własność na nabywcę. Jest ono skutkiem uwzględnienia wniosku wierzyciela o przejęcie nieruchomości, a nie skutkiem wygrania przetargu przez licytanta, który zaoferował najwyższą cenę, co jednak pozostaje bez wpływu na wynik sprawy. Dla oceny skutków takiego rozstrzygnięcia nie ma bowiem znaczenia okoliczność, iż orzeczenie to zapadło po bezskutecznej licytacji i było konsekwencją uwzględnienia wniosku wierzyciela o przejęcie nieruchomości za określoną cenę.
Zatem w związku z tą czynnością powinien Pan złożyć deklarację PCC-3 i uiścić podatek. Fakt, iż w ten sposób wyegzekwował Pan swoją wierzytelność pozostaje bez wpływu na powstanie obowiązku podatkowego. W analizowanej sprawie to wydane orzeczenie sądu wywołujące takie same skutki prawne jak umowa sprzedaży spowodowało powstanie obowiązku podatkowego.
Fakt, iż z tytułu opisanego przysądzenia nieruchomości nie nastąpiło – jak Pan twierdzi – przysporzenie majątkowe, nie ma znaczenia. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie wiąże bowiem powstania obowiązku podatkowego z przysporzeniem, lecz z zaistnieniem konkretnej czynności cywilnoprawnej, czy też – jak w Pana przypadku – z orzeczeniem Sądu, które wywołuje taki sam skutek, jak czynność cywilnoprawna określona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
-
keyboard_arrow_right
