Komentarz do VAT 2023 - Art. 97

I. Uwagi wstępne

[Cztery grupy przepisów]  Przepisy komentowanego artykułu można podzielić na cztery grupy. Są to przepisy:

1) określające zakres obowiązku oraz zasady rejestracji VAT UE (art. 97 ust. 1–4, 9 i 21 ustawy o VAT),

2) określające obowiązki ciążące na podatnikach zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE (art. 97 ust. 10 i 13 ustawy o VAT),

3) o wykreślaniu podatników VAT UE (art. 97 ust. 14–16 ustawy o VAT),

4) dotyczące potwierdzania rejestracji podmiotów na potrzeby transakcji wewnątrz­wspólnotowych (art. 97 ust. 17–20 ustawy o VAT).

[Naruszenia przepisów dotyczących rejestracji VAT UE] Przepisy dotyczące rejestracji VAT UE (przepisy art. 97 ustawy o VAT) są stosunkowo często naruszane, np. naruszany jest obowiązek zgłaszania dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych (czyli obowiązek rejestracji VAT UE), obowiązek posługiwania się numerem NIP PL przy dokonywaniu transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz obowiązek zgłaszania zaprzestania wykonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych. Za takie naruszenia podatnicy nie mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej skarbowej, gdyż przepisy Kodeksu karnego skarbowego nie przewidują, aby czyny oraz zaniechania dotyczące obowiązków związanych z rejestracją VAT UE stanowiły wykroczenia lub przestępstwa skarbowe. Wykroczeniami skarbowymi są natomiast naruszenia obowiązków związanych ze zgłoszeniami identyfikacyjnymi NIP (zob. art. 81 Kodeksu karnego skarbowego).

Naruszenie tych obowiązków może jednak wywołać skutki w VAT. Dotyczy to w szczególności naruszania obowiązku zgłaszania dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych (obowiązku rejestracji VAT UE). Naruszenie to skutkuje przede wszystkim niemożnością opodatkowania dostaw dokonywanych przez unijnych sprzedawców dla polskiego podatnika jako wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów, a w konsekwencji konieczność naliczania krajowego VAT. Zważywszy, że brak rejestracji VAT UE nie wyłącza występowania u polskich podatników wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, z reguły oznacza to podwójne opodatkowanie tej samej dostawy towarów (raz w państwie członkowskim dostawcy, drugi raz w Polsce).