Wyrok SN z dnia 24 marca 2022 r., sygn. II CSKP 134/22

Przy ustalaniu zachowku nie uwzględnia się wartości gospodarstwa rolnego przekazanego przez spadkodawcę następcy na podstawie umowy przewidzianej w art. 59 Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Marta Romańska (przewodniczący)

‎SSN Paweł Grzegorczyk (sprawozdawca)

‎SSN Monika Koba

w sprawie z powództwa K. S. ‎przeciwko R. S. ‎o zapłatę, ‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 24 marca 2022 r., ‎skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w B. ‎z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. akt II Ca […],

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w B., pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Powód K. S. domagał się zasądzenia od pozwanego R. S. kwoty 68 750 zł z ustawowymi odsetkami tytułem uzupełnienia zachowku.

Sąd pierwszej instancji - Sąd Rejonowy w I. ustalił, że pozwany - w drodze dziedziczenia testamentowego - nabył spadek po zmarłej w dniu 16 września 2012 r. matce C. S.. W skład spadku wchodziło prawo własności lokalu mieszkalnego w Inowrocławiu przy ul. K. o wartości 129 400 zł, garaż o wartości rynkowej 6700 zł, nieruchomość gruntowa w O. o wartości rynkowej 63 100 zł oraz środki pieniężne w kwocie 6733,76 zł. Łączna wartość majątku spadkowego wynosiła 205 933,76 zł.

Powód otrzymał od rodziców E. i C. S. darowiznę w kwocie 100 000 zł na wybudowanie domu w I. Rodzice pomogli powodowi finansowo także w nabyciu działki budowlanej. Ponadto, umową z dnia 13 września 1990 r. rodzice przekazali powodowi gospodarstwo rolne w O. o powierzchni 6,62 ha na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (jedn. tekst: Dz. U. z 1989 r., nr 24, poz. 143, dalej - „u.u.s.r.” lub „ustawa z dnia 14 grudnia 1982 r.”), przy czym w umowie została ustanowiona na rzecz rodziców nieodpłatnie dożywotnia służebność gruntowa. W dniu 29 czerwca 2004 r. powód sprzedał przekazane gospodarstwo za cenę 99 000 zł, w umowie odnotowano zaś jego oświadczenie, że rodzice wyrazili zgodę na zwolnienie nieruchomości z przysługującej im służebności. Z uwagi na opisane przysporzenia w postaci darowizny, działki budowlanej i nieruchomości w O. spadkodawczyni zastrzegła w testamencie, że powodowi nie przysługuje zachowek.