Wybór formy opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej PIT na 2022 r. nie jest sprawą prostą. Wszystko przez zmiany wprowadzone przez Polski Ład. Jednym z decydujących czynników przy wyborze najkorzystniejszej formy opodatkowania stała się bowiem składka zdrowotna. Nie można jednak zapomnieć o stawce podatku, kwocie wolnej od podatku czy ulgach przysługujących przy danej formie opodatkowania. Ważne jest również to, od czego liczymy podatek, tj. przychód czy dochód.

W 2022 r. zmianie uległy zasady opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorców. Z wyjątkiem karty podatkowej, której w 2022 r. nie mogą już wybrać nowi podatnicy, wysokość składki zdrowotnej jest uzależniona od wielkości dochodów/przychodów przedsiębiorcy. Oznacza to tyle, że wartość składki przedsiębiorcy rośnie wraz ze wzrostem jego dochodów/przychodów. Wybierając najkorzystniejszą formę opodatkowania, podatnik powinien więc wyliczyć nie tylko podatek, ale i składkę zdrowotną, jaką zapłaci przy uzyskiwanych dochodach/przychodach. Należy przy tym mieć na uwadze, że składka zdrowotna nie podlega już odliczeniu od podatku, w tym od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Dla wyboru najkorzystniejszej formy opodatkowania znaczenie ma składka zdrowotna, którą podatnik realnie zapłaci w skali roku.

1. Wysokość składki zdrowotnej w 2022 r.

1. 1.1. Składka zdrowotna podatników opodatkowanych według skali podatkowej

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla indywidualnych przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej wyniesie 9% podstawy wymiaru składki (art. 79 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach zdrowotnych). Podstawą wymiaru składki  będzie dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy - niezależnie od przyjętego  sposobu rozliczenia składki za poszczególne miesiące, co może prowadzić do powstania obowiązku dopłaty składki lub uprawnienia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty już po zakończeniu roku. Dochodem tym jest kwota przychodów minus poniesione koszty uzyskania tych przychodów, pomniejszona dodatkowo o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia:

• emerytalne,
• rentowe,
• chorobowe,
• wypadkowe

- jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ta podstawa wymiaru składki zdrowotnej obowiązuje w roku składkowym, który trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku (art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych).

Jeżeli ta roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona jako dochód z działalności gospodarczej, będzie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (obowiązującego 1 lutego danego roku składkowego) pomnożona przez 12 miesięcy (w przypadku podlegania ubezpieczeniu przez cały rok składkowy), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy w 2022 r. będzie stanowić kwota 36 120 zł (12 × 3010 zł) (art. 81 ust. 2b ustawy o świadczenia zdrowotnych).

1. 1.2. Składka zdrowotna podatników opłacających podatek liniowy

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla indywidualnych przedsiębiorców opodatkowanych  podatkiem liniowym wyniesie 4,9% podstawy wymiaru składki (art. 79a ustawy o świadczeniach zdrowotnych). Podstawą wymiaru składki  będzie dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy - niezależnie od przyjętego sposobu rozliczenia składki za poszczególne miesiące, co może prowadzić do powstania obowiązku dopłaty składki lub uprawnienia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty już po zakończeniu roku. Dochodem tym jest kwota przychodów minus poniesione koszty uzyskania tych przychodów, dodatkowo pomniejszona o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia:

• emerytalne,
• rentowe,
• chorobowe,
• wypadkowe

- jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla podatników opłacających podatek liniowy nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w pierwszym dniu roku składkowego. Rok składkowy obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku. Jeżeli więc roczna  podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalona jako dochód z działalności gospodarczej będzie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia pomnożona przez 12 miesięcy (w przypadku podlegania ubezpieczeniu przez cały rok składkowy), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy w 2022 r. będzie stanowić kwota 36 120 zł (12 × 3010 zł), a jej stawka będzie wynosić 9%.

1. 1.3. Składka zdrowotna podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne ryczałtowców wynosi 9% podstawy jej wymiaru ustalanej w następujący sposób:

• 60% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych nieprzekraczających 60 000 zł,
• 100% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych w przedziale powyżej 60 000 zł do 300 000 zł,
• 180% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych przekraczających 300 000 zł (art. 81 ust. 2e ustawy o świadczeniach zdrowotnych).

W przypadku składki dla ryczałtowców podstawę wymiaru obliczać będziemy w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Na ten moment nie znamy wartości tego wynagrodzenia. Należy się spodziewać, że będzie ono oscylować wokół kwoty 5900-6000 zł.

Wyliczając progi dla składki zdrowotnej, bierzemy pod uwagę przychody pomniejszone o składki ZUS, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT. Robiąc to, przedsiębiorcy mają dwie opcje, czyli brać pod uwagę przychody:

• za ubiegły rok i na ich podstawie obliczyć wysokość składki zdrowotnej (dotyczy to przedsiębiorców prowadzących działalność przez cały poprzedni rok) - będzie ona taka sama dla wszystkich miesięcy w roku,
• od początku bieżącego roku - składka będzie rosnąć wraz z przekraczaniem progów 60 000 zł i 300 000 złotych.

Finalnie przedsiębiorca i tak zapłaci tyle samo, bez względu na przyjęty sposób rozliczenia składki zdrowotnej w trakcie roku. W przypadku bowiem gdy wysokość rocznej składki będzie inna niż suma składek opłaconych miesięcznie, przedsiębiorca będzie musiał uregulować niedopłatę bądź starać się o zwrot nadpłaty.

Tabela 1. Składka zdrowotna przy opodatkowaniu według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo kartą podatkową[1]

Tabela 2. Składka zdrowotna przy opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych[2]

* przy założeniu, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r. wyniesie 6000 zł.

2. Skala podatkowa w 2022 r.

Skala podatkowa w 2022 r. przedstawia się w sposób pokazany w tabeli 3.

Tabela 3. Skala podatkowa obowiązująca w 2022 r.

Podatnicy opodatkowani skalą podatkową mogą liczyć w 2022 r. na wyższą kwotę wolną, która wynosi 30 000 zł, ale ich dochody powyżej 120 000 zł są opodatkowane stawką wynoszącą 32%.

Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien brać pod uwagę ulgi podatkowe, które przysługują przy danej formie opodatkowania. Najszerszy katalog ulg przysługuje przy skali podatkowej. Tylko w tym przypadku podatnik skorzysta z ulgi na wychowanie dziecka. Również tylko stosując skalę podatkową, rozliczy się wspólnie z małżonkiem, co może być korzystne, zwłaszcza gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów.