Umowa o dzieło a umowa zlecenia w orzecznictwie

Płatnicy składek lub osoby fizyczne zlecające dzieło od 1 stycznia 2021 r. są zobowiązani do poinformowania ZUS o zawarciu każdej umowy o dzieło. Taką informację trzeba przekazać do ZUS w terminie 7 dni od zawarcia umowy o dzieło, w przypadku gdy umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą zlecający nie pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonawca nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Nowy obowiązek zgłaszania umów o dzieło do ZUS może spowodować zwiększoną liczbę kontroli umów cywilnoprawnych, podczas których organ kontrolny będzie sprawdzał, czy przedmiot danej umowy faktycznie jest zgodny z jej rodzajem. Zatem właściwe zakwalifikowanie umowy cywilnoprawnej jako umowy zlecenia lub umowy o dzieło nabiera od nowego roku zasadniczego znaczenia.

1. Nazwa umowy a jej charakter

Warto zauważyć, że nazwa umowy nie decyduje o jej charakterze. Zatem nie wystarczy nazwanie jej „umową o dzieło” lub „umową zlecenia”, aby została ona uznana za taką właśnie umowę. Kluczowe znaczenie ma treść postanowień umowy oraz jej faktyczne wykonanie. Potwierdzają to liczne wyroki, w tym:

• wyrok Sądu Najwyższego z 21 marca 2013 r. (III CSK 216/12), w którym sąd wskazał:

(…) wątpliwości, co do charakteru umowy mogą usunąć same strony, opatrując umowę określonym tytułem lub używając nazwy umowy w tekście, ale kwalifikacja tego rodzaju nie ma (…) charakteru przesądzającego. Decydująca jest bowiem rzeczywista istota umowy determinowana jej treścią, zgodnym zamiarem stron i celem umowy, a nie jej nazwa, która niejednokrotnie może nie oddawać natury łączącego strony stosunku prawnego. Okoliczność zatem, iż strony (…) określiły łączący je stosunek prawny jako umowę o dzieło (…) nie jest elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania (…).

• wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 września 2013 r. (III AUa 271/13), w którym sąd wskazał:

Należy także podkreślić, że nazwa umowy z wyeksponowaniem terminologii służącej podkreśleniu, że umowa ma charakter umowy o dzieło nie jest elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy oraz okoliczności jego wykonania. Podobnie stwierdził także Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 6 czerwca 2012 r. (III AUa 377/12).