Przedsiębiorstwa energetyczne nie płacą podatku od nieruchomości korzystając z gruntów Lasów Państwowych dla celów przesyłu – uchwała NSA

Przedsiębiorca, który zawarł z Lasami Państwowymi umowę najmu, dzierżawy czy o ustanowienie służebności gruntowej z tytułu przesyłu, nie zapłaci podatku od nieruchomości. Takie stanowisko zajęto w uchwale siedmiu sędziów NSA.

Uchwała NSA

Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął pytanie dotyczące przedsiębiorstwa energetycznego, które zawarło z Lasami Państwowymi umowy umożliwiające wykonywanie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa znajdujących się pod zarządem Lasów Państwowych. Pytanie dotyczyło tego, czy w związku z zawarciem takiej umowy jest ono podatnikiem podatku od nieruchomości od tych gruntów. NSA rozstrzygnął to pytanie w sposób następujący:

NSA

Przedsiębiorca przesyłowy, który zawarł z Państwowym Gospodarstwem Leśnym Lasy Państwowe umowę o ustanowienie służebności przesyłu na gruntach Skarbu Państwa, znajdujących się w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości od tych gruntów w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1785 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2018 r.

Podsumowując, umowy służebności przesyłu nie skutkują przejściem posiadania gruntów pod liniami energetycznymi na przedsiębiorców przesyłowych i tym samym przeniesieniem na nich obowiązku podatkowego.

Stan prawny po 1 stycznia 2019 r.

Uchwała NSA rozstrzyga wątpliwości dotyczące stanu prawnego sprzed 1 stycznia 2019 r. Pomimo to należy uznać, że i w stanie prawnym obowiązującym po 1 stycznia 2019 r. nadal słuszna jest istota tego orzeczenia i przedsiębiorstwa energetyczne nie płacą podatku od gruntu w opisanej w uchwale sytuacji.

Przypominamy, że od 1 stycznia 2019 grunty pod liniami energetycznymi opodatkowane są:

• podatkiem leśnym, gdy są lasami albo
• podatkiem rolnym, gdy są użytkami rolnymi, albo
• podatkiem od nieruchomości, ale nie według stawek „gospodarczych”, gdy są innymi gruntami.

Tym samym od 1 stycznia 2019 r. fakt, że taka infrastruktura znajduje się na gruntach osób trzecich, z których to gruntów przedsiębiorstwo energetyczne korzysta w sposób ograniczony, nie wpływa na wzrost podatków gruntowych płaconych przez podatnika tych podatków. Nie jest zatem możliwe naliczanie najwyższej stawki podatku, odpowiedniej dla gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, w przypadku właścicieli gruntów leśnych, rolnych lub nieużytków w związku z posadowieniem na ich gruntach infrastruktury przesyłowej.

Komentarz eksperta

Omawiana uchwała nie ma mocy wiążącej w stosunku do przepisów obowiązujących od 2019 r., ale nadal zawiera następujące istotne wskazówki interpretacyjne.

1. Ustanowienie służebności przesyłu nie oznacza, że przedsiębiorstwo przesyłowe staje się posiadaczem gruntu (zob. część 4.7. i 4.8. uzasadnienia uchwały). To dobra wiadomość dla tych przedsiębiorstw, bo jako nie-posiadacze nie mogą stać się podatnikiem podatku od nieruchomości publicznych (stanowiących własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego). Dopiero status najemcy albo dzierżawcy nieruchomości publicznej czyni z nich podatników. Dodajmy, że jeśli zdarzyło się, iż przedsiębiorstwo przesyłowe zapłaciło podatek od nieruchomości, w błędnym przekonaniu, że jest podatnikiem, to zwrotu tego podatku może dochodzić jedynie przed sądem cywilnym, wytaczając powództwo przeciwko Skarbowi Państwa o zwrot zapłaconej kwoty jako bezpodstawnego wzbogacenia. W postępowaniu podatkowym niczego bowiem nie wskóra, gdyż przyjmuje się, że z wnioskiem o zwrot nadpłaty nie może wystąpić podmiot, który nie był podatnikiem. A jeśli zapłacił w oparciu o ostateczną już decyzję wymiarową, to wydanie uchwały przez NSA nie jest przesłanką wzruszenia takiej decyzji.

2. Lasy Państwowe pozostają podatnikiem podatku od nieruchomości także wtedy, gdy oddadzą grunt będący w ich zarządzie w najem albo dzierżawę (zob. uzasadnienie uchwały część 4.4. uzasadnienia uchwały) albo gdy na tym gruncie ustanowiona zostanie służebność przesyłu (zob. sentencję uchwały). Ta wskazówka dotyczy obecnie także gruntów innych niż lasy i użytki rolne.

Źródło:

• uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2019 r. - sygn.akt II FPS 3/19

Sławomir Biliński

prawnik, redaktor „MONITORA księgowego”, ekspert podatkowy, autor licznych publikacji z zakresu prawa podatkowego i gospodarczego

Krzysztof Janczukowicz

doktor prawa, radca prawny, specjalista w zakresie prawa podatkowego i karnego