Pracodawca przed sądem pracy – zmiany w przepisach procesowych

Od 7 listopada 2019 r. zacznie obowiązywać największa od kilkunastu lat nowelizacja procedury cywilnej. Wpłynie ona także na procesy toczące się przed sądami pracy. Jedną z nowości - odnoszącą się tylko do sądów pracy - jest zmiana przewidująca możliwość dalszego nakazania zatrudniania pracownika na czas procesu po nieprawomocnym przywróceniu pracownika do pracy przez sąd pierwszej instancji. Wcześniej, bo 21 sierpnia 2019 r., zmieniły się natomiast przepisy dotyczące kosztów sądowych.

Pracodawca może wystąpić przed sądem pracy w dwojakiej roli: pozwanego, gdy pozew składa pracownik, lub powoda, gdy to firma inicjuje postępowanie.

1. Sprawy rozpatrywane przez sąd pracy

Sądy pracy są wyodrębnionymi organizacyjnie wydziałami sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych. Zadaniem sądów pracy jest rozpoznawanie wszystkich spraw sądowych, w których źródłem roszczeń jest stosunek pracy łączący pracownika i pracodawcę. Sprawy te są rozpoznawane przez sąd pracy niezależnie od tego, jaka była podstawa nawiązania stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, mianowanie, wybór) oraz w jakiej formie organizacyjnej działa pracodawca (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna, jednostka samorządowa lub Skarbu Państwa). Przez sprawy z zakresu prawa pracy rozumie się natomiast sprawy o:

1. roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane,
2. ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,
3. roszczenia z innych stosunków prawnych, do których z mocy odrębnych przepisów stosuje się przepisy prawa pracy,
4. odszkodowania dochodzone od zakładu pracy na podstawie przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Pracodawca może zostać pozwany przez pracownika o roszczenia o charakterze pieniężnym, to jest o zapłatę: zaległych wynagrodzeń, wynagrodzeń za nadgodziny, nagród jubileuszowych, ekwiwalentów za urlop wypoczynkowy, ekwiwalentów za odzież roboczą i jej pranie, odszkodowań za naruszające przepisy lub niezasadne wypowiedzenie umowy o pracę albo rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia. Kolejne roszczenia pracownika to odszkodowania np. za mobbing, dyskryminację w zatrudnieniu, odprawy i inne świadczenia przysługujące z mocy zakładowych przepisów prawa pracy obowiązujące u poszczególnych pracodawców. Pracownicze roszczenia o charakterze majątkowym niepieniężnym to przede wszystkim uznanie bezskuteczności wypowiedzenia umowy, przywrócenie do pracy lub nawiązanie stosunku pracy. Firmy mogą zostać ponadto pozwane o roszczenia o charakterze niemajątkowym, głównie o sprostowanie świadectwa pracy lub uchylenie kary porządkowej, sprawy dotyczące dokumentacji zatrudnienia, np. o usunięcie z akt osobowych dokumentów, które nie powinny się tam znajdować (postanowienie SN z 16 marca 2000 r., I PKN 672/99, OSNP 2001/15/490). Podstawą roszczeń pracownika mogą być ponadto sprawy związane z wypadkiem przy pracy. W tym zakresie oprócz świadczeń majątkowych (dochodzonych na podstawie ustawy wypadkowej) i roszczeń uzupełniających (dochodzonych na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego) pracownicy mogą domagać się przed sądem ustalenia, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy, czy sprostowania protokołu powypadkowego.