Dodatek specjalny. VAT naliczony w transakcjach krajowych – kiedy można skorzystać z odliczenia VAT

Prawo do odliczenia VAT w obrocie krajowym, poza istnieniem związku zakupu z czynnościami opodatkowanymi, wymaga spełnienia określonych warunków dotyczących m.in. podatkowego statusu nabywcy, udokumentowania zakupu, terminu, w którym odliczenie może zostać zrealizowane, itd. W obrocie gospodarczym występują jednak i takie transakcje zakupu, które pomimo spełnienia wymienionych warunków, czyli np. właściwego udokumentowania czy związku z czynnościami opodatkowanymi, nie dają prawa do odliczenia VAT.

1. Podstawowe zasady odliczania podatku naliczonego

Realizacja prawa do odliczenia VAT wymaga, aby nabywca, który posiada status podatnika VAT czynnego, otrzymał fakturę z wykazaną kwotą podatku. Na jej podstawie może niezwłocznie odliczyć podatek naliczony, nawet jeśli zakup towarów i usług dotyczy czynności opodatkowanej, która nastąpi dopiero w przyszłości.

1.1. Odliczenie jako przywilej podatnika VAT czynnego

Prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług jest zasadniczo przywilejem podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny (art. 88 ust. 4 ustawy o VAT). Tym samym prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje:

• podatnikowi VAT, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ustawy o VAT,
• podatnikowi VAT, który korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, tj. wykonuje wyłącznie czynności zwolnione z opodatkowania,
• podmiotowi, który nie jest podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT (nie prowadzi działalności gospodarczej).

Wyjątkiem jest podatnik dokonujący dostawy złota inwestycyjnego, która zgodnie z zastosowaną procedurą szczególną korzysta ze zwolnienia od podatku. Mimo że dostawa złota inwestycyjnego jest zwolniona od podatku, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT przy jego nabyciu (art. 124 ustawy o VAT).

Status podatnika VAT czynnego to jednak nie wszystko. Prawo do odliczenia nie przysługuje bowiem w przypadku stosowania przez podatnika określonych procedur szczególnych. Prawa do tego odliczenia nie będzie więc miał podatnik: