CZĘŚĆ I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

ARTYKUŁ 1

Zakres Umowy

Strony ustanawiają niniejszym Umowę o partnerstwie gospodarczym (zwaną dalej „niniejszą Umową”). Niniejsza Umowa obejmuje następujące części:

ARTYKUŁ 2

Cele

1. Celem niniejszej Umowy jest:

2. Niniejsza Umowa ma również na celu, zgodnie z art. 34 i 35 umowy z Kotonu i odpowiednimi postanowieniami umowy ją zastępującej:

ARTYKUŁ 3

Klauzula rendez-vous

Strony zobowiązują się, że w ciągu pięciu (5) lat od daty wejścia w życie niniejszej Umowy zakończą negocjacje w następujących obszarach:

ARTYKUŁ 4

Zasady

Niniejsza Umowa opiera się na następujących zasadach:

CZĘŚĆ II

HANDEL TOWARAMI

ARTYKUŁ 5

Zakres i cele

1. Postanowienia niniejszej części stosuje się do wszystkich towarów pochodzących z Unii Europejskiej oraz państwa lub państw partnerskich EAC.

2. Do celów w obszarze handlu towarami należą:

TYTUŁ I

CŁA I SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

ARTYKUŁ 6

Cła

1. Cła obejmują wszelkiego rodzaju należności lub opłaty nakładane na przywóz lub w związku z przywozem towarów, w tym wszelkiego rodzaju podatki wyrównawcze lub opłaty dodatkowe związane z takim przywozem, nie obejmują jednak:

2. Podstawową stawką celną, na podstawie której dokonywane mają być kolejne obniżki, jest stawka wskazana w harmonogramie liberalizacji ceł każdej Strony dla poszczególnych produktów.

ARTYKUŁ 7

Klasyfikacja towarów

1. Klasyfikacja towarów w handlu objętym niniejszą Umową odpowiada odpowiedniej nomenklaturze taryfowej każdej Strony, zgodnie z Międzynarodową konwencją w sprawie zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów (zwanego dalej „HS”).

2. W ciągu trzech (3) miesięcy po zmianie taryfy lub zmianie HS Strony wymieniają wszystkie niezbędne informacje dotyczące swoich obowiązujących ceł oraz odpowiedniej nomenklatury dla produktów wymienionych w załączniku I i II.

ARTYKUŁ 8

Opłaty i inne należności

Wysokość opłat i innych należności, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. c), ograniczona jest do zbliżonych kosztów świadczonych usług i nie mogą one stanowić pośredniej ochrony produktów krajowych lub opodatkowania przywozu do celów fiskalnych. Opłat i należności związanych z handlem nie nakłada się w przypadku usług konsularnych.

ARTYKUŁ 9

Reguły pochodzenia

1. Do celów niniejszej części pojęcie „pochodzący” oznacza kwalifikujący się jako „pochodzący” według mającego zastosowanie prawa Strony dokonującej przywozu. (1) (2)

2. Nie później niż pięć (5) lat po wejściu w życie niniejszej Umowy Rada UPG ustanowiona na mocy art. 104 (zwana dalej „Radą UPG”) przyjmuje w drodze decyzji protokół regulujący reguły pochodzenia. Ust. 1 niniejszego artykułu przestaje mieć zastosowanie z chwilą rozpoczęcia stosowania takiego protokołu.

3. Jeżeli na koniec pięcioletniego okresu, o którym mowa w ust. 2, protokół taki nie będzie jeszcze przyjęty przez Strony, Rada UPG oceni stosowanie ust. 1 i może zdecydować o przedłużeniu tego pięcioletniego okresu.

ARTYKUŁ 10

Cła na produkty pochodzące z państwa lub państw partnerskich EAC

Produkty pochodzące z państwa lub państw partnerskich EAC przywożone do UE są zwolnione z ceł, zgodnie z warunkami określonymi w załączniku I.

ARTYKUŁ 11

Cła na produkty pochodzące z UE

Produkty pochodzące z UE przywożone są do państwa lub państw partnerskich EAC zgodnie z warunkami określonymi w harmonogramie liberalizacji ceł w załączniku II.

ARTYKUŁ 12

Klauzula „standstill”

1. Strony zgodnie postanawiają nie podwyższać ceł stosowanych do produktów objętych liberalizacją w ramach niniejszej Umowy, z wyjątkiem środków przyjętych zgodnie z art. 48, 49 i 50.

2. Aby zachować perspektywy szerszej integracji regionalnej w Afryce, w ramach Rady UPG Strony mogą podjąć decyzję o zmianie wysokości ceł przewidzianych w załączniku II(a), II(b) oraz II(c) niniejszej Umowy, jakie mogą być stosowane do produktów pochodzących z UE przywożonych do państwa lub państw partnerskich EAC. Strony zapewniają, aby wszelkie takie zmiany nie prowadziły do niezgodności niniejszej Umowy z wymogami art. XXIV GATT 1994.

ARTYKUŁ 13

Przemieszczanie towarów

1. Cła na towary pochodzące z terytorium jednej Strony, które są przywożone na terytorium drugiej Strony, nakłada się tylko jeden raz.

2. Wszelkie cło zapłacone przy przywozie do państwa partnerskiego EAC jest zwracane w całości, jeżeli towary opuszczają terytorium państwa partnerskiego EAC będącego miejscem pierwszego przywozu i zostają przewiezione do innego państwa partnerskiego EAC. Cło płacone jest w państwie partnerskim EAC, gdzie następuje konsumpcja towarów.

3. Strony zgodnie postanawiają współpracować w celu ułatwienia przemieszczania towarów i uproszczenia procedur celnych.

ARTYKUŁ 14

Cła i podatki wywozowe

1. Strony nie wprowadzają żadnych nowych ceł ani podatków związanych z wywozem towarów do drugiej Strony, które przekraczają cła lub podatki nałożone na produkty podobne przeznaczone do sprzedaży wewnętrznej.

2. Niezależnie od ust. 1 państwo lub państwa partnerskie EAC, po powiadomieniu UE, mogą nałożyć tymczasowe cło lub podatek związane z wywozem towarów w następujących sytuacjach:

3. Takie podatki należy pobierać od ograniczonej liczby produktów i w ograniczonym czasie, a po czterdziestu ośmiu (48) miesiącach Rada UPG dokonuje ich przeglądu w celu przedłużenia.

4. Od daty wejścia w życie niniejszej Umowy wszelkie korzystniejsze traktowanie w zakresie podatków stosowanych przez państwo lub państwa partnerskie EAC w odniesieniu do jakiegokolwiek produktu przeznaczonego na wywóz do którejkolwiek znaczącej gospodarki handlowej, lub związane z takimi podatkami, przyznaje się produktowi podobnemu przeznaczonemu na terytorium UE.

5. Do celów niniejszego artykułu i art. 15 „znacząca gospodarka handlowa” oznacza którykolwiek kraj rozwinięty lub którykolwiek kraj, którego udział w światowym wywozie towarów przekraczał 1 % w roku poprzedzającym wejście w życie umowy o wolnym handlu, o której mowa w art. 15, lub jakąkolwiek grupę krajów działających indywidualnie, wspólnie lub w ramach umowy o wolnym handlu, której wspólny udział w światowym wywozie towarów przekraczał 1,5 % w roku poprzedzającym wejście w życie umowy o wolnym handlu, o której mowa w art. 15 (3).

ARTYKUŁ 15

Korzystniejsze traktowanie wynikające z umowy o wolnym handlu

1. W odniesieniu do towarów objętych niniejszą częścią UE przyznaje państwu lub państwom partnerskim EAC wszelkie korzystniejsze traktowanie mające zastosowanie w wyniku zawarcia przez UE umowy o wolnym handlu ze stroną trzecią po podpisaniu niniejszej Umowy.

2. W odniesieniu do towarów objętych niniejszą częścią państwo lub państwa partnerskie EAC przyznają UE wszelkie korzystniejsze traktowanie mające zastosowanie w wyniku zawarcia przez państwo lub państwa partnerskie EAC umowy o wolnym handlu z jakąkolwiek znaczącą gospodarką handlową po podpisaniu niniejszej Umowy. O ile UE jest w stanie wykazać, że otrzymuje traktowanie mniej korzystne niż traktowanie, jakie państwo lub państwa partnerskie EAC przyznały jakiejkolwiek innej znaczącej gospodarce handlowej, Strony - w zakresie, w jakim jest to możliwe - przeprowadzają konsultacje i wspólnie podejmują decyzję o jak najlepszym wykonaniu niniejszego ustępu, oddzielnie dla każdego przypadku.

3. Postanowienia niniejszej części nie mogą być interpretowane jako zobowiązujące Strony do wzajemnego rozszerzenia jakiegokolwiek preferencyjnego traktowania wynikającego z członkostwa jednej ze Stron w umowie o wolnym handlu ze stroną trzecią w dniu podpisania niniejszej Umowy.

4. Ust. 2 nie stosuje się do porozumień handlowych między państwem lub państwami partnerskimi EAC a grupą państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku lub innymi krajami i regionami afrykańskimi.

5. Do celów niniejszego artykułu „umowa o wolnym handlu” oznacza umowę istotnie liberalizującą handel i w znacznym zakresie znoszącą środki dyskryminacyjne lub zakazującą wprowadzania nowych środków dyskryminacyjnych lub środków bardziej dyskryminacyjnych między Stronami z chwilą wejścia w życie takiej umowy lub w rozsądnych ramach czasowych.

ARTYKUŁ 16

Postanowienia szczególne dotyczące współpracy administracyjnej

1. Strony zgadzają się, że współpraca administracyjna jest istotna dla wdrażania i kontroli preferencyjnego traktowania przyznanego na mocy niniejszej części oraz podkreślają swoje zobowiązanie do zwalczania nieprawidłowości i nadużyć w sprawach celnych i związanych z cłami.

2. W przypadku gdy Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej, nieprawidłowości lub nadużycia, Strona ta może tymczasowo zawiesić odpowiednie traktowanie preferencyjne danego produktu lub danych produktów zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Do celów niniejszego artykułu brak współpracy administracyjnej oznacza między innymi:

4. Stwierdzenie nieprawidłowości lub nadużyć może mieć miejsce między innymi w przypadku, gdy nastąpił gwałtowny, nieuzasadniony wzrost wielkości przywozu towarów, przekraczający normalne możliwości produkcyjne i wywozowe drugiej Strony, w połączeniu z posiadaniem obiektywnych informacji dotyczących nieprawidłowości lub nadużyć.

5. Zastosowanie czasowego zawieszenia podlega następującym warunkom:

6. Równocześnie z powiadomieniem Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla zgodnie z ust. 5 lit. a) Strona dokonująca takiego powiadomienia powinna opublikować zawiadomienie dla importerów w swoim dzienniku urzędowym. Zawiadomienie dla importerów powinno zawierać informację, że w odniesieniu do danego produktu stwierdzono, na podstawie obiektywnych informacji, brak współpracy administracyjnej, nieprawidłowości lub nadużycia.

ARTYKUŁ 17

Postępowanie w przypadku błędów administracyjnych

W przypadku popełnienia przez właściwe organy błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym dotyczącym wywozu, a zwłaszcza w stosowaniu reguł pochodzenia mających zastosowanie do celów niniejszej Umowy w odniesieniu do definicji pojęcia „produktów pochodzących” oraz metod współpracy administracyjnej, jeżeli błąd ten wywiera skutki w zakresie ceł przywozowych, Strona, której dotyczą takie skutki, może zwrócić się do Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla o zbadanie możliwości przyjęcia wszelkich możliwych środków celu rozwiązania takiego problemu.

ARTYKUŁ 18

Ustalanie wartości celnej

1. Art. VII GATT 1994 oraz Porozumienie w sprawie stosowania artykułu VII GATT 1994 regulują zasady dotyczące ustalania wartości celnej stosowane do wymiany handlowej między Stronami.

2. Strony współpracują w celu wypracowania wspólnego podejścia do kwestii dotyczących ustalania wartości celnej.

TYTUŁ II

ŚRODKI POZATARYFOWE

ARTYKUŁ 19

Zakaz wprowadzania ograniczeń ilościowych

1. W dniu wejścia w życie niniejszej Umowy między Stronami zniesione zostają wszystkie zakazy lub ograniczenia przywozowe, wywozowe lub dotyczące sprzedaży na wywóz, inne niż cła, podatki, opłaty i inne należności przewidziane w art. 6, niezależnie od tego, czy wprowadzone są w ramach kontyngentów, pozwoleń na przywóz lub na wywóz lub innych środków. Żadne takie nowe środki nie mogą być wprowadzane w handlu między Stronami. Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla tytułu VI niniejszej części.

2. Ust. 1 niniejszego artykułu nie obejmuje następujących kwestii:

ARTYKUŁ 20

Traktowanie narodowe podatków i uregulowań wewnętrznych

1. Produkty przywożone pochodzące z jednej Strony nie podlegają, w sposób bezpośredni ani pośredni, podatkom wewnętrznym ani innym opłatom wewnętrznym wszelkiego rodzaju poza tymi, jakie się stosuje, bezpośrednio lub pośrednio, do podobnych produktów krajowych drugiej Strony. Ponadto Strony nie stosują w inny sposób podatków wewnętrznych ani innych opłat wewnętrznych w celu ochrony swojej odnośnej produkcji.

2. Produkty przywożone pochodzące z jednej Strony traktuje się w sposób nie mniej uprzywilejowany niż podobne produkty krajowe drugiej Strony w odniesieniu do wszystkich przepisów ustawowych i wykonawczych lub wymogów mających wpływ na ich wewnętrzną sprzedaż, oferty sprzedaży, zakup, transport, dystrybucję lub wykorzystanie. Niniejszy ustęp nie uniemożliwia stosowania zróżnicowanych wewnętrznych opłat transportowych, opartych wyłącznie na gospodarczym wykorzystaniu środków transportu, a nie na pochodzeniu produktu.

3. Żadna ze Stron nie może ustanawiać ani utrzymywać jakichkolwiek wewnętrznych regulacji ilościowych dotyczących mieszania, przetwarzania lub wykorzystywania produktów w określonych ilościach lub proporcjach, co wymaga, bezpośrednio lub pośrednio, aby jakakolwiek określona ilość lub proporcja jakiegokolwiek produktu będącego przedmiotem regulacji musiała zostać dostarczona ze źródeł krajowych. Ponadto żadna ze Stron nie może stosować wewnętrznych regulacji ilościowych w celu ochrony swojej odnośnej produkcji.

4. Niniejszy artykuł nie uniemożliwia wypłaty subsydiów wyłącznie na rzecz producentów krajowych, włączając w to wypłaty na rzecz producentów krajowych pochodzące z wpływów z podatków wewnętrznych lub opłat wewnętrznych stosowanych zgodnie z niniejszym artykułem oraz subsydiów realizowanych poprzez zamówienia rządowe produktów krajowych.

5. Niniejszego artykułu nie stosuje się do przepisów ustawowych i wykonawczych, procedur lub praktyk dotyczących zamówień publicznych.

ARTYKUŁ 21

Dobre zarządzanie w kwestiach podatkowych

Strony uznają znaczenie współpracy w dziedzinie zasad dobrego zarządzania w kwestiach podatkowych za pośrednictwem odpowiednich organów zgodnie ze swoimi odpowiednimi krajowymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi.

TYTUŁ III

WSPÓŁPRACA CELNA I UŁATWIENIA W HANDLU

ARTYKUŁ 22

Zakres i cele

1. Strony uznają znaczenie kwestii współpracy celnej i ułatwień w handlu w związku ze zmieniającymi się warunkami globalnej wymiany handlowej oraz zgadzają się:

2. Celem niniejszego tytułu jest:

ARTYKUŁ 23

Współpraca celna i wzajemna pomoc administracyjna

1. W celu zapewnienia zgodności z postanowieniami niniejszego tytułu oraz aby skutecznie odpowiedzieć na cele określone w art. 22, Strony:

2. Niezależnie od ust. 1 Strony udzielają sobie wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych zgodnie z postanowieniami protokołu 1.

ARTYKUŁ 24

Przepisy i procedury celne

1. Strony uzgadniają, że ich odpowiednie przepisy i procedury handlowe i celne opierają się międzynarodowych instrumentach i normach mających zastosowanie w dziedzinie ceł i handlu, w tym na zasadniczych elementach zmienionej konwencji z Kioto dotyczącej uproszczenia i harmonizacji postępowania celnego sporządzonej w Brukseli w dniu 26 czerwca 1999 r., zasadniczych elementach Ram standardów dla zabezpieczenia i uproszczenia handlu globalnego WCO, zbiorze danych WCO oraz konwencji w sprawie HS.

2. Strony uzgadniają, że ich odpowiednie przepisy i procedury handlowe i celne opierają się na:

3. W celu usprawnienia metod pracy oraz zapewnienia przejrzystości i skuteczności czynności celnych Strony:

ARTYKUŁ 25

Ułatwianie przemieszczania w ramach tranzytu

1. Strony zapewniają swobodny tranzyt towarów przez swoje terytoria przy wykorzystaniu najbardziej odpowiednich tras. Wszelkie ograniczenia, kontrole lub wymagania muszą mieć charakter niedyskryminacyjny, proporcjonalny oraz muszą być stosowane jednolicie.

2. Strona ma prawo wymagać, aby ruch tranzytowy przez jej terytorium rozpoczynał się w odpowiednim urzędzie celnym i odbywał się po wyznaczonych trasach. Jeśli Strona wymaga korzystania z wyznaczonych tras, musi w pełni przestrzegać art. V ust. 3 GATT 1994.

3. Bez uszczerbku dla uzasadnionych kontroli celnych Strona przyznaje towarom będącym przedmiotem tranzytu z terytorium innej Strony traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznawane towarom krajowym.

4. Strony ustanawiają transportowe procedury celne zezwalające na tranzyt towarów bez uiszczania opłat celnych lub innych opłat o skutku równoważnym, pod warunkiem dostarczenia odpowiednich zabezpieczeń zgodnie z odpowiednimi regionalnymi lub krajowymi przepisami prawa celnego.

5. Strony propagują i wdrażają regionalne uzgodnienia tranzytowe.

6. Strony propagują koordynację działań wśród wszystkich odnośnych podmiotów, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym.

7. Prawodawstwo Stron opiera się na odpowiednich normach i instrumentach międzynarodowych dotyczących tranzytu.

ARTYKUŁ 26

Relacje ze środowiskiem biznesu

Strony zgodnie postanawiają:

ARTYKUŁ 27

Postanowienia przejściowe

1. W związku z potrzebą wzmocnienia zdolności państwa lub państw partnerskich EAC w obszarze ceł i ułatwień w handlu oraz bez uszczerbku dla zobowiązań wynikających z członkostwa w WTO Strony zgodnie postanawiają, że państwo lub państwa partnerskie EAC korzystają z okresu przejściowego pięciu (5) lat od daty wejścia w życie niniejszej Umowy, aby wypełnić obowiązki określone w art. 23, 24 i 25.

2. Ten okres przejściowy może być przedłużony za zgodą Rady UPG.

ARTYKUŁ 28

Harmonizacja norm celnych na poziomie regionalnym

Strony uznają znaczenie konsolidacji harmonizacji norm celnych oraz środków ułatwiających handel podejmowanych na poziomie regionalnym, w tym potrzebę zapoczątkowania w razie konieczności reform w dziedzinie ceł i ułatwień w handlu.

ARTYKUŁ 29

Komitet Specjalny ds. Celnych i Ułatwień w Handlu

1. Strony niniejszym ustanawiają Komitet Specjalny ds. Celnych i Ułatwień w Handlu złożony z ich przedstawicieli:

2. Zadania Komitetu Specjalnego ds. Celnych i Ułatwień w Handlu obejmują:

TYTUŁ IV

ŚRODKI SANITARNE I FITOSANITARNE

ARTYKUŁ 30

Zakres i definicje

1. Postanowienia niniejszego tytułu mają zastosowanie do środków objętych Porozumieniem w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych WTO (zwanym dalej „porozumieniem WTO SPS”).

2. Do celów niniejszego tytułu zastosowanie mają definicje zawarte w porozumieniu WTO SPS oraz definicje Komisji Kodeksu Żywnościowego, Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt oraz Międzynarodowej konwencji ochrony roślin, chyba że postanowiono inaczej.

ARTYKUŁ 31

Cele

Do celów w obszarze stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych należą:

ARTYKUŁ 32

Prawa i obowiązki

1. Strony potwierdzają swoje prawa i obowiązki wynikające z międzynarodowych traktatów i umów, których są stronami, w odniesieniu do niniejszego tytułu.

2. Każda ze Stron:

ARTYKUŁ 33

Uzasadnienie naukowe wprowadzanych środków

Z zastrzeżeniem postanowień niniejszego tytułu Strony zapewniają, aby wprowadzenie, zmiana lub modyfikacja jakichkolwiek środków sanitarnych i fitosanitarnych na ich terytorium były uzasadnione naukowo oraz zgodne z porozumieniem WTO SPS.

ARTYKUŁ 34

Harmonizacja

1. Strony dążą do osiągnięcia harmonizacji swoich odpowiednich zasad i procedur dotyczących określania ich środków sanitarnych i fitosanitarnych, w tym inspekcji, testów i procedur certyfikacji, zgodnie z porozumieniem WTO SPS.

2. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla opracuje sposoby wspierania i monitorowania procesu harmonizacji.

ARTYKUŁ 35

Równoważność

Strony stosują zasady równoważności zgodnie z postanowieniami porozumienia WTO SPS. W tym celu każda ze Stron zapewnia drugiej Stronie, na jej wniosek, rozsądny dostęp na potrzeby inspekcji, testów i innych odpowiednich procedur.

ARTYKUŁ 36

Podział na strefy i przedziały

Strony uznają, w poszczególnych przypadkach, wyznaczone obszary wolne od chorób i szkodników lub obszary niewielkiego rozpowszechnienia chorób i szkodników jako potencjalne źródła produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, uwzględniając art. 6 porozumienia WTO SPS.

ARTYKUŁ 37

Notyfikacje, zapytania i przejrzystość

1. Strony stosują środki sanitarne i fitosanitarne w przejrzysty sposób zgodnie z porozumieniem WTO SPS.

2. Strony uznają znaczenie skutecznych mechanizmów konsultacyjnych, notyfikacyjnych i wymiany informacji w odniesieniu do środków sanitarnych i fitosanitarnych zgodnie z porozumieniem WTO SPS.

3. Strona dokonująca przywozu informuje Stronę dokonującą wywozu o wszelkich zmianach w wymogach sanitarnych i fitosanitarnych, które mogą wpływać na handel, objętych zakresem niniejszego tytułu. Strony zobowiązują się ustanowić mechanizmy wymiany takich informacji.

ARTYKUŁ 38

Ocena zgodności

Do celów zapewnienia zgodności z normami dotyczącymi środków sanitarnych i fitosanitarnych Strony uzgadniają procedury oceny zgodności.

ARTYKUŁ 39

Wymiana informacji i przejrzystość warunków wymiany handlowej

Współpraca między Stronami w ramach niniejszego tytułu obejmuje:

ARTYKUŁ 40

Właściwe organy

1. Odpowiednie organy Stron odpowiedzialne za środki sanitarne i fitosanitarne są właściwymi organami w państwie lub państwach partnerskich EAC i UE do celów wdrażania środków, o których mowa w niniejszym tytule.

2. Właściwe organy, o których mowa w ust. 1, pełnią rolę powierzoną im w porozumieniu WTO SPS.

3. Strony przekazują sobie informacje w sprawie swoich odpowiednich właściwych organów, o których mowa w ust. 1, oraz w sprawie wszelkich zmian w tej kwestii.

TYTUŁ V

NORMY, PRZEPISY TECHNICZNE I OCENA ZGODNOŚCI

ARTYKUŁ 41

Zakres i definicje

1. Postanowienia niniejszego tytułu stosuje się do przygotowania, przyjmowania i stosowania przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności określonych w Porozumieniu w sprawie barier technicznych w handlu (zwanym dalej „porozumieniem TBT”).

2. Do celów niniejszego tytułu zastosowanie mają definicje zawarte w porozumieniu TBT.

ARTYKUŁ 42

Prawa i obowiązki

1. Strony potwierdzają swoje prawa i obowiązki wynikające z porozumienia TBT, z jednoczesnym uwzględnieniem swoich praw i zobowiązań wynikających z ustaleń międzynarodowych, których zarówno państwo lub państwa partnerskie EAC, jak i UE są stronami, w tym w szczególności ustaleń dotyczących ochrony środowiska i różnorodności biologicznej.

2. Zgodnie z postanowieniami porozumienia TBT Strony zapewniają, aby przygotowanie, przyjmowanie i stosowanie przepisów technicznych nie odbywało się w celu tworzenia niepotrzebnych przeszkód w handlu między Stronami ani nie miało takiego skutku.

ARTYKUŁ 43

Umowy o wzajemnym uznawaniu

Strony mogą negocjować umowy o wzajemnym uznawaniu w sektorach stanowiących przedmiot wspólnego interesu gospodarczego.

ARTYKUŁ 44

Przejrzystość i notyfikacja

1. Strony potwierdzają swoje obowiązki w zakresie notyfikowania i wymiany informacji dotyczących przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności zgodnie z porozumieniem TBT.

2. Strony wymieniają - za pośrednictwem punktów informacyjnych - informacje na temat kwestii, które mogą mieć znaczenie dla ich stosunków handlowych, w tym komunikatów w ramach wczesnego ostrzegania, opinii naukowych oraz informacji dotyczących wydarzeń naukowych.

3. Strony mogą współpracować w ustanawianiu i utrzymywaniu punktów informacyjnych oraz w tworzeniu i prowadzeniu wspólnych baz danych.

ARTYKUŁ 45

Harmonizacja

Strony starają się harmonizować swoje normy, przepisy techniczne i procedury oceny zgodności.

ARTYKUŁ 46

Ocena zgodności

1. Strony potwierdzają swoje zobowiązania w zakresie oceny zgodności wynikające z porozumienia TBT.

2. Strony mogą rozważyć, biorąc pod uwagę zakres wzajemnego dopasowania swoich przepisów technicznych, norm i infrastruktur oceny zgodności, podjęcie negocjacji w sprawie umów o wzajemnym uznawaniu procedur oceny zgodności.

ARTYKUŁ 47

Techniczne organy regulacyjne

1. Organy regulacyjne państwa lub państw partnerskich EAC są właściwymi organami w państwie lub państwach partnerskich EAC w zakresie wdrażania środków, o których mowa w niniejszym tytule, odpowiedzialnymi za zapewnienie lub nadzorowanie wdrażania normalizacji, metrologii, akredytacji oraz oceny zgodności oraz posiadającymi kompetencje w tym zakresie.

2. Organem w UE odpowiedzialnym za wykonywanie niniejszego rozdziału jest Komisja Europejska.

3. Państwo lub państwa partnerskie EAC powiadamiają UE o swoich technicznych organach regulacyjnych zgodnie z niniejszą Umową.

TYTUŁ VI

ŚRODKI OCHRONY HANDLU

ARTYKUŁ 48

Środki antydumpingowe i wyrównawcze

1. Z zastrzeżeniem niniejszego artykułu żadne z postanowień niniejszej Umowy nie uniemożliwia wprowadzenia przez UE lub państwo lub państwa partnerskie EAC, indywidualnie lub zbiorowo, środków antydumpingowych lub wyrównawczych zgodnie z odpowiednimi porozumieniami WTO. Do celów niniejszego artykułu pochodzenie produktów ustala się zgodnie z niepreferencyjnymi regułami pochodzenia obowiązującymi na terytorium Stron.

2. Przed nałożeniem na produkty przywożone z terytorium którejkolwiek ze Stron ostatecznych ceł antydumpingowych lub wyrównawczych Strony rozważają możliwość wprowadzenia konstruktywnych rozwiązań przewidzianych w odpowiednich porozumieniach WTO.

3. Jeżeli środek antydumpingowy lub wyrównawczy został nałożony przez jedną ze Stron, istnieje jedna instytucja kontroli sądowej, właściwa także w sprawach odwoławczych.

4. Jeżeli środki antydumpingowe lub wyrównawcze mogą być nakładane na poziomie regionalnym i na poziomie krajowym, Strony zapewniają, w stosownych przypadkach, aby takie środki nie były stosowane jednocześnie względem tego samego produktu z jednej strony przez organy regionalne, a z drugiej strony przez organy krajowe.

5. Przed wszczęciem każdego dochodzenia Strona dokonująca przywozu powiadamia Stronę dokonującą wywozu o otrzymaniu właściwie udokumentowanej skargi.

6. Niniejszy artykuł stosuje się do wszystkich dochodzeń wszczętych po wejściu w życie niniejszej Umowy.

7. Do wszelkich sporów dotyczących środków antydumpingowych lub wyrównawczych zastosowanie mają zasady WTO dotyczące rozstrzygania sporów.

ARTYKUŁ 49

Wielostronne środki ochronne

1. Z zastrzeżeniem niniejszego artykułu żadne z postanowień niniejszej Umowy nie uniemożliwia przyjęcia przez państwo lub państwa partnerskie EAC oraz UE środków zgodnie z art. XIX GATT 1994, Porozumieniem WTO w sprawie środków ochronnych oraz art. 5 Porozumienia WTO w sprawie rolnictwa. Do celów niniejszego artykułu pochodzenie produktów ustala się zgodnie z niepreferencyjnymi regułami pochodzenia obowiązującymi na terytorium Stron.

2. Niezależnie od ust. 1 niniejszego artykułu, biorąc pod uwagę ogólne cele niniejszej Umowy dotyczące rozwoju oraz niewielki rozmiar gospodarki/gospodarek państwa lub państw partnerskich EAC, UE wyklucza przywóz z państwa lub państw partnerskich EAC ze stosowania jakichkolwiek środków podejmowanych zgodnie z art. XIX GATT 1994, Porozumieniem WTO w sprawie środków ochronnych oraz art. 5 Porozumienia WTO w sprawie rolnictwa.

3. Ust. 2 stosuje się przez okres pięciu (5) lat począwszy od daty wejścia w życie niniejszej Umowy. Nie później niż sto dwadzieścia (120) dni przed końcem tego okresu Rada UPG dokona przeglądu funkcjonowania ust. 2, biorąc pod uwagę potrzeby państwa lub państw partnerskich EAC w zakresie rozwoju, w celu ustalenia, czy przedłużyć ich stosowanie na kolejny okres.

4. Ust. 1 podlegają Uzgodnieniu w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów (DSU), zawartemu w ramach WTO.

ARTYKUŁ 50

Dwustronne środki ochronne

1. Po zbadaniu alternatywnych rozwiązań Strona może zastosować środki ochronne o ograniczonym czasie obowiązywania, które stanowią odstępstwo od art. 10 i 11, na warunkach określonych w niniejszym artykule oraz zgodnie z określonymi w nim procedurami.

2. Środki ochronne, o których mowa w ust. 1, mogą być wprowadzone, jeśli przywóz produktu pochodzącego z jednej Strony na terytorium drugiej Strony odbywa się w tak zwiększonych ilościach i na takich warunkach, że powoduje on lub może powodować:

3. Środki ochronne, o których mowa w niniejszym artykule, nie mogą przekraczać poziomu niezbędnego do naprawienia lub uniknięcia poważnej szkody lub zakłóceń, jak określono w ust. 2 i 5 lit. b). Środki ochronne Strony dokonującej przywozu mogą obejmować wyłącznie jedno lub większą liczbę następujących działań:

4. Bez uszczerbku dla ust. 1-3, w przypadku gdy przywóz jakiegokolwiek produktu pochodzącego z państwa lub państw partnerskich EAC odbywa się w tak zwiększonych ilościach i na takich warunkach, że w przypadku jednego lub większej liczby najbardziej oddalonych regionów UE powoduje on lub może powodować sytuacje, o których mowa w ust. 2, UE może wprowadzić środki nadzoru lub środki ochronne ograniczone do danego regionu lub regionów, zgodnie z procedurami określonymi w ust. 6-9.

5. a) Bez uszczerbku dla ust. 1-3, jeśli przywóz jakiegokolwiek produktu pochodzącego z UE odbywa się w tak zwiększonych ilościach i na takich warunkach, że powoduje lub może powodować jedną z sytuacji, o których mowa w ust. 2, w odniesieniu do państwa lub państw partnerskich EAC, państwo lub państwa partnerskie EAC mogą wprowadzić środki nadzoru lub środki ochronne ograniczone do jego terytorium, zgodnie z procedurami określonymi w ust. 6-9.

6. a) Środki ochronne, o których mowa w niniejszym artykule, utrzymywane są wyłącznie przez okres niezbędny do uniknięcia lub naprawienia poważnej szkody lub zakłóceń, jak określono w ust. 2, 4 i 5.

7. W celu wykonania ust. 1-6 stosuje się następujące postanowienia:

8. W przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności wymagających podjęcia niezwłocznych działań zainteresowana Strona dokonująca przywozu może tymczasowo zastosować środki przewidziane w ust. 3, 4 lub 5, nie stosując się do wymogów ust. 7. Takie działanie może zostać podjęte na maksymalny okres stu osiemdziesięciu (180) dni, gdy środki są wprowadzane przez UE, oraz na maksymalny okres dwustu (200) dni, gdy środki są wprowadzane przez państwo lub państwa partnerskie EAC lub gdy środki podjęte przez UE ograniczają się do jednego lub większej liczby regionów najbardziej oddalonych. Okres stosowania każdego takiego tymczasowego środka liczony jest jako część okresu początkowego i każdego przedłużenia, o którym mowa w ust. 6. Przy wprowadzaniu takich środków tymczasowych uwzględnia się interes wszystkich zainteresowanych Stron, w tym poziom ich rozwoju. Zainteresowana Strona dokonująca przywozu informuje drugą Stronę i natychmiast przekazuje sprawę do rozpatrzenia Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla.

9. Jeżeli Strona dokonująca przywozu stosuje w odniesieniu do przywozu danego produktu procedurę administracyjną mającą na celu szybkie dostarczenie informacji na temat tendencji w zakresie przepływów handlowych mogących powodować problemy określone w niniejszym artykule, bezzwłocznie zawiadamia o tym Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla.

10. Strony nie mogą powoływać się na Porozumienie WTO w celu uniemożliwienia przyjęcia przez jedną ze Stron środków ochronnych zgodnych z niniejszym artykułem.

CZĘŚĆ III

RYBOŁÓWSTWO

TYTUŁ I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

ARTYKUŁ 51

Zakres i zasady stosowania

1. Współpraca w zakresie handlu w sektorze rybołówstwa i rozwoju tego sektora obejmuje rybołówstwo morskie, śródlądowe i akwakulturę.

2. Strony uznają, że rybołówstwo jest kluczowym zasobem gospodarczym państwa lub państw partnerskich EAC, wnoszącym znaczący wkład w gospodarki państwa lub państw partnerskich EAC, oraz ma wielki potencjał z punktu widzenia przyszłego regionalnego rozwoju gospodarczego oraz ograniczania ubóstwa. Jest ono także ważnym źródłem żywności oraz dewiz.

3. Strony uznają ponadto, że zasoby rybne są przedmiotem szczególnego zainteresowania zarówno UE, jak i państwa lub państw partnerskich EAC, oraz zgadzają się współpracować, w ich obopólnym interesie, na rzecz zrównoważonego rozwoju sektora rybołówstwa i zarządzania nim, uwzględniając skutki gospodarcze, środowiskowe i społeczne.

4. Strony zgadzają się, że właściwa strategia promująca wzrost gospodarczy w sektorze rybołówstwa oraz zwiększająca jego wkład w gospodarkę państwa lub państw partnerskich EAC, przy jednoczesnym uwzględnieniu jej długoterminowej stabilności, polega na podnoszeniu wartości dodanej działań w ramach tego sektora.

ARTYKUŁ 52

Zasady współpracy

1. Zasady współpracy w dziedzinie rybołówstwa obejmują:

2. Te zasady przewodnie powinny przyczyniać się do zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju życia na lądzie oraz zasobów morskich i akwakultury, a także zoptymalizowania korzyści płynących z tego sektora dla obecnych i przyszłych pokoleń, poprzez zwiększone inwestycje, budowanie zdolności i lepszy dostęp do rynku.

3. Strony współpracują na rzecz zapewnienia, aby wsparcie finansowe i wsparcie innego rodzaju były przeznaczone na poprawę konkurencyjności i zdolności produkcyjnej fabryk przetwórczych, dywersyfikację branży rybackiej oraz rozwój i poprawę infrastruktury portowej w państwie lub państwach partnerskich EAC.

4. Szczegółowe obszary współpracy określono w tytule IV części V.

TYTUŁ II

RYBOŁÓWSTWO MORSKIE

ARTYKUŁ 53

Zakres i cele

1. Postanowienia niniejszego tytułu mają zastosowanie do wykorzystywania morskich zasobów rybnych, ich ochrony oraz zarządzania nimi w celu zoptymalizowania korzyści płynących z rybołówstwa dla państwa lub państw partnerskich EAC poprzez inwestycje, budowanie zdolności i lepszy dostęp do rynku.

2. Celami współpracy między Stronami w ramach niniejszego tytułu są:

ARTYKUŁ 54

Zarządzanie rybołówstwem i zagadnienia dotyczące ochrony

1. W celu uniknięcia lub odwrócenia niepożądanych skutków, takich jak nadmierna zdolność połowowa i nadmierna eksploatacja łowisk, a także niepożądanego wpływu na ekosystem i tradycyjne łodziowe rybołówstwo przybrzeżne, przy ustalaniu poziomu maksymalnego podtrzymywalnego połowu, zdolności połowowej i innych strategii zarządzania stosuje się zasadę ostrożnego zarządzania zasobami.

2. W celu ochrony swoich wód terytorialnych oraz zapewnienia zrównoważonego charakteru tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego każde państwo partnerskie EAC może zastosować odpowiednie środki, w tym ograniczenia sezonowe i ograniczenia dotyczące narzędzi połowowych.

3. Strony wspierają członkostwo państwa lub państw partnerskich EAC w Komisji ds. Tuńczyka na Oceanie Indyjskim (IOTC) i innych odpowiednich organizacjach rybołówstwa. Państwo lub państwa partnerskie EAC wraz z UE koordynują działania zapewniające zarządzanie wszystkimi gatunkami ryb i ich ochronę, łącznie z zasobami tuńczyka i zasobami gatunków podobnych do tuńczyka, oraz ułatwiają odpowiednie badania naukowe.

4. W przypadku gdy z punktu widzenia właściwego krajowego organu zarządzającego brak jest wystarczających dowodów naukowych do określenia limitów i poziomów docelowych zrównoważonych połowów w WSE państwa lub państw partnerskich EAC, Strony, w porozumieniu z właściwym organem krajowym oraz IOTC, a także w stosownych przypadkach z innymi regionalnymi organizacjami ds. rybołówstwa, wspierają takie badania naukowe.

5. Strony zgodnie postanawiają wprowadzić odpowiednie środki w przypadku, gdy wynikiem wzrostu nakładów są poziomy połowów przekraczające zrównoważony poziom docelowy, ustanowiony przez właściwy organ krajowy.

6. Aby chronić międzystrefowe zasoby rybne oraz zasoby daleko migrujących gatunków ryb, a także zarządzać tymi zasobami, UE i państwo lub państwa partnerskie EAC zapewniają przestrzeganie przez jednostki pływające pod ich banderą odpowiednich krajowych, regionalnych i subregionalnych środków z zakresu zarządzania rybołówstwem oraz odpowiednich krajowych przepisów ustawowych i wykonawczych.

ARTYKUŁ 55

Zarządzanie jednostkami pływającymi oraz porozumienia dotyczące okresu po połowach

1. Zarządzanie jednostkami pływającymi oraz porozumienia dotyczące okresu po połowach wynikające z uregulowań w ramach IOTC i wszelkich innych odpowiednich regionalnych organizacji ds. rybołówstwa zostaną poddane obserwacji. Państwo lub państwa partnerskie EAC oraz UE ustanawiają minimalne zasady i warunki dotyczące monitorowania, kontroli i nadzoru statków rybackich UE pływających po wodach państwa lub państw partnerskich EAC, obejmujące następujące kwestie:

2. Strony zgodnie postanawiają współpracować na rzecz rozwoju i realizacji krajowych/regionalnych programów szkoleniowych dla obywateli państwa lub państw partnerskich EAC w celu umożliwienia ich efektywnego udziału w przemyśle rybnym. W przypadku wynegocjowania przez UE dwustronnej umowy w sprawie połowów wspiera się zatrudnianie obywateli państwa lub państw partnerskich EAC. Do praw marynarzy zaokrętowanych na jednostkach UE pływających zastosowanie ma Deklaracja Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotycząca podstawowych zasad i praw w pracy.

3. Strony podejmują skoordynowane starania zmierzające do poprawy działań służących zapobieganiu połowom NNN, zniechęcaniu do takich połowów i eliminowaniu ich i stosują w tym celu odpowiednie środki. Statki rybackie prowadzące połowy NNN powinny być konfiskowane, a ich właściciele powinni być ścigani przez właściwe organy. Nie powinny mieć możliwości ponownych połowów na wodach państwa lub państw partnerskich EAC bez otrzymania wcześniejszej zgody od państwa bandery i tego państwa partnerskiego EAC lub tych państw partnerskich EAC oraz, w stosownych przypadkach, od odpowiedniej RFMO.

TYTUŁ III

RYBOŁÓWSTWO ŚRÓDLĄDOWE I ROZWÓJ AKWAKULTURY

ARTYKUŁ 56

Zakres i cele

1. Postanowienia niniejszego tytułu stosuje się do rybołówstwa śródlądowego, rozwoju wybrzeża i akwakultury w państwie lub państwach partnerskich EAC w odniesieniu do budowania zdolności, transferu technologii, norm dotyczących środków sanitarnych i fitosanitarnych, inwestycji i finansowania, ochrony środowiska oraz ram prawnych i regulacyjnych.

2. Celami współpracy w dziedzinie rybołówstwa śródlądowego i rozwoju akwakultury będą promocja zrównoważonej eksploatacji śródlądowych zasobów rybnych, wsparcie produkcji w zakresie akwakultury, usunięcie ograniczeń związanych z podażą, poprawa jakości ryb i produktów rybnych w celu spełnienia norm w zakresie międzynarodowych środków sanitarnych i fitosanitarnych, poprawa dostępu do rynku UE, zaradzenie wewnątrzregionalnym barierom w handlu, przyciągnięcie kapitału i inwestycji w sektorze, tworzenie potencjału i wsparcie dostępu do pomocy finansowej dla inwestorów prywatnych w zakresie rybołówstwa śródlądowego i rozwoju akwakultury.

CZĘŚĆ IV

ROLNICTWO

ARTYKUŁ 57

Zakres i definicje

1. Postanowienia niniejszej części mają zastosowanie do upraw oraz zwierząt gospodarskich, w tym owadów użytkowych.

2. Do celów niniejszej części i tytułu II części V stosuje się następujące definicje:

ARTYKUŁ 58

Cele

1. Strony uzgadniają, że podstawowym celem niniejszej części jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju rolnego, który obejmuje między innymi bezpieczeństwo żywnościowe, zabezpieczenie źródeł utrzymania, rozwój obszarów wiejskich oraz ograniczanie ubóstwa w państwie lub państwach partnerskich EAC.

2. Celem niniejszej części jest:

ARTYKUŁ 59

Zasady ogólne

1. Strony uznają znaczenie rolnictwa dla gospodarki państwa lub państw partnerskich EAC jako głównego źródła utrzymania większości mieszkańców państwa lub państw partnerskich EAC, jako głównego czynnika zapewniającego bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe, jako potencjalnego sektora wysokiego wzrostu oraz wartości dodanej, jak również jako źródła dochodów z wywozu.

2. Mając na uwadze wielofunkcyjną rolę rolnictwa w gospodarce państwa lub państw partnerskich EAC, Strony zgodnie postanawiają stosować kompleksowe podejście do rolnictwa jako podstawę zrównoważonego rozwoju.

3. Strony uzgadniają, że będą współpracować, aby promować zrównoważony wzrost sektora rolnego, uwzględniając jego wieloaspektowość oraz różnorodność warunków gospodarczych, społecznych i środowiskowych, a także strategii rozwojowych w państwie lub państwach partnerskich EAC.

4. Strony uznają, że pogłębiona integracja sektora rolnego w państwie lub państwach partnerskich EAC przyczyni się do rozszerzenia rynków wewnątrzregionalnych oraz zwiększy możliwości w zakresie inwestycji i rozwoju sektora prywatnego.

5. Strony uznają znaczenie wspierania produkcji rolnej, wspierania zwiększania wartości, a także promowania handlu produktami rolnymi oraz inicjatyw dotyczących rozwijania rynku poprzez odpowiednie instrumenty i zapewnienie odpowiednich ram regulacyjnych w celu reagowania na zmieniające się warunki rynkowe. W tym względzie Strony ustalają, że będą współpracować, aby przyciągnąć do państwa lub państw partnerskich EAC niezbędne inwestycje.

6. Strony uzgadniają, że priorytety w zakresie rolnictwa, o których mowa w tej części, będą jasno powiązane z ogólnymi regionalnymi ramami politycznymi w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego oraz ograniczania ubóstwa, aby zapewnić spójność i nadrzędność programu rozwoju regionalnego.

ARTYKUŁ 60

Kompleksowy dialog

1. Strony ustanawiają kompleksowy dialog między UE a państwem lub państwami partnerskimi EAC na temat polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich (zwany dalej „dialogiem na temat rolnictwa”) w odniesieniu do wszystkich kwestii objętych niniejszą częścią. W ramach dialogu na temat rolnictwa monitoruje się postępy w wykonywaniu niniejszej części; jest on również forum wymiany i współpracy w zakresie odpowiednich wewnętrznych polityk rolnych Stron, a w szczególności roli rolnictwa w państwie lub państwach partnerskich EAC w podnoszeniu dochodów gospodarstw rolnych, poprawie bezpieczeństwa żywnościowego, zrównoważonym wykorzystywaniu zasobów, rozwoju obszarów wiejskich oraz zapewnieniu wzrostu gospodarczego.

2. Dialog na temat rolnictwa prowadzony jest w ramach Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla.

3. Strony ustanawiają procedury robocze i metody pracy w ramach dialogu na temat rolnictwa za obopólnym porozumieniem.

ARTYKUŁ 61

Integracja regionalna

Strony uznają, że integracja sektora rolnego państw partnerskich EAC, poprzez stopniowe znoszenie istniejących barier, zapewnienie odpowiednich ram regulacyjnych i instytucjonalnych oraz harmonizację i zbliżanie polityk, przyczyni się do pogłębiania procesu integracji regionalnej, a tym samym - do rozszerzenia rynków regionalnych, co zwiększy możliwości w zakresie inwestycji i rozwoju sektora prywatnego.

ARTYKUŁ 62

Polityki ułatwiające realizację zakładanych celów

Strony uznają znaczenie przyjęcia i wdrożenia polityk i reform instytucjonalnych dla umożliwienia i ułatwienia osiągnięcia celów niniejszego rozdziału.

ARTYKUŁ 63

Zrównoważony rozwój rolnictwa

Strony współpracują na rzecz osiągnięcia zrównoważonego rozwoju rolnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia dla podatnej na zagrożenia ludności wiejskiej w państwie lub państwach partnerskich EAC w świetle zmieniających się światowych trendów w produkcji i handlu, jak również gustów i upodobań konsumentów.

ARTYKUŁ 64

Bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe

1. Strony uzgadniają, że postanowienia niniejszej Umowy umożliwiają państwu lub państwom partnerskim EAC wdrożenie skutecznych środków uzyskania bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego oraz zrównoważonego rozwoju rolnictwa, jak również rozbudowę komercyjnych rynków rolnych w regionie w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego.

2. Strony zapewniają, aby działania podejmowane na podstawie niniejszej części miały na celu wzmacnianie bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego na poziomie gospodarstw domowych oraz na poziomie krajowym i regionalnym.

ARTYKUŁ 65

Zarządzanie łańcuchem wartości

Strony uzgadniają, że będą posiadać regionalną strategię zwiększającą zdolności w zakresie podaży w rolnictwie, wskazującą podsektory rolnictwa o wysokiej wartości, w przypadku których dany region dysponuje przewagą konkurencyjną i może wykorzystywać inwestycje ułatwiające przejście od przewagi komparatywnej do przewagi konkurencyjnej.

ARTYKUŁ 66

Systemy wczesnego ostrzegania

Strony uznają potrzebę ustanowienia, udoskonalania i rozbudowy systemów informacyjnych dotyczących bezpieczeństwa żywnościowego, w tym krajowych systemów wczesnego ostrzegania, a także systemów oceny podatności na zagrożenia i systemów monitorujących, oraz potrzebę wdrożenia działań na rzecz budowania zdolności, w powiązaniu z istniejącymi mechanizmami międzynarodowymi i regionalnymi oraz za pomocą tych mechanizmów.

ARTYKUŁ 67

Technologia

Strony uznają znaczenie nowoczesnych i zrównoważonych technologii rolnych i zgadzają się rozwijać i propagować wykorzystanie takich nowoczesnych technologii, które obejmują:

ARTYKUŁ 68

Wewnętrzne środki z zakresu polityki

1. Każda ze Stron zapewnia przejrzystość w dziedzinie wsparcia rolnictwa w odniesieniu do handlu produktami rolnymi. W tym celu w ramach dialogu na temat rolnictwa UE przedstawia państwu lub państwom partnerskim EAC regularne sprawozdania dotyczące podstawy prawnej, formy i kwot takiego wsparcia. Informacje w tym zakresie uważa się za przekazane, jeżeli zostały one upublicznione przez Strony lub w ich imieniu na ogólnodostępnej stronie internetowej.

2. Po dacie wejścia w życie niniejszej Umowy UE nie przyznaje subsydiów wywozowych na produkty rolne wywożone do państwa lub państw partnerskich EAC. Po czterdziestuośmiu (48) miesiącach Rada UPG dokonuje przeglądu tego zakazu.

3. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla bada ponadto problemy, które mogą wynikać w związku ze wzajemnym dostępem produktów rolnych obu Stron do ich rynków. Komitet może wydać zalecenia Radzie UPG zgodnie z art. 107.

ARTYKUŁ 69

Produkcja towarów rolnych i obrót tymi towarami

1. Strony uznają wyzwania, z jakimi mierzą się państwo lub państwa partnerskie EAC ze względu na swoją zależność - w przypadku przychodów z handlu zagranicznego - od wywozu podstawowych towarów rolnych, które podlegają dużym wahaniom cen i malejącemu obrotowi handlowemu.

2. Strony zgodnie postanawiają zatem:

ARTYKUŁ 70

Monitorowanie

Strony uzgadniają, że Rada UPG dokonuje przeglądu wykonania przez Strony obowiązków wynikających z niniejszej Umowy oraz monitoruje ich wykonanie. Rada UPG zapewnia skuteczny nadzór nad wywiązywaniem się Stron z ich obowiązków poprzez zapewnienie przejrzystości oraz daje Stronom możliwość oceny stopnia, w jakim obowiązki te przyczyniają się do osiągnięcia wyznaczonego celu długoterminowego, jakim jest sprawiedliwy i oparty na prawach rynku system handlu produktami rolnymi.

ARTYKUŁ 71

Kraje będące importerami netto żywności

1. Strony uznają znaczenie zaradzenia problemom państwa lub państw partnerskich EAC będących importerami żywności netto. W związku z tym celem niniejszego artykułu jest pomoc państwom, które są importerami netto żywności, w opracowaniu programów mających zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe.

2. Strony zgodnie postanawiają:

3. Strony zgodnie postanawiają utrzymać odpowiedni poziom pomocy żywnościowej, uwzględniając interesy beneficjentów pomocy żywnościowej, oraz zapewnić, aby środki wspomniane w ust. 2 nie zakłócały w sposób niezamierzony dostaw pomocy żywnościowej mającej zaradzić sytuacjom nadzwyczajnym.

4. Strony zapewniają, aby pomoc żywnościowa była dostarczana w pełnej zgodności ze środkami zapobiegającymi niekorzystnym przesunięciom w handlu, co obejmuje:

ARTYKUŁ 72

Znaczenie określonych sektorów

1. Strony uznają, że:

2. Strony zgodnie postanawiają współpracować w dziedzinach takich jak zabezpieczenie źródeł utrzymania, infrastruktura rolna, usługi wsparcia technicznego, usługi finansowania rolnictwa oraz rozwój obszarów wiejskich, zgodnie z tytułem II części V.

ARTYKUŁ 73

Wymiana informacji i konsultacje

1. Strony uzgadniają, że będą wymieniać doświadczenia, informacje i najlepsze praktyki oraz konsultować się wzajemnie we wszystkich kwestiach związanych z dążeniem do osiągnięcia celów niniejszej części.

2. Strony zgodnie postanawiają:

ARTYKUŁ 74

Oznaczenia geograficzne

1. Strony uznają znaczenie oznaczeń geograficznych dla zrównoważonego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

2. Strony zgodnie postanawiają współpracować w zakresie określenia, uznawania i rejestracji produktów, które mogłyby korzystać z ochrony przysługującej produktom objętym oznaczeniami geograficznymi, oraz w zakresie wszelkich innych działań mających na celu ochronę określonych w ten sposób produktów.

CZĘŚĆ V

WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA I ROZWOJOWA

ARTYKUŁ 75

Postanowienia ogólne

1. Zgodnie z art. 34 i 35 umowy z Kotonu, oraz z odpowiednimi postanowieniami umowy ją zastępującej, Strony potwierdzają, że rozwój współpracy na rzecz rozwoju jest kluczowym elementem ich partnerstwa oraz istotnym czynnikiem osiągnięcia celów niniejszej Umowy. Strony uzgadniają, że postanowienia załącznika VI do niniejszej Umowy mają pierwszeństwo przed postanowieniami niniejszej części.

2. Strony zgodnie postanawiają zająć się potrzebami rozwojowymi państwa lub państw partnerskich EAC poprzez: zwiększanie zdolności produkcyjnych i w zakresie dostaw, wspieranie transformacji strukturalnej i konkurencyjności ich gospodarek oraz zwiększanie ich dywersyfikacji gospodarczej i zwiększanie wartości dodanej, w celu propagowania zrównoważonego rozwoju i wspierania integracji regionalnej.

3. Strony zobowiązują się do współpracy w celu ułatwienia wykonania niniejszej Umowy oraz do wspierania integracji regionalnej i strategii na rzecz rozwoju. Strony uzgadniają, że oprócz regionalnych i krajowych strategii rozwoju państwa lub państw partnerskich EAC podstawą tej współpracy będzie niniejsza część oraz matryca rozwoju EAC w ramach UPG, obie z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo. Matryca rozwoju EAC w ramach UPG wraz z odpowiednimi bazowymi poziomami odniesienia, wskaźnikami i celami odzwierciedlającymi potrzeby wskazane przez państwo lub państwa partnerskie EAC w momencie podpisania UPG UE-EAC zostają dołączone do niniejszej Umowy odpowiednio jako załącznik III(a) oraz załącznik III(b). Są one poddawane przeglądowi co pięć (5) lat. Współpraca przyjmuje formę wsparcia finansowego i niefinansowego na rzecz państwa lub państw partnerskich EAC.

4. Finansowanie dotyczące współpracy na rzecz rozwoju między państwem lub państwami partnerskimi EAC a UE wspierające wykonywanie niniejszej Umowy odbywa się zgodnie z zasadami i odpowiednimi procedurami przewidzianymi w umowie z Kotonu i umowie ją zastępującej oraz w ramach kolejnych odpowiednich instrumentów finansowanych z budżetu ogólnego UE. W tym kontekście, z uwzględnieniem nowych wyzwań wynikających z silniejszej integracji regionalnej i konkurencji na globalnych rynkach, Strony uzgadniają, że jednym z priorytetów będzie wspieranie wykonywania niniejszej Umowy. Strony uzgadniają mobilizację instrumentów finansowych przewidzianych w umowie z Kotonu i umowie ją zastępującej, aby zmaksymalizować oczekiwane korzyści wynikające z niniejszej Umowy.

5. Do celów wykonania niniejszej Umowy Strony zobowiązują się wspólnie oraz indywidualnie do uruchomienia środków zgodnie z dotyczącymi ich wytycznymi określonymi w postanowieniach szczegółowych tytułu X, z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo.

6. Zgodnie z Deklaracją paryską OECD w sprawie skuteczności pomocy przyjętą w dniu 2 marca 2005 r. Strony zgodnie postanawiają wykorzystać i wspierać dostępne - w zależności od przypadku - na poziomie krajowym lub regionalnym mechanizmy przekazywania, fundusze lub udogodnienia służące kierowaniu zasobami i koordynowaniu nimi w celu wykonania niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 76

Cele

Współpraca gospodarcza i rozwojowa ma na celu:

ARTYKUŁ 77

Obszary współpracy

Współpraca gospodarcza i współpraca rozwojowa obejmuje następujące obszary, z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo:

TYTUŁ I

INFRASTRUKTURA

ARTYKUŁ 78

Zakres i cele

1. Współpraca w zakresie rozbudowy infrastruktury fizycznej obejmuje w szczególności transport, energię oraz technologie informacyjno-komunikacyjne.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele:

ARTYKUŁ 79

Transport

1. Współpraca w zakresie transportu obejmuje transport drogowy, kolejowy, lotniczy i wodny.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

ARTYKUŁ 80

Energia

1. Współpraca w sektorze energetycznym obejmuje udział sektora publicznego i prywatnego w produkcji, przesyle i dystrybucji energii oraz w transgranicznym handlu energią.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

ARTYKUŁ 81

Technologie informacyjno-komunikacyjne

1. Współpraca w sektorze technologii informacyjno-komunikacyjnych obejmuje rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, konkurencyjności oraz innowacji, a także płynne przejście do społeczeństwa informacyjnego.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

TYTUŁ II

ROLNICTWO

ARTYKUŁ 82

Zakres i cele

1. Współpraca w ramach niniejszego tytułu ma zastosowanie do upraw oraz zwierząt gospodarskich, w tym owadów użytkowych.

2. Strony uzgadniają, że głównym celem niniejszego tytułu jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju rolnego, który obejmuje między innymi bezpieczeństwo żywnościowe, zabezpieczenie źródeł utrzymania, rozwój obszarów wiejskich oraz ograniczanie ubóstwa w państwie lub państwach partnerskich EAC.

3. Pozostałe cele niniejszego tytułu określono w art. 58.

ARTYKUŁ 83

Obszary współpracy

1. Strony potwierdzają znaczenie sektora rolnictwa dla gospodarki państwa lub państw partnerskich EAC i uzgadniają, że będą współpracować na rzecz propagowania przekształcenia tych gospodarek w celu zwiększenia ich konkurencyjności, zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego oraz rozwoju obszarów wiejskich, a także w celu ułatwienia dostosowań rolnictwa i gospodarki na obszarach wiejskich do skutków wykonania niniejszej Umowy, ze szczególnym uwzględnieniem drobnych producentów rolnych.

2. Strony zgodnie postanawiają współpracować w następujących dziedzinach:

TYTUŁ III

ROZWÓJ SEKTORA PRYWATNEGO

ARTYKUŁ 84

Zakres i cele

1. Współpraca w zakresie rozwoju sektora prywatnego obejmuje wspieranie inwestycji i rozwój przedsiębiorczości.

2. Celem niniejszego tytułu jest:

ARTYKUŁ 85

Wspieranie inwestycji

Strony zgodnie postanawiają wspierać inwestycje w państwie lub państwach partnerskich EAC w następujących obszarach:

ARTYKUŁ 86

Rozwój przedsiębiorczości

Strony zgodnie postanawiają współpracować w zakresie rozwoju przedsiębiorczości w państwie lub państwach partnerskich EAC poprzez wspieranie:

TYTUŁ IV

RYBOŁÓWSTWO

ARTYKUŁ 87

Zakres współpracy

Współpraca w zakresie rybołówstwa obejmuje rybołówstwo morskie, śródlądowe i akwakulturę.

ARTYKUŁ 88

Obszary współpracy w zakresie rybołówstwa morskiego

1. Współpraca w zakresie rybołówstwa morskiego obejmuje:

2. UE przyczynia się do uruchomienia zasobów w celu wdrożenia współpracy w określonych dziedzinach na poziomie krajowym i regionalnym, w tym wsparcia budowania zdolności na poziomie regionalnym.

3. Z zastrzeżeniem postanowień części III oraz art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

4. Strony zobowiązują się współpracować na rzecz propagowania wspólnych przedsięwzięć zajmujących się działalnością połowową, przetwórstwem ryb i usługami portowymi, wzmacniać zdolności produkcyjne, poprawić konkurencyjność sektora rybołówstwa i pokrewnych gałęzi przemysłu i usług, ulepszać dalsze przetwarzanie, rozwijać i udoskonalać infrastrukturę portową oraz zwiększyć zróżnicowanie rybołówstwa w celu uwzględniania gatunków innych niż tuńczyk, których połowów się nie prowadzi lub prowadzi w ograniczonym zakresie.

ARTYKUŁ 89

Rybołówstwo śródlądowe i rozwój akwakultury

Współpraca w zakresie rybołówstwa śródlądowego i rozwoju akwakultury obejmuje wkład UE w następujących dziedzinach:

TYTUŁ V

ZASOBY WODNE I ŚRODOWISKO

ARTYKUŁ 90

Zakres i cele

1. Współpraca w ramach niniejszego tytułu obejmuje zasoby naturalne, w szczególności zasoby wodne, środowisko oraz różnorodność biologiczną.

2. Celami współpracy w ramach niniejszego tytułu są:

ARTYKUŁ 91

Zasoby wodne

1. Współpraca w dziedzinie zasobów wodnych obejmuje nawadnianie, wytwarzanie energii wodnej, produkcję i dostawy wody, a także ochronę zlewni rzek.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele współpracy:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

ARTYKUŁ 92

Środowisko

1. Współpraca w dziedzinie środowiska obejmuje ochronę środowiska oraz zrównoważone zarządzanie środowiskiem, jak również wdrażanie polityk ochrony środowiska związanych z handlem.

2. W dziedzinie tej wyznaczono następujące cele współpracy:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

TYTUŁ VI

ŚRODKI SANITARNE I FITOSANITARNE

ARTYKUŁ 93

Zakres i cele

1. Współpraca w ramach niniejszego tytułu obejmuje wsparcie i budowanie zdolności w zakresie harmonizacji, podziału na strefy oraz na przedziały, oceny zgodności, wymiany informacji oraz przejrzystości warunków wymiany handlowej.

2. Celem współpracy w ramach niniejszego tytułu jest:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

ARTYKUŁ 94

Harmonizacja

1. Strony dążą do osiągnięcia harmonizacji swoich odpowiednich zasad i procedur dotyczących określania ich środków sanitarnych i fitosanitarnych, w tym inspekcji, testów i procedur certyfikacji, zgodnie z porozumieniem WTO SPS.

2. W stosownych przypadkach państwo lub państwa partnerskie EAC opracują, przy wsparciu UE, program i harmonogram harmonizacji norm dotyczących środków sanitarnych i fitosanitarnych.

3. W stosownych przypadkach Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla opracuje sposoby wspierania i monitorowania procesu harmonizacji w regionach.

ARTYKUŁ 95

Podział na strefy i przedziały

Strony uznają, w poszczególnych przypadkach, wyznaczone obszary wolne od chorób i szkodników oraz obszary niewielkiego rozpowszechnienia chorób i szkodników jako potencjalne źródła produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, uwzględniając art. 6 porozumienia WTO SPS.

ARTYKUŁ 96

Specjalne i zróżnicowane traktowanie oraz pomoc techniczna

1. UE zgadza się udzielać pomocy technicznej oraz zapewnić specjalne i zróżnicowane traktowanie zgodnie z art. 9 i 10 porozumienia WTO SPS.

2. Strony współpracują, aby odpowiedzieć na szczególne potrzeby państwa lub państw partnerskich EAC powstałe w związku z wykonywaniem postanowień niniejszego tytułu.

3. Strony uzgadniają, że w zakresie pomocy technicznej następujące obszary traktowane są priorytetowo:

TYTUŁ VII

BARIERY TECHNICZNE W HANDLU

ARTYKUŁ 97

Zakres i cele

1. Współpraca w ramach niniejszego tytułu obejmuje przygotowywanie, przyjmowane i stosowanie przepisów technicznych, norm i procedur oceny zgodności określonych w Porozumieniu w sprawie barier technicznych w handlu zawartym w ramach porozumienia TBT.

2. Celem współpracy w ramach niniejszego tytułu jest:

3. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

TYTUŁ VIII

CŁA I UŁATWIENIA W HANDLU

ARTYKUŁ 98

Zakres i cele

1. Strony uznają znaczenie współpracy w dziedzinie ceł i ułatwień w handlu w zmieniających się warunkach globalnej wymiany handlowej.

2. Strony zgodnie postanawiają wzmocnić współpracę w celu zapewnienia, aby odpowiednie przepisy i procedury, a także zdolności administracyjne właściwych organów, wypełniały cel, jakim jest wspieranie ułatwień w handlu.

3. Strony potwierdzają, że do osiągnięcia tych celów potrzebne są odpowiednie zdolności administracyjne. Strony zgadzają się, że państwo lub państwa partnerskie EAC będą potrzebowały okresów przejściowych oraz działań w zakresie budowania zdolności, aby sprawnie wykonać postanowienia niniejszego tytułu.

4. Celem współpracy w ramach niniejszego tytułu jest:

5. Z zastrzeżeniem art. 75 Strony uzgadniają, że będą współpracowały w następujących dziedzinach:

6. Strony współpracują w sprawach celnych oraz w sprawach dotyczących reguł pochodzenia poprzez:

TYTUŁ IX

ŚRODKI DOSTOSOWAWCZE UPG

ARTYKUŁ 99

Zakres i cele

1. Strony uznają, że eliminacja lub znaczne obniżenie ceł przewidziane w niniejszej Umowie będzie dla państwa lub państw partnerskich EAC wyzwaniem. Strony uzgadniają, że odpowiedzią na to szczególne wyzwanie jest utworzenie ram kompensacyjnych, z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo.

2. Strony uznają również, że wykonywanie niniejszej Umowy może skutkować potencjalnymi wyzwaniami, między innymi natury społecznej, gospodarczej i środowiskowej, w gospodarce państwa lub państw partnerskich EAC. Strony ustalają, że odpowiedzią na te wyzwania są działania w ramach współpracy gospodarczej i rozwojowej.

3. Współpraca w ramach niniejszego tytułu ma na celu odpowiedź na faktyczne i potencjalne wyzwania związane z koniecznością dostosowań w związku z wykonywaniem niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 100

Obszary współpracy

1. W odniesieniu do uszczuplenia dochodów związanego z obniżeniem ceł, z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo, UE:

2. Aby zapewnić gospodarce państwa lub państw partnerskich EAC pełne korzyści z niniejszej Umowy, UE zgadza się dążyć wraz z państwem lub państwami partnerskimi EAC do podjęcia odpowiedniej współpracy mającej na celu:

TYTUŁ X

URUCHAMIANIE ŚRODKÓW

ARTYKUŁ 101

Zasady i cele

1. Uznając zobowiązanie UE do wspierania wykonywania niniejszej Umowy oraz starania państwa lub państw partnerskich EAC na rzecz finansowania własnych potrzeb rozwojowych, Strony uzgadniają, że będą podejmować działania, wspólnie i indywidualnie, na rzecz uruchomienia środków finansowych w celu wsparcia wykonywania niniejszej Umowy, integracji regionalnej oraz strategii rozwojowych państwa lub państw partnerskich EAC.

2. Celem wspólnego uruchamiania środków jest uzupełnienie, wsparcie i propagowanie w duchu współzależności starań państwa lub państw partnerskich EAC w zakresie poszukiwania alternatywnych źródeł finansowania wsparcia integracji regionalnej i strategii rozwojowych, w szczególności matrycy rozwoju EAC w ramach UPG zawartej w załączniku III(a), z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo.

ARTYKUŁ 102

Obowiązki

1. Z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo, państwo lub państwa partnerskie EAC:

2. Z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo, państwo lub państwa partnerskie EAC określają zasady i regulacje dotyczące zarządzania funduszem UPG w celu zapewnienia przejrzystości, rozliczalności i odpowiedniego stosunku wartości do ceny przy wykorzystywaniu tych zasobów. Bez uszczerbku dla wkładów innych partnerów do funduszu UPG przekazywanie środków UE będzie dokonywane tymczasowo i będzie zależało od pozytywnej oceny procedur operacyjnych funduszu UPG przez UE.

3. Z zastrzeżeniem postanowień załącznika VI, które mają pierwszeństwo, UE przeznacza środki terminowo i w przewidywalny sposób, uwzględniając w szczególności ograniczenia państwa lub państw partnerskich EAC po stronie podaży związane z wykonywaniem niniejszej Umowy, w tym luki w finansowaniu wskazane w matrycy rozwoju EAC w ramach UPG, za pośrednictwem:

4. Strony wspólnie zobowiązują się do działań na rzecz uruchomienia następujących środków:

CZĘŚĆ VI

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE

ARTYKUŁ 103

Zakres i cel

1. Postanowienia niniejszej części mają zastosowanie do Rady UPG, Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla, Komitetu Konsultacyjnego UPG ustanowionego na mocy art. 108 (zwanego dalej „Komitetem Konsultacyjnym UPG”) oraz wszelkich innych instytucji i komitetów, które mogą zostać powołane na mocy niniejszej Umowy.

2. Celem niniejszej części jest ustanowienie instytucji, które ułatwią osiągnięcie celów niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 104

Rada UPG

1. Niniejszym z datą wejścia w życie niniejszej Umowy ustanawia się Radę UPG.

2. Rada UPG składa się z przedstawicieli Stron na szczeblu ministerialnym.

3. Rada UPG przyjmuje swój regulamin wewnętrzny w ciągu sześciu (6) miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej Umowy.

4. Radzie UPG przewodniczą wspólnie przedstawiciele każdej ze Stron, zgodnie z zasadami określonymi w jej regulaminie wewnętrznym.

5. Rada UPG spotyka się w regularnych odstępach czasu, nieprzekraczających dwóch (2) lat, oraz w trybie nadzwyczajnym za zgodą Stron, gdy wymagają tego okoliczności.

6. Rada UPG jest odpowiedzialna za:

ARTYKUŁ 105

Uprawnienia Rady UPG

1. Rada UPG jest uprawniona do podejmowania decyzji i może przyjmować zalecenia Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla na piśmie, za obopólnym porozumieniem.

2. Podjęte decyzje są wiążące dla Stron, które podejmują wszystkie środki niezbędne do ich wykonania zgodnie z ich odpowiednimi przepisani wewnętrznymi.

3. Rada UPG ustanawia i przyjmuje w ciągu sześciu (6) miesięcy od wejścia w życie niniejszej Umowy regulamin wewnętrzny wymagany do powołania organu arbitrażowego, jak przewidziano w art. 112 i 113.

4. W kwestiach, w odniesieniu do których państwo partnerskie EAC działa indywidualnie, przyjęcie takich decyzji przez Radę UPG wymaga zgody danego państwa partnerskiego EAC.

ARTYKUŁ 106

Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla

1. Niniejszym z datą wejścia w życie niniejszej Umowy ustanawia się Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla.

2. W jego skład wchodzą stali sekretarze lub główni sekretarze, w zależności od przypadku, z państwa lub państw partnerskich EAC, oraz przedstawiciele UE w randze urzędników wyższego szczebla.

3. Z zastrzeżeniem wszelkich wytycznych, które może wydać Rada UPG, Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla spotyka się co najmniej raz do roku i może odbywać posiedzenia nadzwyczajne w jakimkolwiek terminie uzgodnionym przez Strony, jeśli wymagają tego okoliczności. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla zbiera się również przed posiedzeniami Rady UPG.

4. Komitetowi przewodniczą wspólnie przedstawiciele każdej ze Stron.

5. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla jest odpowiedzialny za:

ARTYKUŁ 107

Uprawnienia Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla

1. W ramach wykonywania swoich zadań Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla:

2. Komitet zbiera się na specjalnych sesjach roboczych, aby wykonywać zadania przewidziane w ust. 1 lit. a).

3. Komitet przyjmuje swój regulamin wewnętrzny w ciągu trzech (3) miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 108

Komitet Konsultacyjny UPG

1. Niniejszym powołuje się Komitet Konsultacyjny UPG, którego zadaniem jest wspieranie Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla we wspieraniu dialogu i współpracy pomiędzy przedstawicielami sektora prywatnego, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym społeczności akademickich, oraz partnerami społecznymi i gospodarczymi. Taki dialog i współpraca obejmują wszystkie kwestie objęte niniejszą Umową pojawiające się w związku z jej wykonywaniem.

2. O uczestnictwie w pracach Komitetu Konsultacyjnego UPG decyduje Rada UPG, po otrzymaniu zalecenia od Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla, w celu zapewnienia szerokiej reprezentacji wszystkich zainteresowanych stron.

3. Komitet Konsultacyjny UPG prowadzi działalność w oparciu o konsultacje z Komitetem Urzędników Wysokiego Szczebla lub z własnej inicjatywy oraz wydaje zalecenia dla Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla. W posiedzeniach Komitetu Konsultacyjnego UPG uczestniczą przedstawiciele Stron.

4. Komitet Konsultacyjny UPG przyjmuje swój regulamin wewnętrzny w ciągu trzech (3) miesięcy od jego powołania, w porozumieniu z Komitetem Urzędników Wysokiego Szczebla.

CZĘŚĆ VII

UNIKANIE I ROZSTRZYGANIE SPORÓW

ARTYKUŁ 109

Zakres i cel

1. Niniejsza część ma zastosowanie do wszelkich sporów dotyczących interpretacji i stosowania postanowień niniejszej Umowy, chyba że postanowiono inaczej.

2. Celem niniejszej części jest uniknięcie lub rozstrzygnięcie w dobrej wierze wszelkich sporów między Stronami dotyczących interpretacji i stosowania niniejszej Umowy oraz osiągnięcie, o ile to możliwe, wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

TYTUŁ I

UNIKANIE SPORÓW

ARTYKUŁ 110

Konsultacje

1. Strony podejmują konsultacje i dokładają starań, aby rozwiązać w dobrej wierze wszelkie spory dotyczące interpretacji i stosowania niniejszej Umowy w celu osiągnięcia wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

2. Strona wnioskuje o przeprowadzenie konsultacji, przesyłając drugiej Stronie pisemny wniosek, z kopią do Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla, w którym to wniosku wskazuje sporny środek oraz postanowienia niniejszej Umowy, z którymi - w jej opinii - środek ten nie jest zgodny.

3. Konsultacje odbywają się - o ile Strony nie uzgodnią inaczej - na terytorium Strony, przeciwko której wysunięto zarzut, i przeprowadzane są w terminie dwudziestu (20) dni od daty otrzymania wniosku. Konsultacje uznaje się za zakończone w ciągu sześćdziesięciu (60) dni od daty otrzymania wniosku przez Stronę, przeciwko której wysunięto zarzut, chyba że Strony postanawiają je kontynuować. Wszystkie informacje ujawnione podczas konsultacji są poufne.

4. Konsultacje w pilnych przypadkach, w tym tych dotyczących towarów nietrwałych lub sezonowych, przeprowadza się tak szybko, jak to w praktyce możliwe, a w każdym wypadku w ciągu piętnastu (15) dni od daty otrzymania wniosku, i uznaje się za zakończone w ciągu trzydziestu (30) dni od daty otrzymania wniosku, chyba że obie Strony postanawiają je kontynuować.

5. Jeśli Strona, do której kierowany jest wniosek o konsultację, nie odpowiedziała na niego w ciągu dziesięciu (10) dni od daty jego otrzymania lub jeśli w odpowiednim terminie określonym w ust. 3 i 4 niniejszego artykułu konsultacje się nie odbyły, lub po ich zakończeniu nie osiągnięto porozumienia w sprawie wspólnie uzgodnionego rozwiązania, każda ze Stron może wystąpić z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu w drodze arbitrażu zgodnie z art. 112.

6. Strony mogą uzgodnić zmianę terminów, o których mowa w ust. 3-5, mając na uwadze trudności, jakie napotyka jedna ze Stron, lub ze względu na złożony charakter sprawy.

ARTYKUŁ 111

Mediacje

1. Jeśli w wyniku konsultacji nie osiągnięto wspólnie uzgodnionego rozwiązania, Strony mogą, za obopólną zgodą, odwołać się do mediatora. O ile Strony nie postanowią inaczej, zakres objęty mediacjami ogranicza się do sprawy, której dotyczy wniosek o konsultacje.

2. Każda ze Stron może przystąpić do arbitrażu na mocy art. 112 bez przystępowania do mediacji.

3. O ile Strony nie wyznaczą osoby mediatora w ciągu piętnastu (15) dni od daty porozumienia w sprawie złożenia wniosku o mediację, przewodniczący Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla, lub osoba przez niego delegowana, wyznacza mediatora w drodze losowania spośród grona osób figurujących na liście, o której mowa w art. 125, niebędących obywatelami żadnej ze Stron. Wyboru dokonuje się w ciągu dwudziestu pięciu (25) dni od daty złożenia porozumienia w sprawie wniosku o mediację oraz w obecności przedstawiciela każdej ze Stron. Mediator zwołuje spotkanie ze Stronami nie później niż trzydzieści (30) dni od daty jego wyboru. Mediator otrzymuje oświadczenia każdej ze Stron nie później niż piętnaście (15) dni przed spotkaniem i przekazuje opinię nie później niż czterdzieści pięć (45) dni po swoim wyborze.

4. Opinia mediatora może zawierać zalecenie dotyczące sposobu rozstrzygnięcia sporu zgodne z postanowieniami niniejszej Umowy. Opinia mediatora ma charakter niewiążący.

5. Strony mogą porozumieć się w sprawie zmiany terminów, o których mowa w ust. 3. Mediator może również zadecydować o zmianie tych terminów na wniosek jednej ze Stron lub z własnej inicjatywy, mając na uwadze trudności, jakie napotyka dana Strona, lub ze względu na złożony charakter sprawy.

6. Postępowanie obejmujące mediację, w szczególności wszystkie ujawnione informacje oraz stanowiska, jakie Strony zajęły podczas postępowania, są poufne.

TYTUŁ II

ROZSTRZYGANIE SPORÓW

ARTYKUŁ 112

Wszczęcie procedury arbitrażowej

1. W przypadku gdy Stronom nie uda się rozstrzygnąć sporu w drodze konsultacji przewidzianych w art. 110, Strona skarżąca może zawiadomić o wszczęciu procedury powołania organu arbitrażowego, który powołuje się zgodnie z art. 113.

2. Zawiadomienie o powołaniu organu arbitrażowego przedkłada się na piśmie Stronie, przeciwko której wysunięto zarzut, oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla. Strona skarżąca określa w swoim zawiadomieniu szczególne środki będące przedmiotem sporu oraz wyjaśnia, w jaki sposób środki te naruszają postanowienia niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 113

Powołanie organu arbitrażowego

1. W skład organu arbitrażowego wchodzi trzech arbitrów.

2. W ciągu dziesięciu (10) dni od daty złożenia do Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla zawiadomienia o powołaniu organu arbitrażowego Strony konsultują się wzajemnie w celu osiągnięcia porozumienia co do jego składu.

3. W przypadku gdy Strony nie są w stanie porozumieć się w kwestii składu organu arbitrażowego w terminie określonym w ust. 2 niniejszego artykułu, w ciągu pięciu (5) dni każda ze Stron wybiera arbitra z listy arbitrów ustanowionej na podstawie art. 125. Jeżeli jednej ze Stron nie uda się wyznaczyć swojego arbitra, na wniosek drugiej Strony wyboru arbitra tej Strony z części listy tej Strony ustanowionej na podstawie art. 125 dokonuje w drodze losowania przewodniczący Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla lub delegowana przez niego osoba.

4. O ile Strony nie osiągną porozumienia co do przewodniczącego organu arbitrażowego w terminie określonym w ust. 2 niniejszego artykułu, w ciągu pięciu (5) dni od ich powołania dwoje arbitrów powołuje trzeciego arbitra z listy ustanowionej na podstawie art. 125 w funkcji przewodniczącego organu arbitrażowego oraz powiadamia Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla o tym powołaniu. W przypadku gdy przewodniczący organu arbitrażowego nie zostanie powołany, każda Strona może zwrócić się do przewodniczącego Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla lub delegowanej przez niego osoby o wyznaczenie w ciągu pięciu (5) dni przewodniczącego organu arbitrażowego w drodze losowania spośród osób figurujących na liście wskazującej osoby mogące pełnić funkcję przewodniczącego, będącej częścią listy ustanowionej na podstawie art. 125

5. Za datę powołania organu arbitrażowego uznaje się dzień wyznaczenia trzech arbitrów i przyjęcia przez nich nominacji zgodnie z regulaminem wewnętrznym przyjętym na mocy art. 120.

ARTYKUŁ 114

Sprawozdanie okresowe organu arbitrażowego

1. Co do zasady organ arbitrażowy przekazuje Stronom sprawozdanie okresowe zawierające zarówno część opisową, jak i jego ustalenia i wnioski, nie później niż w ciągu dziewięćdziesięciu (90) dni od daty swojego powołania. W przypadku gdy organ arbitrażowy uzna, że nie zdoła dotrzymać tego terminu, jego przewodniczący zobowiązany jest powiadomić o tym na piśmie Strony oraz Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla, podając przyczyny opóźnienia oraz przewidywany termin przedstawienia sprawozdania okresowego. W żadnym przypadku sprawozdanie nie może zostać przedstawione później niż w ciągu stu dwudziestu (120) dni po dniu powołania organu arbitrażowego. Każda ze Stron może na piśmie złożyć do organu arbitrażowego swoje uwagi dotyczące szczegółowych aspektów sprawozdania okresowego w ciągu piętnastu (15) dni od jego przekazania.

2. W pilnych przypadkach, włączając w to przypadki związane z towarami łatwo psującymi się lub sezonowymi, organ arbitrażowy dokłada wszelkich starań, aby przedstawić sprawozdanie okresowe w ciągu trzydziestu (30) dni, a w każdym przypadku nie później niż w ciągu czterdziestu pięciu (45) dni po jego powołaniu. Strona może w ciągu siedmiu (7) dni od przekazania sprawozdania okresowego złożyć pisemny wniosek do organu arbitrażowego o dokonanie przeglądu konkretnych elementów sprawozdania okresowego.

3. Po rozważeniu wszelkich pisemnych uwag dotyczących sprawozdania okresowego przedstawionych przez Strony organ arbitrażowy może zmienić swoje sprawozdanie oraz przeprowadzić wszelkie dalsze badania, jakie uzna za właściwe. Ostateczne orzeczenie organu arbitrażowego zawiera analizę argumentów przedstawionych na etapie przeglądu okresowego i jasno odpowiada na pytania i uwagi Stron.

ARTYKUŁ 115

Orzeczenie organu arbitrażowego

1. Organ arbitrażowy w ciągu stu dwudziestu (120) dni od daty swojego powołania przekazuje Stronom oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla swoje orzeczenie.

Niezależnie od akapitu pierwszego, w przypadku gdy termin ten nie może być dotrzymany, przewodniczący organu arbitrażowego powiadamia o tym na piśmie Strony oraz Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla, podając przyczyny opóźnienia oraz przewidywany termin wydania orzeczenia. W każdym przypadku orzeczenie musi zostać przekazane nie później niż w ciągu stu pięćdziesięciu (150) dni od daty powołania organu arbitrażowego.

2. W pilnych przypadkach, włączając w to przypadki związane z towarami łatwo psującymi się i sezonowymi, organ arbitrażowy:

3. Orzeczenie organu arbitrażowego zawiera zalecenia co do sposobu, w jaki Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, mogłaby przywrócić zgodność z niniejszą Umową.

4. Niezależnie od ust. 6-10 dotyczących rozsądnego przedziału czasu Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, podejmuje natychmiast w dobrej wierze wszelkie środki niezbędne, aby wykonać orzeczenia organu arbitrażowego.

5. Jeśli natychmiastowe wykonanie orzeczenia nie jest możliwe, Strony dokładają wszelkich starań, aby ustalić termin wykonania orzeczenia. W takim przypadku Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, nie później niż w ciągu dwudziestu jeden (21) dni po przekazaniu orzeczenia organu arbitrażowego Stronom powiadamia Stronę skarżącą oraz Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla o czasie, jakiego będzie potrzebować na wykonanie orzeczenia.

6. Jeżeli Strony nie mogą się porozumieć co do rozsądnego przedziału czasu, w którym należy wykonać orzeczenie organu arbitrażowego, Strona skarżąca składa w ciągu czternastu (14) dni od przekazania, o którym mowa w ust. 1, pisemny wniosek do organu arbitrażowego w celu ustalenia jego długości. Wniosek taki przekazuje się jednocześnie Stronie, przeciwko której wysunięto zarzut, oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla. W ciągu dwudziestu jeden (21) dni od daty złożenia wniosku organ arbitrażowy przekazuje swoje orzeczenie Stronom oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla.

7. W przypadku gdy organ arbitrażowy w pierwotnym składzie, lub niektórzy jego członkowie, nie mogą zebrać się ponownie, stosuje się procedurę określoną w art. 113. Termin przekazania orzeczenia wynosi trzydzieści pięć (35) dni od daty złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 6 niniejszego artykułu.

8. Ustalając długość rozsądnego przedziału czasu, organ arbitrażowy bierze pod uwagę okres niezbędny Stronie, przeciwko której wysunięto zarzut, do przyjęcia w zwykłych okolicznościach środków prawnych lub administracyjnych porównywalnych do tych, które Strona ta określiła jako niezbędne do zapewnienia wykonania orzeczenia, a w szczególności uwzględnia możliwe trudności państwa lub państw partnerskich EAC związane z brakiem koniecznych zdolności.

9. Rozsądny przedział czasu może zostać przedłużony za zgodą obu Stron.

ARTYKUŁ 116

Przegląd środków podjętych w celu wykonania orzeczenia organu arbitrażowego

1. Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, przed upływem rozsądnego przedziału czasu zgłasza Stronie skarżącej oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla wszelkie środki, które podjęła w celu wykonania orzeczenia organu arbitrażowego.

2. W przypadku gdy Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, nie dopełni obowiązku wynikającego z ust. 1 niniejszego artykułu przed upływem rozsądnego przedziału czasu, Strona skarżąca, po powiadomieniu Strony, przeciwko której wysunięto zarzut, oraz Komitetu Urzędników Wysokiego Szczebla, może przyjąć odpowiednie środki zgodnie z art. 118 ust. 2.

3. W przypadku braku porozumienia między Stronami co do tego, czy Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, przywróciła zgodność z postanowieniami niniejszej Umowy, każda ze Stron może wystąpić z pisemnym wnioskiem do organu arbitrażowego o wydanie orzeczenia w tej sprawie. Wniosek taki określa szczególne środki przedmiotowe oraz dokładnie wyjaśnia, w jaki sposób środki te są niezgodne lub zgodne z postanowieniami niniejszej Umowy oraz orzeczeniem organu arbitrażowego.

4. Organ arbitrażowy dokłada starań, aby przekazać swoje orzeczenie w ciągu czterdziestu pięciu (45) dni od daty złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 3. W pilnych przypadkach, włączając w to przypadki związane z towarami łatwo psującymi się i sezonowymi, organ arbitrażowy przekazuje swoje orzeczenie w ciągu trzydziestu (30) dni od daty złożenia wniosku.

5. W przypadku gdy organ arbitrażowy w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie w ciągu piętnastu (15) dni, stosuje się procedurę określoną w art. 113. W takim przypadku termin przekazania orzeczenia wynosi osiemdziesiąt (80) dni od daty złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 3 niniejszego artykułu.

ARTYKUŁ 117

Tymczasowe środki zaradcze w przypadku niewykonania orzeczenia

1. Jeśli przed upływem rozsądnego przedziału czasu Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, nie powiadomi o zastosowaniu jakichkolwiek środków w celu wykonaniu orzeczenia organu arbitrażowego lub jeśli organ arbitrażowy uzna, że środek zgłoszony na mocy art. 116 ust. 1 jest niezgodny z obowiązkami Strony, przeciwko której wysunięto zarzut, w ramach postanowień niniejszej Umowy, Strona skarżąca - po powiadomieniu Strony, przeciwko której wysunięto zarzut - jest uprawniona do przyjęcia odpowiednich środków.

2. Wprowadzając takie środki, Strona skarżąca dokłada starań, aby wybrać środki, które w najmniejszym stopniu wpływają na osiągnięcie celów niniejszej Umowy, oraz bierze pod uwagę ich wpływ na gospodarkę Strony, przeciwko której wysunięto zarzut. Ponadto, jeżeli UE uzyskuje prawo do przyjęcia takich środków, wybiera środki zmierzające do tego, aby państwo partnerskie EAC, którego środki uznano za naruszające niniejszą Umowę, zastosowało się do niej.

3. W dowolnym momencie po wygaśnięciu rozsądnego przedziału czasu Strona skarżąca może zwrócić się do Strony, przeciwko której wysunięto zarzut, o przestawienie propozycji tymczasowej rekompensaty, a Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, przedstawia taką propozycję.

4. Rekompensata lub środki odwetowe mają charakter tymczasowy i stosuje się je jedynie do czasu wycofania każdego środka uznanego za naruszający postanowienia niniejszej Umowy lub do czasu zmiany takiego środka w sposób zapewniający jego zgodność z tymi postanowieniami lub też do czasu rozstrzygnięcia sporu przez Strony.

ARTYKUŁ 118

Przegląd środków podjętych w celu wykonania orzeczenia po przyjęciu odpowiednich środków

1. Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, zgłasza drugiej Stronie oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla o wszelkich środkach podjętych w celu wykonania orzeczenia organu arbitrażowego oraz o wniosku o zakończenie stosowania przez Stronę skarżącą odpowiednich środków.

2. W przypadku gdy Strony w ciągu trzydziestu (30) dni od daty złożenia powiadomienia nie osiągną porozumienia w kwestii zgodności zgłoszonego środka z postanowieniami niniejszej Umowy, Strona skarżąca może zwrócić się na piśmie do organu arbitrażowego o wydanie orzeczenia w tej sprawie. Wniosek taki przekazuje się Stronie, przeciwko której wysunięto zarzut, oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla. W ciągu czterdziestu pięciu (45) dni od daty złożenia wniosku organ arbitrażowy przekazuje swoje orzeczenie Stronom oraz Komitetowi Urzędników Wysokiego Szczebla.

3. Jeżeli organ arbitrażowy uzna, że jakikolwiek środek podjęty w celu wykonania orzeczenia jest niezgodny z postanowieniami niniejszej Umowy, ustala, czy Strona skarżąca może nadal stosować odpowiednie środki. Jeśli organ arbitrażowy uzna, że jakiekolwiek środki podjęte w celu wykonania orzeczenia są zgodne z postanowieniami niniejszej Umowy, stosowanie odpowiednich środków zostaje zakończone natychmiast po wydaniu orzeczenia.

4. W przypadku gdy organ arbitrażowy w pierwotnym składzie, lub niektórzy jego członkowie, nie mogą zebrać się ponownie, stosuje się procedurę określoną w art. 113. Termin przekazania orzeczenia wynosi sześćdziesiąt (60) dni od daty złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 2 niniejszego artykułu.

TYTUŁ III

POSTANOWIENIA WSPÓLNE

ARTYKUŁ 119

Wspólnie uzgodnione rozwiązanie

Strony mogą w dowolnym momencie wspólnie uzgodnić rozwiązanie sporu podlegającego niniejszej części oraz powiadomić o nim Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla. Jeżeli rozwiązanie wymaga zatwierdzenia zgodnie z odpowiednimi procedurami wewnętrznymi każdej ze Stron, powiadomienie odwołuje się do tego wymogu, a postępowanie zostaje zawieszone. W przypadku braku wymogu takiego zatwierdzenia lub z chwilą powiadomienia o zakończeniu odpowiednich procedur wewnętrznych postępowanie zostaje zakończone.

ARTYKUŁ 120

Regulamin wewnętrzny

Procedury rozstrzygania sporów reguluje regulamin wewnętrzny, który Rada UPG przyjmuje w ciągu sześciu (6) miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 121

Informacje i doradztwo techniczne

Organ arbitrażowy na wniosek którejkolwiek ze Stron lub z własnej inicjatywy może z każdego źródła, jakie uzna za stosowne, w tym również od Stron zaangażowanych w spór, uzyskać informacje dla postępowania arbitrażowego. Organ arbitrażowy ma także prawo w razie potrzeby zwrócić się o odpowiednią opinię do specjalistów. Zainteresowane osoby fizyczne lub prawne Stron oraz inne osoby trzecie mogą składać organowi arbitrażowemu opinie amicus curiae zgodnie z regulaminem wewnętrznym przyjęctym na mocy art. 120. Wszelkie uzyskane w ten sposób informacje muszą zostać ujawnione obu Stronom, które mogą przedstawić uwagi na ich temat.

ARTYKUŁ 122

Język oświadczeń

1. Wszelkie oświadczenia Stron w formie pisemnej i ustnej składane są w jakimkolwiek języku urzędowym Stron.

2. Strony dokładają wszelkich starań, aby ustalić wspólny język roboczy, który będzie stosowany podczas wszelkich szczególnych postępowań podlegających niniejszej części. Jeżeli Strony nie są w stanie porozumieć się w kwestii wspólnego języka roboczego, każda ze Stron organizuje i ponosi koszty tłumaczenia oświadczeń pisemnych oraz tłumaczenia ustnego podczas posiedzeń na język, który wybrała Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, o ile nie jest to urzędowy język tej Strony (5).

ARTYKUŁ 123

Reguły interpretacji

1. Organy arbitrażowe interpretują postanowienia niniejszej Umowy zgodnie z zasadami wykładni międzynarodowego prawa publicznego, łącznie z zasadami określonymi w Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów, podpisanej w Wiedniu w dniu 23 maja 1969 r.

2. Interpretacje i orzeczenia organu arbitrażowego nie mogą rozszerzać ani ograniczać praw i obowiązków przewidzianych w niniejszej Umowie.

ARTYKUŁ 124

Procedura wydawania orzeczeń przez organ arbitrażowy

1. Organ arbitrażowy dokłada wszelkich starań, aby jego decyzje podejmowane były w drodze konsensusu. W przypadku gdy decyzja nie może być podjęta w drodze konsensusu, sprawa będąca przedmiotem decyzji rozstrzygana jest większością głosów.

2. W każdym orzeczeniu organu arbitrażowego podaje się fakty ustalone w sprawie, odniesienie do mających zastosowanie postanowień niniejszej Umowy oraz uzasadnienie wszelkich ustaleń, zaleceń lub wniosków. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla podaje orzeczenia organu arbitrażowego do wiadomości publicznej.

3. Orzeczenia organu arbitrażowego są ostateczne i wiążące dla Stron.

ARTYKUŁ 125

Lista arbitrów

1. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla nie później niż w ciągu sześciu (6) miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej Umowy sporządza listę co najmniej piętnastu (15) osób, które chcą i mogą pełnić rolę arbitrów. Lista ta składa się z trzech części: jednej części listy dla każdej ze Stron, wskazującej osoby mogące pełnić funkcję arbitra; oraz jednej części listy złożonej z osób niebędących obywatelami którejkolwiek ze Stron, które będą mogły pełnić rolę przewodniczącego organu arbitrażowego. Każda z części listy zawiera co najmniej pięć (5) nazwisk. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla zapewnia, aby na liście znajdowała się zawsze taka liczba osób zgodnie z regulaminem wewnętrznym, przyjętym na mocy art. 120.

2. Jeśli nie sporządzono jednej z części listy lub taka część listy nie zawiera wystarczającej liczby nazwisk w momencie dokonania zawiadomienia zgodnie z art. 113 ust. 2, wyboru arbitrów dokonuje się w drodze losowania spośród osób, które zostały oficjalnie zaproponowane do umieszczenia w odpowiednich częściach listy jednej lub obu Stron. Jeśli tylko jedna Strona zaproponuje nazwiska, wybór trojga arbitrów następuje w drodze losowania spośród tych osób.

3. W przypadku gdy nie ustalono listy arbitrów zgodnie z ust. 1 ani nie zaproponowano nazwisk arbitrów zgodnie z art. 2, Strona, która wszczęła postępowanie arbitrażowe, zwraca się do Sekretarza Generalnego Stałego Trybunału Arbitrażowego, aby działał w charakterze organu powołującego.

4. Arbitrzy muszą posiadać specjalistyczną wiedzę lub doświadczenie w dziedzinie prawa i handlu międzynarodowego. Muszą być niezależni, działać w imieniu własnym oraz nie mogą przyjmować instrukcji jakiegokolwiek rządu czy organizacji ani nie mogą być powiązani z rządem którejkolwiek ze Stron, a ich postępowanie musi być zgodne z kodeksem postępowania znajdującym się w załączniku do regulaminu wewnętrznego przyjętego na mocy art. 120.

ARTYKUŁ 126

Związek z rozstrzyganiem sporów w ramach WTO

1. Organy arbitrażowe ustanowione na mocy niniejszej Umowy nie rozstrzygają w sporach dotyczących praw lub obowiązków Stron wynikających z porozumień WTO.

2. Odwołanie do postanowień niniejszej Umowy dotyczących rozstrzygania sporów pozostaje bez uszczerbku dla ewentualnych działań w ramach WTO, w tym również działań z zakresu rozstrzygania sporów. Jeżeli jednak jedna ze Stron w odniesieniu do konkretnego środka wszczęła postępowanie o rozstrzygnięcie sporu - czy to na mocy niniejszego tytułu, czy to porozumienia WTO - do czasu zakończenia tego postępowania nie może ona wszcząć postępowania o rozstrzygnięcie sporu w odniesieniu do tego samego środka z tytułu drugiej z wymienionych podstaw prawnych. Ponadto Strona nie może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia zobowiązania, które jest jednakowe na mocy niniejszej Umowy i na mocy porozumienia WTO, z tytułu obu podstaw prawnych. W takim przypadku, po wszczęciu postępowania o rozstrzygnięcie sporu, Strona nie może dochodzić na drugim forum roszczeń z tytułu naruszenia zobowiązania, które jest jednakowe na mocy drugiego porozumienia, chyba że wybrane forum z powodów proceduralnych lub sądowych nie pozwala na dokonanie ustaleń dotyczących roszczeń związanych z naruszeniem tego zobowiązania.

3. W odniesieniu do konkretnego środka Strona może wszcząć postępowanie o rozstrzygnięcie sporu na podstawie niniejszej części albo na podstawie porozumienia WTO, a mianowicie:

4. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie wyklucza możliwości zawieszenia wykonywania obowiązków przez jedną ze Stron, jeśli zezwala na to Organ Rozstrzygania Sporów WTO. Porozumienie WTO nie uniemożliwia zawieszenia przez Stronę wykonywania obowiązków wynikających z niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 127

Terminy

1. Wszelkie terminy, o których mowa w niniejszej części, w tym terminy dotyczące przekazywania orzeczenia przez organ arbitrażowy, liczy się w dniach kalendarzowych od dnia następującego po wykonaniu czynności lub wystąpieniu faktu, do którego się odnoszą.

2. Każdy termin, o którym mowa w niniejszej części, można przedłużyć za obopólnym porozumieniem Stron.

CZĘŚĆ VIII

WYJĄTKI OGÓLNE

ARTYKUŁ 128

Ogólna klauzula wyjątkowa

Z zastrzeżeniem wymogu zakazującego stosowania takich środków w sposób służący arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji między Stronami, w których obowiązują te same warunki, lub w sposób stanowiący ukryte ograniczenie w handlu międzynarodowym, żadne postanowienie niniejszej Umowy nie może być interpretowane w sposób uniemożliwiający wprowadzanie lub egzekwowanie przez UE lub państwo lub państwa partnerskie EAC środków:

ARTYKUŁ 129

Wyjątki ze względów bezpieczeństwa

1. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako:

2. Komitet Urzędników Wysokiego Szczebla jest informowany w najszerszym możliwym zakresie o środkach podejmowanych na mocy ust. 1 lit. b) i c) oraz o ich wygaśnięciu.

ARTYKUŁ 130

Podatki

1. Żadne z postanowień niniejszej Umowy ani jakichkolwiek uzgodnień przyjętych na mocy niniejszej Umowy nie może być interpretowane w sposób, który uniemożliwiałby Stronom zróżnicowane traktowanie - w zastosowaniu odpowiednich przepisów ich prawodawstwa podatkowego - podatników, którzy nie znajdują się w takiej samej sytuacji, w szczególności pod względem ich miejsca zamieszkania lub miejsca inwestowania przez nich kapitału.

2. Żadne z postanowień niniejszej Umowy ani innych uzgodnień przyjętych na mocy niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako przeszkoda dla wprowadzenia lub egzekwowania przez Strony jakiegokolwiek środka mającego na celu zapobieganie unikaniu lub uchylaniu się od płacenia podatków wynikających z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowywania lub innych porozumień podatkowych lub wewnętrznego ustawodawstwa podatkowego.

3. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie wpływa na prawa i obowiązki Stron wynikające z jakiejkolwiek konwencji podatkowej. W przypadku niezgodności między taką konwencją a niniejszą Umową pierwszeństwo w zakresie niezgodności mają postanowienia takiej konwencji.

CZĘŚĆ IX

POSTANOWIENIA OGÓLNE I KOŃCOWE

ARTYKUŁ 131

Trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego

1. W przypadku gdy Strona napotyka poważne trudności w zakresie bilansu płatniczego i finansów zagranicznych lub jeśli grożą jej taki trudności, może podjąć lub utrzymać środki ograniczające w odniesieniu do handlu towarami.

2. Strony dokładają starań, aby uniknąć stosowania środków ograniczających, o których mowa w ust. 1.

3. Wszelkie środki ograniczające podjęte lub utrzymywane zgodnie z niniejszym artykułem muszą być niedyskryminujące, mogą obowiązywać przez ograniczony czas i nie mogą wykraczać poza to, co jest konieczne do poprawy sytuacji w zakresie bilansu płatniczego i finansów zagranicznych. Środki te muszą być zgodne odpowiednio z warunkami określonymi w porozumieniach WTO oraz ze statutem Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW).

4. Strona, która utrzymuje lub przyjęła środki ograniczające, lub wszelkie ich zmiany, niezwłocznie powiadamia o nich drugą Stronę i Radę UPG oraz przedstawia, najszybciej jak to możliwe, harmonogram ich znoszenia.

5. Rada UPG przeprowadza niezwłocznie konsultacje, w ramach których ocenia się sytuację w zakresie bilansu płatniczego zainteresowanej Strony oraz ograniczenia przyjęte lub utrzymywane zgodnie z niniejszym artykułem, mając na względzie między innymi czynniki takie jak:

6. Konsultacje dotyczą zgodności wszelkich środków ograniczających z ust. 3 i 4. Uwzględnia się wszystkie dane statystyczne oraz inne ustalenia przedstawione przez MFW w odniesieniu do walut, rezerw pieniężnych oraz bilansu płatniczego, a wnioski opiera się na ocenie MFWdotyczącej sytuacji w zakresie bilansu płatniczego i finansów zagranicznych zainteresowanej Strony przyjmującej lub utrzymującej dany środek.

ARTYKUŁ 132

Definicja Stron i wypełnianie obowiązków

1. Umawiającymi się Stronami niniejszej Umowy są Republika Kenii i jakiekolwiek inne umawiające się strony Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Wschodnioafrykańską, które przystąpią do niniejszej Umowy zgodnie z art. 144 niniejszej Umowy, zwane tutaj „państwem lub państwami partnerskimi EAC”, z jednej strony, oraz Unia Europejska, zwana tutaj „UE”, z drugiej strony.

2. Do celów niniejszej Umowy określenie „Strona” odnosi się do państwa lub państw partnerskich EAC albo do UE, w zależności od przypadku. Określenie „Strony” odnosi się do państw partnerskich EAC i do UE.

3. Państwo lub państwa partnerskie EAC mogą upoważnić jednego ze swoich przedstawicieli do działania w ich imieniu we wszystkich sprawach objętych niniejszą Umową.

4. Strony wprowadzają wszelkie niezbędne środki o charakterze ogólnym lub szczególnym w celu wypełnienia swoich obowiązków wynikających z niniejszej Umowy oraz przestrzegają celów określonych w niniejszej Umowie.

ARTYKUŁ 133

Punkty kontaktowe

1. W celu ułatwienia komunikacji związanej ze skutecznym wykonywaniem niniejszej Umowy z dniem jej wejścia w życie każda ze Stron wyznacza punkt kontaktowy na potrzeby wymiany informacji. Wyznaczenie punktów kontaktowych na potrzeby wymiany informacji pozostaje bez uszczerbku dla wyznaczania poszczególnych właściwych organów na mocy postanowień szczególnych niniejszej Umowy.

2. Na wniosek punktu kontaktowego na potrzeby wymiany informacji każda ze Stron wskazuje urząd lub urzędnika odpowiedzialnych za wszelkie kwestie dotyczące wykonywania niniejszej Umowy i udziela niezbędnego wsparcia, aby ułatwić komunikację z wnioskującą Stroną.

3. W zależności od przypadku każda ze Stron na wniosek drugiej Strony, w miarę możliwości prawnych, udziela informacji i niezwłocznie odpowiada na wszelkie pytania związane z istniejącym lub zaproponowanym środkiem, który może wpłynąć na handel pomiędzy Stronami.

ARTYKUŁ 134

Przejrzystość i poufność

1. Każda ze Stron zapewnia, aby wszelkie przepisy ustawowe i wykonawcze, procedury oraz decyzje administracyjne o zasięgu ogólnym, a także wszelkie zobowiązania międzynarodowe dotyczące jakiejkolwiek kwestii handlowej objętej niniejszą Umową były niezwłocznie publikowane lub publicznie udostępniane oraz podawane do wiadomości drugiej Strony.

2. Bez uszczerbku dla postanowień niniejszej Umowy dotyczących przejrzystości informacje, o których mowa w niniejszym artykule, uznaje się za opublikowane, gdy zostały udostępnione rządom państwa lub państw partnerskich EAC oraz Komisji Europejskiej lub WTO, lub gdy zostały udostępnione na oficjalnych stronach internetowych Stron, które są publicznie dostępne i bezpłatne.

3. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie wymaga od którejkolwiek ze Stron udostępniania informacji poufnych, których ujawnienie utrudniłoby egzekwowanie prawa lub byłoby w inny sposób niezgodne z interesem publicznym, lub które naruszałoby uzasadnione interesy handlowe indywidualnych przedsiębiorstw, państwowych czy prywatnych, z wyjątkiem zakresu, w jakim ich ujawnienie może być niezbędne w kontekście postępowania w sprawie rozstrzygnięcia sporu objętego częścią VII. Jeżeli takie ujawnienie zostaje uznane za niezbędne przez organ ustanowiony zgodnie z art. 113 organ ten zapewnia pełne przestrzeganie poufności.

ARTYKUŁ 135

Regiony najbardziej oddalone Unii Europejskiej

1. Uwzględniając bliskość geograficzną niektórych regionów najbardziej oddalonych UE i państwa lub państw partnerskich EAC oraz w celu wzmocnienia gospodarczych i społecznych powiązań pomiędzy tymi regionami a państwem lub państwami partnerskimi EAC, Strony dokładają wszelkich starań, aby ułatwić współpracę we wszystkich obszarach objętych niniejszą Umową pomiędzy regionami najbardziej oddalonymi UE a państwem lub państwami partnerskimi EAC.

2. Do osiągnięcia celów określonych w ust. 1 dąży się również, gdy jest to możliwe, poprzez wspieranie wspólnego uczestnictwa państwa lub państw partnerskich EAC i regionów najbardziej oddalonych UE w szczególnych programach UE w obszarach objętych niniejszą Umową.

3. UE dokłada wszelkich starań, aby zapewnić koordynację pomiędzy różnymi instrumentami finansowymi polityki spójności i rozwoju UE w celu wspierania współpracy pomiędzy państwem lub państwami partnerskimi EAC a regionami najbardziej oddalonymi UE w obszarach objętych niniejszą Umową.

4. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie uniemożliwia UE stosowania istniejących środków służących poprawie strukturalnej sytuacji gospodarczej i społecznej regionów najbardziej oddalonych UE zgodnie z art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

ARTYKUŁ 136

Związki z innymi umowami

1. Z wyjątkiem postanowień dotyczących współpracy na rzecz rozwoju zawartych w tytule II części 3 umowy z Kotonu lub odpowiednich postanowieniach umowy ją zastępującej, w przypadku wszelkich niezgodności między postanowieniami niniejszej Umowy a postanowieniami tytułu II części 3 umowy z Kotonu lub odpowiednimi postanowieniami umowy ją zastępującej pierwszeństwo mają postanowienia niniejszej Umowy.

2. W przypadku wszelkich niezgodności między postanowieniami części V niniejszej Umowy a umową z Kotonu lub umową ją zastępującą pierwszeństwo mają postanowienia umowy z Kotonu lub odpowiednie postanowienia umowy ją zastępującej.

3. Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako uniemożliwiające przyjęcie przez którąkolwiek ze Stron odpowiednich środków spójnych z niniejszą Umową, przyjętych na podstawie umowy z Kotonu lub odpowiednich postanowień umowy ją zastępującej.

ARTYKUŁ 137

Związek z porozumieniami WTO

Strony zgodnie postanawiają, że żadne z postanowień niniejszej Umowy nie wymaga od nich działania w sposób niezgodny z porozumieniami WTO.

ARTYKUŁ 138

Powiadomienia

Powiadomienia wymagane na podstawie niniejszej Umowy sporządza się na piśmie i przesyła odpowiednio do rządu państwa lub państw partnerskich EAC lub do Komisji Europejskiej.

ARTYKUŁ 139

Wejście w życie

1. Niniejszą umowę podpisuje się i ratyfikuje lub zatwierdza zgodnie z mającymi zastosowanie zasadami konstytucyjnymi lub wewnętrznymi oraz procedurami poszczególnych Stron.

2. Niniejsza Umowa wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym Strony powiadomiły się wzajemnie o zakończeniu wewnętrznych procedur prawnych, o których mowa w ust. 1.

3. Powiadomienia o wejściu w życie niniejszej Umowy są wysyłane - w przypadku państwa lub państw partnerskich EAC - do odpowiednich depozytariuszy niniejszej Umowy w państwie lub państwach partnerskich EAC, a w przypadku UE - do Sekretarza Generalnego Rady Unii Europejskiej, którzy wspólnie są depozytariuszami niniejszej Umowy. Każdy z depozytariuszy powiadamia drugiego depozytariusza o ostatnim instrumencie ratyfikacji, którego złożenie oznacza zakończenie wewnętrznych procedur prawnych do celów wejścia w życie niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 140

Wypowiedzenie

1. Każde państwo partnerskie EAC lub UE mogą powiadomić drugą Stronę na piśmie o zamiarze wypowiedzenia niniejszej Umowy.

2. Wypowiedzenie staje się skuteczne rok po powiadomieniu drugiej Strony.

ARTYKUŁ 141

Terytorialny zakres stosowania

Niniejsza Umowa ma zastosowanie, z jednej strony, do terytoriów, do których stosuje się Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oraz, z drugiej strony, do terytorium państwa lub państw partnerskich EAC. Odniesienia do „terytorium” zawarte w niniejszej Umowie należy rozumieć w taki sposób.

ARTYKUŁ 142

Klauzula przeglądowa

1. Niniejsza Umowa podlega przeglądowi co pięć (5) lat od dnia jej wejścia w życie.

2. W zakresie dotyczącym wykonywania niniejszej Umowy każda ze Stron może przedstawiać sugestie służące uregulowaniu współpracy w zakresie handlu, z uwzględnieniem doświadczenia nabytego podczas wykonywania niniejszej Umowy.

3. Niezależnie od ust. 1 Strony uzgadniają, że można dokonać przeglądu niniejszej Umowy w związku z wygaśnięciem umowy z Kotonu lub umowy ją zastępującej.

ARTYKUŁ 143

Klauzula dotycząca wprowadzania zmian

1. Strony mogą uzgodnić na piśmie wprowadzenie zmian do niniejszej Umowy. Każda ze Stron może przedkładać Radzie UPG do rozpatrzenia propozycje zmian do niniejszej Umowy. Druga Strona może przedstawić swoje uwagi do zmian w ciągu dziewięćdziesięciu (90) dni od daty otrzymania takiej propozycji.

2. Jeśli Rada UPG przyjmie zmiany do niniejszej Umowy, zmiany te zostaną przedstawione Stronom do ratyfikacji, zaakceptowania lub zatwierdzenia zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi lub wewnętrznymi wymogami prawnymi.

3. Zmiany wchodzą w życie po wymianie przez Strony pisemnych powiadomień poświadczających, że spełniły one swe odpowiednie mające zastosowanie wymogi prawne i zakończyły procedury, w uzgodnionym przez Strony terminie.

ARTYKUŁ 144

Przystąpienie umawiających się stron Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Wschodnioafrykańską

1. Niniejsza Umowa jest otwarta do przystąpienia dla dowolnego państwa będącego umawiającą się stroną Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Wschodnioafrykańską. Wniosek o przystąpienie składa się do Rady UPG.

2. Strony dokonują przeglądu skutków przystąpienia państwa lub państw, o których mowa w ust. 1, w odniesieniu do niniejszej Umowy. Rada UPG może zadecydować o wprowadzeniu wszelkich środków przejściowych lub środków wprowadzających zmiany, które mogą okazać się niezbędne.

ARTYKUŁ 145

Przystąpienie nowych państw członkowskich do Unii Europejskiej

1. UE powiadamia państwo lub państwa partnerskie EAC o wszelkich wnioskach o przystąpienie złożonych do Unii przez państwo trzecie.

2. Podczas negocjacji między UE a państwem trzecim, o którym mowa w ust. 1, UE dokłada starań, aby:

3. UE powiadamia państwo lub państwa partnerskie EAC o wejściu w życie wszelkich traktatów dotyczących przystąpienia państwa trzeciego do UE.

4. Rada UPG bada, z odpowiednim wyprzedzeniem przed dniem przystąpienia państwa trzeciego do UE, wszelkie skutki, jakie takie przystąpienie może mieć w odniesieniu do niniejszej Umowy. Strony mogą, decyzją Rady UPG, wprowadzić wszelkie niezbędne dostosowania do niniejszej Umowy lub uregulowań przejściowych.

ARTYKUŁ 146

Teksty autentyczne

Niniejszą Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach w językach: angielskim, bułgarskim, chorwackim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, irlandzkim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim i włoskim, przy czym teksty w każdym z tych języków są jednakowo autentyczne.

ARTYKUŁ 147

Załączniki i protokoły

Następujące załączniki i protokoły oraz wspólne oświadczenia do niniejszej Umowy stanowią jej integralną część: