(1)

Dnia 31 lipca 2014 r. Rada przyjęła rozporządzenie (UE) nr 833/2014 (2) dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie.

(2)

Rozporządzenie (UE) nr 833/2014 nadaje skuteczność niektórym środkom przewidzianym w decyzji Rady 2014/512/WPZiB (3).

(3)

W dniu 12 lutego 2024 r. Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2024/577 zmieniającą decyzję 2014/512/WPZiB.

(4)

Dnia 24 lutego 2022 r., prezydent Federacji Rosyjskiej ogłosił operację wojskową w Ukrainie, a rosyjskie siły zbrojne rozpoczęły niczym niesprowokowany i nieuzasadniony atak na Ukrainę. Ta agresja wojskowa jest rażącym pogwałceniem integralności terytorialnej, suwerenności i niezależności Ukrainy, jak również narusza zakaz użycia siły, który jest zapisany w art. 2 ust. 4 Karty Narodów Zjednoczonych (ONZ), który jest imperatywną zasadą prawa międzynarodowego, oraz innych wartości Karty ONZ.

(5)

W rezolucji ES-11/1 przyjętej dnia 2 marca 2022 r. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych z całą mocą potępiło agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainie stanowiącą naruszenie art. 2 ust. 4 Karty Narodów Zjednoczonych (ONZ). W swojej rezolucji ES-11/4 przyjętej dnia 12 października 2022 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ, odnotowując oświadczenie Sekretarza Generalnego ONZ z dnia 29 września 2022 r., w którym przypomniał, że każda aneksja terytorium państwa przez inne państwo wynikająca z groźby lub użycia siły stanowi naruszenie zasad Karty i prawa międzynarodowego, potępiło zorganizowanie przez Federację Rosyjską nielegalnych tzw. referendów w regionach leżących w uznawanych przez społeczność międzynarodową granicach Ukrainy oraz próbę bezprawnej aneksji ukraińskich regionów: Doniecka, Chersonia, Ługańska i Zaporoża, w następstwie zorganizowania tych tzw. referendów.

(6)

W swojej rezolucji A/RES/ES-11/5 z dnia 15 listopada 2022 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ wyraziło poważne zaniepokojenie ofiarami w ludziach, przymusowymi przesiedleniami ludności cywilnej, zniszczeniami w infrastrukturze i zasobach naturalnych, utratą własności publicznej i prywatnej oraz katastrofą gospodarczą spowodowanymi agresją Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy i uznało, że Federacja Rosyjska musi być pociągnięta do odpowiedzialności za wszelkie naruszenia prawa międzynarodowego w Ukrainie lub przeciwko Ukrainie, w tym za rosyjską agresję na ten kraj stanowiącą naruszenie Karty ONZ, jak również wszelkie naruszenia międzynarodowego prawa humanitarnego i prawa międzynarodowego praw człowieka, oraz musi ponieść konsekwencje prawne wszystkich swoich działań niezgodnych z prawem międzynarodowym, w tym zadośćuczynić za szkody, m.in. wszelkie straty spowodowane takimi czynami.

(7)

W swojej rezolucji A/ES-11/L.7 z dnia 23 lutego 2023 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ wezwało również do pełnego przestrzegania przez strony konfliktu zbrojnego ich zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego oraz do natychmiastowego zaprzestania ataków na infrastrukturę krytyczną w Ukrainie oraz wszelkich umyślnych ataków na obiekty cywilne, w tym budynki mieszkalne, szkoły i szpitale.

(8)

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) w swoim wiążącym postanowieniu z dnia 16 marca 2022 r. dotyczącym wskazania środków tymczasowych w sprawie dotyczącej zarzutów ludobójstwa na podstawie Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa (Ukraina przeciwko Federacji Rosyjskiej) uznał (w pkt 60 postanowienia), że „Ukraina ma uzasadnione prawo do niepoddawania się operacjom wojskowym Federacji Rosyjskiej” oraz (w pkt 74 postanowienia), że naruszenie tego prawa „może spowodować nieodwracalną szkodę”. Trybunał dodał, że wszelkie operacje wojskowe, w szczególności operacja na taką skalę, jak prowadzona jest obecnie przez Federację Rosyjską na terytorium Ukrainy, nieuchronnie powodują straty w ludziach, rozstrój zdrowia psychicznego i urazy cielesne oraz szkody materialne i szkody dla środowiska (4). MTS nakazał Federacji Rosyjskiej zawieszenie operacji wojskowych, które rozpoczęła w dniu 24 lutego 2022 r. na terytorium Ukrainy.

(9)

W swoich konkluzjach z 14 i 15 grudnia 2023 r. Rada Europejska ponownie zdecydowanie potępiła rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, stanowiącą jawne naruszenie pogwałcenie Karty Narodów Zjednoczonych, i przypomniała o niezachwianym poparciu Unii Europejskiej dla niezależności, suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w jej granicach uznanych przez społeczność międzynarodową oraz dla jej niezbywalnego prawa do samoobrony przed rosyjską agresją.

(10)

Zgodnie z celami wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa wsparcie to obejmuje również pomoc ludności, krajom i regionom stojącym w obliczu katastrof spowodowanych przez człowieka, takich jak katastrofa dla Ukrainy i jej ludności wywołana rosyjską wojną napastniczą.

(11)

W związku z powagą sytuacji i w reakcji na rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie oraz tak długo, jak bezprawne działania Federacji Rosyjskiej będą naruszały imperatywne zasady prawa międzynarodowego, w tym w szczególności zakaz użycia siły zapisany w art. 2 ust. 4 Karty ONZ, lub międzynarodowego prawa humanitarnego, należy utrzymywać w mocy wszelkie środki nałożone przez Unię. Należy również wprowadzić dodatkowe środki wyjątkowe mające na celu wsparcie odbudowy Ukrainy oraz jej odbudowy i rekonstrukcji, zgodnie z celami wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, zakładającymi w szczególności utrwalanie i wspieranie demokracji, praworządności, praw człowieka oraz zasad prawa międzynarodowego, w tym międzynarodowego prawa humanitarnego, utrzymywanie pokoju, zapobieganie konfliktom i wzmacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego oraz ochronę ludności cywilnej, a także pomoc ludności narażonej na katastrofy spowodowane przez człowieka.

(12)

W dniu 28 lutego 2022 r. Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2022/335 (5) zmieniającą decyzję 2014/512/WPZiB, która zakazywała wszelkich transakcji związanych z zarządzaniem rezerwami i aktywami Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, w tym transakcji z wszelkimi osobami prawnymi, podmiotami lub organami działającymi w imieniu Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej lub zgodnie z jego instrukcjami. W dniu 9 marca 2022 r. Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2022/395 (6), aby objąć takim zakazem rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu. Zakaz taki jest określony w art. 1a ust. 4 decyzji 2014/512/WPZiB i znajduje również odzwierciedlenie w art. 5a ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 833/2014. W wyniku tych zakazów odpowiednie aktywa utrzymywane przez instytucje finansowe w państwach członkowskich zostały „immobilizowane”.

(13)

Jak podkreślono w konkluzjach z posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 26-27 października 2023 r., konieczne są zdecydowane postępy, w koordynacji z partnerami, w wypracowaniu sposobu, w jaki nadzwyczajne przychody będące w posiadaniu podmiotów prywatnych i pochodzące bezpośrednio z immobilizowanych aktywów Rosji mogłyby zostać przeznaczone na wspieranie Ukrainy oraz jej odbudowy i rekonstrukcji, zgodnie z właściwymi zobowiązaniami umownymi oraz z poszanowaniem prawa unijnego i międzynarodowego. W swoich konkluzjach Rada Europejska wezwała Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa („Wysoki Przedstawiciel”) i Komisję do przyspieszenia prac w celu przedłożenia wniosków.

(14)

W odniesieniu do koordynacji z partnerami przywódcy G7 w swoim oświadczeniu z dnia 6 grudnia 2023 r. podkreślili, że potrzebne są zdecydowane postępy w przekazywaniu nieoczekiwanych przychodów, które są w posiadaniu podmiotów prywatnych i pochodzą bezpośrednio z immobilizowanych aktywów państwowych Rosji, na wsparcie Ukrainy zgodnie z właściwymi zobowiązaniami umownymi i mającymi zastosowanie przepisami.

(15)

W związku z tym Rada przyjęła decyzję (WPZiB) 2024/577, zmieniającą decyzję 2014/512/WPZiB, aby przedstawić pewne wyjaśnienia dotyczące zakazu wszelkich transakcji związanych z zarządzaniem rezerwami i aktywami Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, jak również wprowadzić dalsze środki.

(16)

W decyzji (WPZiB) 2024/577 wyjaśniono, że transakcje w ramach zarządzania bilansem, związane z aktywami i rezerwami Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, lub związane z aktywami i rezerwami wszelkich osób prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takimi jak Rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu nie są objęte zakresem zakazu transakcji, który obowiązuje od dnia 28 lutego 2022 r. Transakcje w ramach zarządzania bilansem, które nadal są dozwolone dotyczą w szczególności reinwestycji sald gotówkowych przyrastających ze względu na immobilizację wypłat kuponów lub dywidend oraz płatności z tytułu wykupu a także depozytów o zbliżającym się terminie zapadalności, zgodnie z ostrożną polityką inwestycyjną i mającymi zastosowanie wymogami regulacyjnymi.

(17)

Inne transakcje, w szczególności wszelkie transfery bezpośrednie lub pośrednie, których adresatem lub beneficjentem są Centralny Bank Federacji Rosyjskiej, w tym jakakolwiek osoba prawna, podmiot lub organ działające w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takie jak rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu, powinny pozostać zakazane.

(18)

Zakaz takich innych transakcji prowadzi do nadzwyczajnego i nieoczekiwanego przyrostu sald gotówkowych w bilansach centralnych depozytów papierów wartościowych w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014 (7), które to depozyty odgrywają kluczową rolę w rozliczaniu instrumentów finansowych w Unii i centralnym prowadzeniu rachunków z nimi związanych. Akumulacja ta jest skutkiem immobilizacji aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, lub aktywów i rezerw wszelkich osób prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takich jak rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu, ponieważ wszelkie płatności kwoty głównej i odsetek, kuponów, dywidend oraz innych dochodów z tytułu papierów wartościowych na rzecz Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej i tych osób, podmiotów i organów są zakazane.

(19)

Centralne depozyty papierów wartościowych znajdują się w szczególnej sytuacji, która jest odmienna od sytuacji innych instytucji finansowych, ponieważ salda gotówkowe klientów centralnych depozytów papierów wartościowych lub u tych klientów są zwykle przenoszone poza centralne depozyty papierów wartościowych przed końcem dnia i nie generują żadnego wynagrodzenia dla klientów. Te salda gotówkowe utrzymywane przez centralne depozyty papierów wartościowych w związku z aktywami Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej lub aktywami wszelkich osób prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takich jak rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu, przyrastające ze względu na środki ograniczające, wymagają zatem ostrożnego zarządzania ze strony centralnych depozytów. Prowadzi to do powstania nieoczekiwanych i nadzwyczajnych przychodów.

(20)

Nieoczekiwane i nadzwyczajne przychody objęte niniejszym rozporządzeniem nie muszą, zgodnie z mającymi zastosowanie zasadami, być udostępniane Centralnemu Bankowi Federacji Rosyjskiej, nawet po zniesieniu zakazu transakcji. Zatem nie stanowią one aktywów państwowych. Dlatego do przychodów tych nie mają zastosowania przepisy chroniące aktywa państwowe.

(21)

Ponadto, jako że te nieoczekiwane i nadzwyczajne przychody wynikają siłą rzeczy z wdrożenia środków ograniczających, w szczególności zakazu określonego w art. 1a ust. 4 decyzji 2014/512/WPZiB i art. 5a ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 833/2014, centralne depozyty papierów wartościowych nie mogą oczekiwać, że osiągną z tego tytułu nienależną i niezamierzoną korzyść gospodarczą. Na podstawie uzasadnionego celu, jakim jest dążenie do realizacji założeń wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w szczególności utrwalania i wspierania demokracji, praworządności, praw człowieka oraz zasad prawa międzynarodowego, w tym międzynarodowego prawa humanitarnego, utrzymywania pokoju, zapobiegania konfliktom i wzmacniania bezpieczeństwa międzynarodowego, ochrony ludności cywilnej, a także pomocy ludności stającej w obliczu katastrof spowodowanych przez człowieka, właściwe i konieczne jest zatem zapewnienie, aby nieoczekiwane i nadzwyczajne zyski centralnych depozytów papierów wartościowych, przyrastające w okresie od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia do momentu zniesienia tymczasowych środków ograniczających dotyczących aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, przyniosły korzyści Ukrainie. Ponadto środki wynikające z niniejszego rozporządzenia nie nakładają nadmiernego obciążenia na centralne depozyty papierów wartościowych. Środki te w pełni respektują zatem prawa i wolności podstawowe uznane w Karcie praw podstawowych, w szczególności jej art. 17 i 52, jako że są uzasadnione i proporcjonalne do zamierzonych celów.

(22)

Decyzją (WPZiB) 2024/577 wprowadzono zatem dodatkowe środki dotyczące tych nieoczekiwanych i nadzwyczajnych przychodów i zysków netto, w pełnej zgodzie z prawem międzynarodowym i prawem Unii. Te dodatkowe środki powinny znaleźć odzwierciedlenie w niniejszym rozporządzeniu. Zgodnie z zasadą pewności prawa powinny one mieć zastosowanie od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia. Celem tych dodatkowych środków powinno być ostateczne wsparcie finansowe Ukrainy oraz jej odbudowy i rekonstrukcji, w szczególności za pomocą przyszłego Instrumentu na rzecz Ukrainy zaproponowanego przez Komisję (8), zgodnie z jego celami i rozporządzenia (UE) nr 833/2014 oraz spójnie z celem środków ograniczających i celami unijnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, w tym w szczególności z celem polegającym na utrzymywaniu pokoju, zapobieganiu konfliktom, wzmacnianiu bezpieczeństwa międzynarodowego, ochronie ludności cywilnej oraz pomocy ludności, krajom i regionom stającym w obliczu katastrof spowodowanych przez człowieka, takich jak te zadane Ukrainie i jej ludności wywołane rosyjską wojną napastniczą.

(23)

Wprowadzenie takich dodatkowych środków wobec centralnych depozytów papierów wartościowych, które przechowują niewielkie kwoty aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, lub aktywów i rezerw wszelkich osób prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takich jak rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu nie byłoby uzasadnione. Uzyskane zostałyby jedynie znikome kwoty, a zatem takie dodatkowe środki stworzyłyby nieproporcjonalnie duże obciążenie administracyjne dla takich centralnych depozytów papierów wartościowych. Dodatkowe środki powinny zatem mieć zastosowanie wyłącznie do centralnych depozytów papierów wartościowych przechowujących takie rezerwy i aktywa o łącznej wartości ponad 1 mln EUR.

(24)

W pierwszej kolejności te centralne depozyty papierów wartościowych powinny wykazywać takie nadzwyczajne salda gotówkowe, przyrastające w wyniku immobilizacji aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej osobno od swojej pozostałej działalności i zarządzać nimi oddzielnie oraz powinny również przechowywać uzyskane przychody na odrębnych rachunkach.

(25)

Należy również zakazać centralnym depozytom papierów wartościowych dysponowania wynikającymi z tego ich zyskami netto określonymi zgodnie z prawem krajowym, po odliczeniu podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie ogólnego systemu danego państwa członkowskiego, czy to przez ich dystrybucję w postaci dywidend lub w dowolnej innej formie przynoszącej korzyści udziałowcom lub stronie trzeciej. Do czasu podjęcia przez Radę decyzji, o której mowa w motywie 26, w związku z ryzykiem i kosztami wynikającymi z przechowywania aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej każdy centralny depozyt papierów wartościowych może w tym okresie zwrócić się do swojego organu nadzoru o zezwolenie na uwolnienie części tych zysków netto w celu wypełnienia ustawowych wymogów dotyczących kapitału i zarządzania ryzykiem.

(26)

W drugiej kolejności Rada powinna móc zadecydować, w jaki sposób te zyski netto powinny być przeznaczone na wspieranie Ukrainy oraz jej odbudowy i rekonstrukcji, zgodnie z właściwymi zobowiązaniami umownymi oraz z poszanowaniem prawa unijnego i międzynarodowego, w koordynacji z partnerami. W tym kontekście Rada powinna również zdecydować, jaką kwotę zysków netto centralne depozyty papierów wartościowych powinny mieć możliwość tymczasowo zatrzymywać w celu wypełnienia ustawowych wymogów dotyczących kapitału statutowego i zarządzania ryzykiem i w związku z ryzykiem i kosztami wynikającymi z przechowywania aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej. W tym celu Wysoki Przedstawiciel i Komisja powinni przedłożyć w odpowiednim czasie wniosek towarzyszący środkom unijnym wspierającym Ukrainę. Oczekuje się, że w ramach przygotowania takiego wniosku Wysoki Przedstawiciel i Komisja powinni skonsultować się z odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w szczególności z Europejskim Bankiem Centralnym.

(27)

Centralne depozyty papierów wartościowych powinny co roku składać Komisji i ich właściwemu organowi krajowemu sprawozdanie na temat kwoty sald gotówkowych i zysków netto przyrastających w wyniku immobilizacji aktywów i rezerw Centralnego Banku Federacji Rosyjskiej, lub aktywów i rezerw wszelkich osób prawnych, podmiotów lub organów działających w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Federacji Rosyjskiej, takich jak rosyjski Fundusz Narodowego Dobrobytu, oraz całkowitą kwotę przychodów uzyskanych na tej podstawie.

(28)

Komisja powinna być uprawniona do przyjmowania rozporządzeń, w drodze aktów wykonawczych, w których określone zostaną szczegółowe zasady sprawozdawczości nałożonych na te centralne depozyty papierów wartościowych. W tym celu Komisja powinna przeprowadzić konsultacje z właściwymi organami krajowymi.

(29)

Środki te są objęte zakresem Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W związku z tym konieczne jest podjęcie działań regulacyjnych na szczeblu Unii, w szczególności w celu zapewnienia jednolitego stosowania tych środków we wszystkich państwach członkowskich.

(30)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) nr 833/2014,