(1)

Pismami z 28 listopada 2011 r. i 27 lutego 2012 r. Komisja zwróciła się do Niemiec o udzielenie dodatkowych informacji dotyczących sprawozdania rocznego w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym za 2010 r., które Niemcy złożyły zgodnie z art. 21 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 (2). Niemcy odpowiedziały na pytania Komisji pismami z 16 stycznia 2012 r. i 27 kwietnia 2012 r. Z odpowiedzi Niemiec wynika, że Niemcy przyznały wsparcie finansowe na rzecz niemieckiego sektora mleczarskiego na podstawie ustawy o obrocie mlekiem, przetworami mlecznymi i tłuszczami z 1952 r. (Gesetz über den Verkehr mit Milch, Milcherzeugnissen und Fetten, zwanej dalej „MFG”).

(2)

Pismem z 2 października 2012 r. Komisja poinformowała Niemcy, że przedmiotowe środki zarejestrowano jako pomoc niezgłoszoną pod numerem SA.35484 (2012/NN). W pismach z 16 listopada 2012 r., 7, 8, 11, 13, 14, 15 i 19 lutego, 21 marca, 8 kwietnia, 28 maja, 10 i 25 czerwca oraz 2 lipca 2013 r. Niemcy przekazały dalsze informacje.

(3)

Pismem z 17 lipca 2013 r. (C(2013)4457 final) (3) Komisja poinformowała Niemcy o swojej decyzji o wszczęciu postępowania określonego w art. 108 ust. 2 TFUE w odniesieniu do niektórych podśrodków realizowanych w ramach MFG („decyzja o wszczęciu postępowania”) (4). W tym samym piśmie Komisja stwierdziła, że inne podśrodki były zgodne z rynkiem wewnętrznym w okresie od 28 listopada 2001 r. do 31 grudnia 2006 r. lub w okresie po dniu 1 stycznia 2007 r. lub w obydwu tych okresach (5), lub że dalsze podśrodki nie stanowiły pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE bądź nie podlegały zakresowi stosowania zasad pomocy państwa (6).

(4)

Jeśli chodzi o wsparcie na badania jakości mleka w Badenii-Wirtembergii i w Bawarii, Komisja uznała, że było ono zgodne z rynkiem wewnętrznym w okresie od 28 listopada 2001 r. do 31 grudnia 2006 r. (7)

(5)

Jeśli natomiast chodzi o identyczne wsparcie na badania jakości mleka przeprowadzane w okresie po dniu 1 stycznia 2007 r., Komisja wyraziła wątpliwości co do jego zgodności z rynkiem wewnętrznym (8).

(6)

W piśmie z 20 września 2013 r. Niemcy ustosunkowały się do decyzji o wszczęciu postępowania.

(7)

Decyzja o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (9). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag w terminie jednego miesiąca.

(8)

W odniesieniu do środków dotyczących badań jakości mleka Komisja otrzymała od zainteresowanych stron siedem uwag. Uwagi te przekazano Niemcom.

(9)

Niemcy udzieliły odpowiedzi pismem z 3 grudnia 2014 r.

(10)

18 września 2015 r. Komisja przyjęła decyzję (UE) 2015/2432 (10) uznającą pomoc przyznaną sektorowi mleczarskiemu w odniesieniu do rutynowych badań mleka w Bawarii i w Badenii-Wirtembergii na okres od dnia 1 stycznia 2007 r. za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i podlegającą odzyskaniu.

(11)

26 listopada 2015 r. i 4 grudnia 2015 r. Bawaria, z jednej strony, oraz stowarzyszenia Interessengemeinschaft privater Milchverarbeiter Bayerns e.V., Genossenschaftsverband Bayern e.V. i Verband der Bayerischen Privaten Milchwirtschaft e.V., z drugiej strony, wniosły do Sądu skargi o stwierdzenie częściowej nieważności decyzji (UE) 2015/2432.

(12)

Dwoma wyrokami z dnia 12 grudnia 2018 r. Sąd stwierdził nieważność art. 1-4 decyzji (UE) 2015/2432 w zakresie, w jakim przepisy te stanowią, że przyznanie przez Niemcy pomocy państwa jest niezgodne z rynkiem wewnętrznym w odniesieniu do badań jakości mleka przeprowadzanych w Bawarii, i nakazują odzyskanie tej pomocy („wyroki z dnia 12 grudnia 2018 r.”) (11).

(13)

22 lutego 2019 r. Komisja odwołała się od tych wyroków do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

(14)

10 marca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości oddalił odwołania Komisji (12) i utrzymał w mocy wyroki z dnia 12 grudnia 2018 r.

(15)

Decyzja o wszczęciu postępowania obejmowała środki finansowane z opłaty za mleko, którą niemieckie kraje związkowe mogły nakładać na mleczarnie na podstawie MFG (13).

(16)

Decyzja (UE) 2015/2432 dotyczyła pomocy przyznanej sektorowi mleczarskiemu w Bawarii i w Badenii-Wirtembergii w odniesieniu do rutynowych badań jakości mleka w okresie od dnia 1 stycznia 2007 r. Pomoc ta została uznana za niezgodną z rynkiem wewnętrznym i podlegającą odzyskaniu. W przypadku Bawarii decyzja (UE) 2015/2432 obejmowała środki finansowane nie tylko z opłaty za mleko, ale również z ogólnych zasobów budżetowych.

(17)

Zgodnie z art. 264 akapit pierwszy TFUE, jeżeli skarga o stwierdzenie nieważności jest zasadna, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka o nieważności danego aktu. W takim przypadku Komisja jest zobowiązana do podjęcia środków, które zapewniają wykonanie wyroku (14).

(18)

Wyrokami z dnia 12 grudnia 2018 r. Sąd częściowo unieważnił decyzję (UE) 2015/2432. Sąd stwierdził, że decyzja o wszczęciu postępowania dotyczy tylko tej części pomocy, która jest finansowana z opłaty nałożonej na mleczarnie, natomiast nie obejmuje tej części pomocy, która jest finansowana z budżetu kraju związkowego (15). Sąd orzekł, że w odniesieniu do tej ostatniej części pomocy decyzja (UE) 2015/2432 została przyjęta bez umożliwienia zainteresowanym stronom przedstawienia uwag, o którym mowa w art. 108 ust. 2 TFUE, a zatem została przyjęta z naruszeniem prawa skarżących do udziału w postępowaniu administracyjnym w trybie art. 6 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 659/1999.

(19)

Wyrokami z dnia 12 grudnia 2018 r. Sąd stwierdził nieważność art. 1-4 decyzji (UE) 2015/2432 w zakresie, w jakim przepisy te stanowią, że przyznanie przez Niemcy pomocy państwa jest niezgodne z rynkiem wewnętrznym w odniesieniu do badań jakości mleka przeprowadzanych w Bawarii, i nakazują odzyskanie tej pomocy.

(20)

Wyroki te nie dotyczyły jednak tej części decyzji (UE) 2015/2432, która dotyczyła pomocy na badania jakości mleka przeprowadzane w Badenii-Wirtembergii. W związku z tym część decyzji (UE) 2015/2432 dotycząca omawianego środka w Badenii-Wirtembergii pozostaje ważna i nadal obowiązuje.

(21)

Wyrokiem z dnia 10 marca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości utrzymał w mocy wyroki z dnia 12 grudnia 2018 r.

(22)

Niniejsza decyzja dotyczy zatem tylko pomocy państwa, którą Niemcy przyznały na rzecz przedsiębiorstw sektora mleczarskiego w odniesieniu do badań jakości mleka przeprowadzanych przez Bawarię i która była finansowana z opłaty za mleko (określonej w decyzji o wszczęciu postępowania jako środek BY 1) w okresie rozpoczynającym się 1 stycznia 2007 r.

(23)

Artykuł 22 ust. 1 MFG upoważnia rządy niemieckich krajów związkowych do nakładania opłaty za mleko (Milchumlage) na poziomie mleczarni w oparciu o ilości mleka dostarczane do tych mleczarni. Opłaty za mleko nie stosuje się do produktów przywożonych. Produkty wywożone mogą natomiast tej opłacie podlegać.

(24)

Bawaria skorzystała z tego upoważnienia (16) i, jak opisano w decyzji o wszczęciu postępowania, przyznała wsparcie finansowe na ustawowe badania mające na celu ocenę jakości i niektórych cech mleka zgodnie z art. 22 ust. 2 pkt 1 i art. 10 ust. 1 MFG w związku z rozporządzeniem w sprawie oceny jakości mleka i wynagrodzenia za mleko dostarczane mleczarniom (Verordnung über die Güteprüfung und Bezahlung der Anlieferungsmilch) z dnia 9 lipca 1980 r. („rozporządzenie w sprawie jakości mleka”) (17). Przeprowadzanie ustawowych badań na podstawie rozporządzenia w sprawie jakości mleka zostało powierzone zatwierdzonemu punktowi kontroli, tj. stowarzyszeniu Milchprüfring Bayern e.V. („Milchprüfring”) (18).

(25)

Badania jakości mleka zostały wprowadzone na mocy art. 10 MFG w związku z art. 1 ust. 1 rozporządzenia w sprawie jakości mleka. Na każdego komercyjnego konsumenta mleka (np. mleczarnie) nałożono obowiązek przebadania dostarczanego do niego mleka w celu określenia jego jakości, jeśli chodzi o:

(26)

Niemcy argumentowały, że środek ten nie stanowi pomocy, ponieważ płatności były przyznawane jako rekompensata za niezbędne wydatki ponoszone przez Milchprüfring w związku z wykonywaniem zadań publicznych przekazanych ustawowo (hoheitliche Aufgaben) (19).

(27)

Komisja uznała (20), że nawet jeśli zadania publiczne są przekazywane osobie trzeciej (takiej jak Milchprüfring) ustawowo, działalność taka może nadal przynosić korzyści w formie dotowanych usług mleczarniom, które są przedsiębiorstwami. Koszty poniesione w związku z wypełnianiem zobowiązań prawnych na szczeblu krajowym (takich jak obowiązek przeprowadzania badań jakości mleka zgodnie z rozporządzeniem w sprawie jakości mleka) należało uznać za typowe koszty operacyjne ponoszone zwykle przez dane przedsiębiorstwa. W przypadku gdy państwo zwraca te koszty, warunki dotyczące pomocy, o których mowa w art. 107 ust. 1 TFUE, wydają się być spełnione. W związku z tym Komisja przyjęła, że pomoc występowała.

(28)

W decyzji o wszczęciu postępowania Komisja stwierdziła, że środek (zdefiniowany jako pomoc na rutynowe badania jakości mleka w Bawarii, finansowane z opłaty za mleko i przeprowadzane w okresie od 2007 r. (21)) stanowi prawdopodobnie pomoc państwa (22), i wyraziła wątpliwości co do jego zgodności z rynkiem wewnętrznym (23) oraz zwróciła się do Niemiec o przedstawienie uwag i dostarczenie wszelkich informacji, które mogą być pomocne w ocenie pomocy w odniesieniu do okresu od dnia 1 stycznia 2007 r. (24)

(29)

Komisja stwierdziła ponadto, że sposób finansowania (opłata parafiskalna) stanowi integralną część środka pomocy i że w związku z tym sposób finansowania należy wziąć pod uwagę przy badaniu pomocy (25).

(30)

Jeśli chodzi o opłatę za mleko, Komisja stwierdziła, że nie dyskryminuje ona produktów przywożonych, nie narusza postanowień art. 110 TFUE i nie jest sprzeczna z celami wspólnej organizacji rynków mleka (26).

(31)

Pomoc na rutynowe badania jakości mleka została w Bawarii zniesiona w 2013 r.

(32)

Po przyjęciu decyzji (UE) 2015/2432 do 2017 r. odzyskano pomoc w wysokości około 22,4 mln EUR, która była finansowana z opłaty za mleko. Ponieważ opłata za mleko została uznana za integralną część środka pomocy (zob. motyw 29), to uznając w decyzji (UE) 2015/2432 pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym, stwierdzono również w sposób dorozumiany, że opłata ta była pobierana niezgodnie z prawem.

(33)

Bawaria potwierdziła, że odzyskanie pomocy finansowanej z opłaty za mleko, które zostało zakończone w 2017 r. i miało postać kompensacji z opłatą za mleko, jest nieodwołalne i nie zostanie cofnięte (27).

(34)

W związku z tym postępowanie wszczęte decyzją o wszczęciu postępowania w odniesieniu do rutynowych badań jakości mleka w Bawarii finansowanych z opłaty za mleko i przeprowadzanych w okresie od 2007 r. stało się bezprzedmiotowe.

(35)

Komisja przypomina, że uprawnienia Komisji wynikające z art. 107 i 108 TFUE mają na celu zapobieganie przyznawaniu pomocy niezgodnej z rynkiem wewnętrznym. Jeżeli chodzi o odzyskanie pomocy, z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika również, że uprawnienie Komisji do nakazania państwom członkowskim odzyskania pomocy uznanej przez Komisję za niezgodną z rynkiem wewnętrznym służy przywróceniu stanu sprzed udzielenia pomocy państwa niezgodnej z rynkiem wewnętrznym (28).

(36)

Innymi słowy, jednym z celów kontroli pomocy państwa jest zapobieganie udzielaniu pomocy państwa niezgodnej z rynkiem wewnętrznym. Drugim celem jest zapewnienie przywrócenia sytuacji sprzed zakłócenia konkurencji spowodowanego przez pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

(37)

W przedmiotowej sprawie przyznanie pomocy określonej w decyzji o wszczęciu postępowania nie ma już miejsca, ponieważ pomoc została ostatecznie i bezwarunkowo odzyskana (29).

(38)

W tych okolicznościach formalne postępowanie wyjaśniające wszczęte na podstawie art. 108 ust. 2 TFUE w odniesieniu do rutynowych badań jakości mleka w Bawarii finansowanych z opłaty za mleko i przeprowadzanych w okresie od 2007 r. stało się bezprzedmiotowe,