-

uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Drugiej Inicjatywy w zakresie Leków Innowacyjnych za rok budżetowy 2020,

-

uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,

-

uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0072/2022),

A.

mając na uwadze, że w grudniu 2007 r. ustanowiono na okres 10 lat Wspólne Przedsiębiorstwo na rzecz Realizacji Wspólnej Inicjatywy Technologicznej w zakresie Leków Innowacyjnych (zwane dalej "Wspólnym Przedsiębiorstwem IMI") w celu znaczącej poprawy skuteczności i wydajności procesu opracowywania leków, co w perspektywie długoterminowej miało doprowadzić do tego, by sektor farmaceutyczny produkował skuteczniejsze i bezpieczniejsze leki innowacyjne;

B.

mając na uwadze, że po przyjęciu rozporządzenia Rady (UE) nr 557/2014 (1) w maju 2014 r. ustanowiono Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Drugiej Inicjatywy w zakresie Leków Innowacyjnych (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem IMI 2") na okres do dnia 31 grudnia 2024 r.; mając na uwadze, że w czerwcu 2014 r. zastąpiło ono Wspólne Przedsiębiorstwo IMI i stało się jego następcą, a jego celem było zakończenie prac badawczych objętych siódmym programem ramowym oraz uruchomienie nowych projektów w ramach programu "Horyzont 2020";

C.

mając na uwadze, że członkami założycielami Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI i Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 są Unia reprezentowana przez Komisję i Europejska Federacja Producentów Leków i Stowarzyszeń Farmaceutycznych (zwana dalej "branżą");

D.

mając na uwadze, że maksymalny wkład Unii na rzecz Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI przez okres 10 lat wynosi 1 000 000 000 EUR i kwota ta ma zostać wypłacona z budżetu siódmego programu ramowego, a członkowie założyciele mają wnosić równy wkład na pokrycie bieżących kosztów Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI, przy czym każdy z nich wnosi kwotę nieprzekraczającą 4 % łącznego wkładu Unii;

E.

mając na uwadze, że maksymalny wkład Unii na rzecz Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 włącznie ze środkami Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu przez okres 10 lat wynosi 1 630 000 000 EUR i kwota ta ma zostać wypłacona z budżetu programu "Horyzont 2020", a członkowie inni niż Komisja mają pokrywać 50 % bieżących kosztów oraz wnosić wkład pieniężny lub niepieniężny (bądź oba te wkłady) na pokrycie kosztów operacyjnych o wartości równej wkładowi finansowemu Unii;

1.

zauważa, że Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") w sprawozdaniu w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 za rok zakończony 31 grudnia 2020 r. (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału") stwierdza, iż w sprawozdaniu tym Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach swoją sytuację finansową na dzień 31 grudnia 2020 r. oraz wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany swych aktywów netto za kończący się tego dnia rok, zgodnie z przepisami swojego regulaminu finansowego oraz z zasadami rachunkowości przyjętymi przez księgowego Komisji; zauważa ponadto, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału transakcje leżące u podstaw rozliczeń są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;

2.

zauważa, że ostateczny budżet Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 dostępny na 2020 r., włącznie z ponownie ujętymi niewykorzystanymi środkami z poprzednich lat, dochodami przeznaczonymi na określony cel i realokacjami na następny rok, wyniósł 276 538 561 EUR w środkach na zobowiązania (w tym 269 829 327 EUR z budżetu Unii) oraz 241 559 114 EUR w środkach na płatności (w tym 232 349 880 EUR z budżetu Unii); zauważa, że wykonanie budżetu w odniesieniu do środków na zobowiązania i środków na płatności wyniosło odpowiednio 98,66 % i 97,08 %;

3.

zauważa, że z 1 000 000 000 EUR wkładów, które członkowie prywatni mają wnieść na działalność operacyjną Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI, na koniec 2020 r. Wspólne Przedsiębiorstwo IMI zgłosiło i zatwierdziło wkłady pieniężne i niepieniężne od członków prywatnych w wysokości 759 471 000 EUR, w tym 737 573 000 EUR w postaci wkładów niepieniężnych i 21 898 000 EUR wkładów pieniężnych; zauważa, że w 2020 r. w ramach Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI realizowano 11 projektów, z których 3 zakończyły się do 31 grudnia 2020 r.;

4.

zauważa, że wskaźnik wykorzystania przez Wspólne Przedsiębiorstwo IMI środków na płatności na rzecz projektów objętych siódmym programem ramowym wyniósł 96 %;

5.

zauważa, że z 1 425 000 000 EUR w postaci wkładów niepieniężnych i pieniężnych, które mają zostać wniesione przez członków z branży na rzecz działań operacyjnych Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2, zgłoszono i zatwierdzono wkłady niepieniężne w wysokości 317 206 000 EUR oraz wkłady pieniężne w wysokości 20 717 000 EUR oraz że dodatkowo zgłoszono i zatwierdzono 7 064 000 EUR wkładów pieniężnych i 34 972 000 EUR wkładów niepieniężnych wniesionych przez partnerów stowarzyszonych; zauważa, że w związku z tym na koniec 2020 r. całkowity wkład członków z branży i partnerów stowarzyszonych w działania Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 objęte programem "Horyzont 2020" wyniósł 379 959 000 EUR, natomiast całkowity wkład pieniężny Unii - 643 180 000 EUR; przyjmuje do wiadomości, że przepisy dotyczące płatności zaliczkowych zostały określone w rozporządzeniu finansowym i we wzorze umowy o udzielenie dotacji, i oczekuje, że wkłady branży będą odpowiadały wkładowi Unii na poziomie programu do końca funkcjonowania Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2; odnotowuje, że w odniesieniu do budżetu na 2020 r. dostępnego na projekty objęte programem "Horyzont 2020" wskaźniki wykorzystania środków na zobowiązania i środków na płatności wyniosły odpowiednio 100 % i 99,7 %; zauważa, że w 2020 r. w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 realizowane były 92 projekty, z których 6 zakończyło się do 31 grudnia 2020 r.; odnotowuje, że wzrost zobowiązań w 2020 r. o 200 400 000 EUR (finansowanie Unii) i 182 300 000 EUR (zobowiązanie branży i partnerów stowarzyszonych) wynika z zawarcia 19 nowych podpisanych umów o udzielenie dotacji przez Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2, obejmujących 8 projektów związanych z zaproszeniem do składania wniosków w sytuacjach nadzwyczajnych dotyczących leczenia i diagnostyki koronawirusa;

6.

zauważa, że wspólne przedsięwzięcia stosują różne procedury dotyczące obliczania wkładów niepieniężnych, i wzywa do harmonizacji obliczania wkładów niepieniężnych we wszystkich wspólnych przedsięwzięciach;

7.

na podstawie sprawozdania Trybunału odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 cechuje się długimi okresami realizacji projektów ze względu na charakter prowadzonych badań oraz że sytuacja ta ilustruje zróżnicowane stopnie osiągania celów dotyczących wkładu finansowego określonych w regulaminach wspólnych przedsięwzięć w odniesieniu do działań objętych programem "Horyzont 2020", oraz że wiąże się to z ryzykiem, iż poziom zasobów administracyjnych potrzebnych do terminowego zarządzania środkami Wspólnego Przedsięwzięcia może być niewystarczający ze względu na coraz większą liczbę projektów z wielu programów wieloletnich ram finansowych realizowanych jednocześnie; zwraca się do Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 o dokonanie przeglądu struktury organizacyjnej i potrzeb kadrowych, aby zapewnić ciągłość działania w okresach znacznie zwiększonych przepływów pracy; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2, aby zadbało o większą przejrzystość procesu decyzyjnego dotyczącego jego priorytetów badawczych oraz poinformowało o wybranej metodzie w kolejnym sprawozdaniu rocznym;

8.

zauważa, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 nadal dokonywało końcowych płatności dotacji z siódmego programu ramowego; odnotowuje ponadto, że według Trybunału, na podstawie wyników kontroli ex post na koniec 2020 r., Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 wykazało poziom błędu rezydualnego poniżej progu istotności wynoszącego 2 %;

9.

odnotowuje na podstawie sprawozdania Trybunału, że stosowana przez Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 praktyka ponownego uruchamiania środków na płatności niewykorzystanych w latach ubiegłych w celu pokrycia zobowiązań administracyjnych prowadzi do kumulacji niewykorzystanych środków na płatności oraz że z uwagi na pogorszenie się sytuacji w związku z pandemią COVID-19 praktyka ta przełożyła się na niski wskaźnik wykonania budżetu administracyjnego Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 w tytule 2 wynoszący 51 %; przyjmuje do wiadomości, że niewydana kwota środków na płatności w tytule 2 wyniosła 3,2 mln EUR, podczas gdy całkowita kwota środków na płatności przewidzianych w budżecie opiewała na 241 559 114 EUR; odnotowuje odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2, w której stwierdzono, że sztywne planowanie budżetu i mechanizm wprowadzania zmian nie pozwoliły na odpowiednie dostosowanie do szybko zmieniającej się i niepewnej sytuacji kryzysowej na świecie spowodowanej pandemią oraz że w 2021 r. planuje ono przenieść niższą kwotę administracyjnych środków na płatności niż kwota zobowiązań przeniesionych na 2021 r. w tytule 2 "Wydatki na infrastrukturę", a także planuje wypłacić różnicę z budżetu na rok bieżący; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2, aby opracowało plan, jak ograniczyć ponowne uruchomianie niewykorzystanych środków na płatności, żeby uniknąć niskiego wskaźnika wykonania budżetu;

10.

odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 ogłosiło przyspieszone zaproszenie do składania wniosków dotyczących leczenia i diagnostyki koronawirusa, w wyniku czego powstało 8 projektów; odnotowuje ponadto ogłoszenie trzech dodatkowych zaproszeń do składania wniosków dotyczących takich zagadnień jak: choroby rzadkie, choroby zakaźne, nowotwory, choroby neurodegeneracyjne i choroby autoimmunologiczne; odnotowuje również podpisanie 19 nowych umów o udzielenie dotacji na projekty o łącznym budżecie ponad 380 000 000 EUR, w wyniku czego łączna pula projektów Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 powiększyła się do 167; zauważa, że nowe projekty dotyczą przede wszystkim nowotworów, cukrzycy, otyłości, e-zdrowia, sztucznej inteligencji, terapii zaawansowanych, odkrywania leków i kwestii środowiskowych;

11.

zauważa, że w rocznym sprawozdaniu z działalności za 2020 r. podkreślono, że jeżeli chodzi o ekspertów ds. oceny, Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 korzystało z 235 ekspertów z 29 państw; odnotowuje, że w grupie ekspertów znalazło się 105 kobiet i 130 mężczyzn; z zadowoleniem przyjmuje, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 wciąż dąży do równowagi płci w tym zakresie;

12.

zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2, oprócz gromadzenia danych do celów sprawozdawczości w odniesieniu do odpowiednich standardowych kluczowych wskaźników skuteczności działania (KPI) programu "Horyzont 2020" służących do oceny wyników i skutków celów szczegółowych programu, wykorzystuje KPI do śledzenia działań w 10 obszarach strategicznych; zauważa ponadto, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 gromadzi dane dotyczące tych punktów za pośrednictwem specjalnej platformy internetowej, poprzez którą koordynatorzy projektów mogą przedstawiać wyniki swoich projektów, co pozwala również Wspólnemu Przedsięwzięciu IMI 2 na agregowanie i analizowanie danych oraz budowanie obrazu osiągnięć projektów w miarę ich rozwoju; zauważa, że chociaż te KPI opracowano dla Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2, w stosownych przypadkach gromadzi ono również dane dotyczące projektów Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI, co pozwala na zbadanie oddziaływania Wspólnego Przedsięwzięcia od początku jego istnienia; zauważa ponadto, że analiza danych zgromadzonych do 31 grudnia 2020 r. pokazuje, że prawie wszystkie odnośne obszary priorytetowe programu badań strategicznych Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 są uwzględnione w projektach Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 (11 z 12);

13.

zauważa, że wiele nowych narzędzi i procesów opracowanych w ramach projektów Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 zostało wdrożonych przez uczestników z branży (przykładami takiego wdrożenia są modele zwierzęce, normy, biomarkery, standardowe procedury operacyjne, wykorzystanie platform przesiewowych, sieci badań klinicznych itp.); dane pokazują również, że we Wspólnym Przedsięwzięciu IMI 2 osiągnięto 176 wyników wdrażania (w porównaniu z zakładaną liczbą 50) oraz 482 wyniki wdrażania w przypadku Wspólnego Przedsiębiorstwa IMI i Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 rozpatrywanych łącznie; zauważa ponadto, że w 60 % projektów uczestniczyły organizacje pacjentów i stowarzyszenia pracowników służby zdrowia jako partnerzy konsorcjum, członkowie komitetów doradczych, członkowie grup interesariuszy itp. oraz że tendencja ta utrzymuje się w okresie trwania Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2; jest jednak zaniepokojony, że projekty Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 nadal nie gwarantują przystępności cenowej oraz dostępności wyników badań finansowanych ze środków publicznych; wzywa w związku z tym następcę Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 - Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Inicjatywy w dziedzinie Innowacji w Ochronie Zdrowia, aby natychmiast wprowadziło nowe wymogi, zgodnie z którymi wszyscy beneficjenci unijnego finansowania publicznego przeznaczonego na badania naukowe i innowacje w dziedzinie leczenia, profilaktyki lub diagnostyki byliby zobowiązani do przestrzegania zasad dostępu, skuteczności, przystępności cenowej i dostępności;

14.

zauważa, że wskazuje to na dynamikę, z jaką projekty Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 zmierzają w dobrym kierunku, a w niektórych przypadkach przekraczają ustalone cele już teraz, gdy wiele projektów Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 zostało zakończonych i cykl programu Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 zbliża się ku końcowi;

15.

na podstawie sprawozdania Trybunału odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 wniosło istotny wkład we wspólną europejską reakcję na pandemię COVID-19 oraz że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 przeniosło 45 000 000 EUR ze swojego budżetu na 2020 r. na przyspieszone zaproszenie do składania wniosków ogłoszone w marcu 2020 r.; odnotowuje, że ponadto dzięki środkom z programu "Horyzont 2020" pochodzącym od Komisji kwota przeznaczona na zaproszenie wzrosła do 72 000 000 EUR;

16.

zauważa, że kwestię praw własności intelektualnej należy uwzględniać we wszystkich umowach, które mogą przynieść zamierzony rezultat lub wynik działania, taki jak badania, analizy lub oceny; zauważa, że ma to na celu ochronę praw indywidualnych twórców, ale również ma zapewniać szczegółowe informacje o tym, w jaki sposób prawa te będą wykorzystywane w przyszłości; zauważa, że skoro zakupów dokonuje się ze środków publicznych, wyniki powinny być przejrzyste i dostępne dla ogółu społeczeństwa; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2, aby wyjaśniło kwestie praw własności intelektualnej i zapewniło większą przejrzystość wyników badań;

17.

zauważa, że w 2020 r. efekt mnożnikowy Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 wyniósł 1,01;

18.

zauważa, że według stanu na 31 grudnia 2020 r. 53 z 56 stanowisk przewidzianych w planie zatrudnienia Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 było obsadzonych, pięć stanowisk zostało obsadzonych w 2020 r., trzy dla pracowników zatrudnionych na czas określony i dwa dla pracowników kontraktowych;

19.

zauważa, że podczas lockdownu pracownicy Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 przeszli na tryb telepracy w pełnym wymiarze czasowym, przy czym od pierwszego dnia mieli dostęp do wszystkich potrzebnych im plików, narzędzi i zasobów; zauważa, że przejście na pracę z domu było łatwiejsze również dzięki temu, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 przyjęło szereg standardowych narzędzi Komisji, takich jak ARES, Sysper i pełny zestaw narzędzi informatycznych do zarządzania programem "Horyzont 2020"; zauważa ponadto, że Wspólne Przedsięwzięcie IMI 2 i inne wspólne przedsięwzięcia pracujące w tym samym budynku uzgodniły jednolity zbiór zasad dla pracowników, którzy wyjątkowo muszą pracować w biurze, w celu zapewnienia bezpieczeństwa i dobrostanu personelu, a także nakreśliły plan etapowego powrotu do biur; z zaniepokojeniem odnotowuje wyzwania związane z pandemią COVID-19 dla pracowników, zwłaszcza gdy wziąć pod uwagę różne sytuacje życiowe, brak dostępu do przestrzeni biurowej i możliwe skutki izolacji; zwraca się do Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 o skupienie się na dobrostanie pracowników, zarządzaniu stresem oraz równowadze między życiem zawodowym a prywatnym; zwraca się do kierownictwa o zapewnienie odpowiednich struktur wsparcia z myślą o dobrostanie psychicznym pracowników;

20.

odnotowuje, że w 2020 r. Służba Audytu Wewnętrznego (IAS) przeprowadziła audyt realizacji dotacji z programu "Horyzont 2020" we Wspólnym Przedsięwzięciu IMI 2, jak pierwotnie przewidziano w strategicznym planie kontroli wewnętrznej na lata 2019-2021; zauważa ponadto, że celem tego audytu była ocena adekwatności projektu oraz wydajności i skuteczności systemu kontroli wewnętrznej stosowanego do realizacji umów o dotację objętych programem "Horyzont 2020";

21.

zauważa, że w listopadzie 2020 r. dyrektor wykonawczy Wspólnego Przedsięwzięcia IMI 2 poinformował audytorów wewnętrznych o ostatnich zmianach organizacyjnych i operacyjnych we Wspólnym Przedsięwzięciu IMI 2 oraz o wynikach najnowszej oceny ryzyka, a także przekazał informacje zwrotne na temat potencjalnych tematów audytu w ramach przygotowań do planu strategicznego Służby Audytu Wewnętrznego;