-

uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób za rok budżetowy 2020,

-

uwzględniając przegląd Trybunału Obrachunkowego nr 01/2021 pt. "Początkowy wkład UE w działania podejmowane w zakresie zdrowia publicznego w obliczu pandemii COVID-19",

-

uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,

-

uwzględniając opinię przedstawioną przez Komisję Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności,

-

uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0099/2022),

A.

mając na uwadze, że zgodnie z zestawieniem dochodów i wydatków (1) ostateczny budżet Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób na rok budżetowy 2020 wyniósł 62 490 000 EUR, co stanowi wzrost o 5,55% w porównaniu z 2019 r.; mając na uwadze, że stopa inflacji w Unii w 2020 r. wyniosła 0,7 %; mając na uwadze, że ok. 97,62 % budżetu Centrum pochodzi z budżetu Unii;

B.

mając na uwadze, że w swoim sprawozdaniu dotyczącym rocznego sprawozdania finansowego Centrum za rok budżetowy 2020 Trybunał Obrachunkowy stwierdził, iż uzyskał wystarczającą pewność, że roczne sprawozdanie finansowe Centrum jest wiarygodne oraz że operacje leżące u jego podstaw są legalne i prawidłowe;

1.

zauważa, że wysiłki związane z monitorowaniem budżetu w ciągu roku budżetowego 2020 doprowadziły do osiągnięcia wskaźnika wykonania budżetu w wysokości 96,77%, co oznacza spadek o 2,46% w porównaniu z rokiem 2019; odnotowuje, że wskaźnik wykonania środków na płatności wyniósł 75,26%, co oznacza również spadek o 6,15% w porównaniu z poprzednim rokiem;

2.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Centrum zapłaciło 96 % faktur w terminie określonym w rozporządzeniu finansowym Centrum;

3.

zauważa, że misją Centrum jest identyfikacja oraz ocena bieżących i pojawiających się zagrożeń dla zdrowia ludzkiego, jakie niosą ze sobą choroby zakaźne, a także powiadamianie o nich; podkreśla, że pojawienie się COVID-19 w 2020 r. i późniejsza pandemia były najpoważniejszym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, na które Centrum musiało zareagować od momentu rozpoczęcia przez nie działalności w 2005 r.; zauważa, że wspieranie odpowiedzi Unii na COVID-19 stało się główną działalnością Centrum; przyjmuje do wiadomości, że 9 stycznia 2020 r. Centrum uruchomiło swój plan działań na wypadek zagrożenia zdrowia publicznego, a w szczególności że zespoły zajmujące się sytuacjami zagrożenia zdrowia publicznego wpłynęły pozytywnie na unijne i krajowe ramy zarządzania pandemią COVID-19; zwraca ponadto uwagę, że 31 stycznia 2020 r. Centrum podjęło działanie w sytuacji zagrożenia zdrowia publicznego na poziomie 2 i kontynuowało działalność na tym etapie przez pozostałą część roku;

4.

zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału Centrum, podejmując działania w odpowiedzi na pandemię COVID-19, w dniu 9 stycznia 2020 r. uruchomiło swój plan operacyjny na wypadek wystąpienia zdarzenia w dziedzinie zdrowia publicznego, który był dla Centrum drogowskazem podczas utrzymywania się sytuacji nadzwyczajnej i umożliwił mu przekierowanie zasobów niezbędnych do walki z pandemią; zauważa, że zespoły odpowiedzialne za sytuacje nadzwyczajne w zakresie zdrowia publicznego działające w obrębie Centrum zapewniły m.in. następujące zasadnicze produkty dotyczące COVID-19: aktualizacje danych i aktualizacje informacji z nadzoru epidemiologicznego, w tym szybkie oceny ryzyka, wytyczne naukowe mające wspierać podejmowanie decyzji w dziedzinie zdrowia publicznego, informacje na temat choroby i sposobu reagowania na nią przeznaczone dla pracowników branży medycznej i ogółu społeczeństwa oraz odpowiedzi na doraźne zapytania z instytucji i agencji europejskich;

5.

odnotowuje, że Centrum udzieliło pomocy państwom członkowskim i Komisji w postaci wsparcia związanego z laboratoriami i rozszerzonych testów, poprawiając gotowość państw członkowskich poprzez ustanowienie wskaźników operacyjnych i wsparcia w zakresie prowadzenia oceny zdolności do zwiększenia skali usług zdrowotnych;

6.

zwraca uwagę na 24 oceny ryzyka związane z COVID-19 przeprowadzone przez Centrum, 159 formalnych wniosków naukowych Komisji i posłów dotyczących COVID-19 oraz ponad 100 formalnych wniosków naukowych państw członkowskich; odnotowuje ponadto, że liczba pobieranych szybkich ocen ryzyka wzrosła o 1 086 % w porównaniu z danymi z 2019 r.;

7.

uważa, że szybka, skuteczna, świadoma i skoordynowana reakcja we wszystkich państwach członkowskich ma zasadnicze znaczenie zarówno dla sprostania obecnej sytuacji, jak i dla przeciwdziałania ewentualnym przyszłym zagrożeniom dla zdrowia;

8.

uważa, że praca Centrum na rzecz terminowego, dokładnego i naukowego informowania ustawodawców, pracowników służby zdrowia oraz ogółu społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie dla walki z trwającą pandemią COVID-19 oraz innymi potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia; wyraża zadowolenie, że Centrum przekazuje różnym środkom przekazu informacje na ten temat;

9.

podkreśla, że rosnąca oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe nadal stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego, mimo że ogólna konsumpcja środków przeciwdrobnoustrojowych w UE nadal spada; z zadowoleniem przyjmuje bieżącą działalność Centrum w tej dziedzinie;

10.

zauważa, że Centrum osiągnęło 56% wyników pierwotnie zaplanowanych w jednolitym dokumencie programowym na lata 2020-2022 i 90% wyników programu prac dotyczącego COVID-19, zatwierdzonego w maju 2020 r.; zauważa, że 35% pierwotnie zaplanowanych produktów Centrum przesunięto na 2021 r. lub anulowano; zauważa, że zewnętrzny przegląd strategiczny i przegląd wyników reakcji Centrum na COVID-19 pokazuje, że Centrum musi poprawić swoje funkcjonowanie, aby móc skuteczniej i wydajniej reagować na przyszłe kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego przy jednoczesnym utrzymaniu swoich podstawowych funkcji i produktów; wzywa Centrum do informowania o środkach podejmowanych w tym względzie;

11.

z niepokojem odnotowuje wniosek w przeglądzie Trybunału nr 01/2021 pt. "Początkowy wkład UE w działania podejmowane w zakresie zdrowia publicznego w obliczu pandemii COVID-19" ("przegląd Trybunału"), iż dużym wyzwaniem dla Centrum były kwestie związane z terminowością, jakością i kompletnością danych otrzymywanych od poszczególnych państw członkowskich; zwraca jednak szczególną uwagę na uwagę Trybunału, że porównanie i ocena sytuacji epidemiologicznej w krajach UE były utrudnione ze względu na stosowane w nich różne strategie nadzoru i testowania, a także że, w szerszym ujęciu, Unia ma ograniczone kompetencje w obszarze zdrowia publicznego, co oznacza, że efektywność Centrum zależy w dużej mierze od działań państw członkowskich; zauważa na przykład, że państwa członkowskie dopiero niemal rok po wybuchu pandemii COVID-19 zaczęły używać wspólnego systemu oznaczania kolorami i zobowiązały się do przekazywania danych do Centrum; zwraca uwagę, że w odpowiedzi na przegląd Trybunału Centrum zastrzegło, że wciąż konieczny jest znaczny nakład pracy, żeby można było wdrożyć solidny nadzór populacyjny nad COVID-19, oraz zauważa, że od czasu przeglądu Centrum podjęło działania zmierzające do rozwiązania tego problemu;

12.

odnotowuje powody, dla których 35 % planowanych prac Centrum zostało anulowanych lub odroczonych w 2020 r., ale jednocześnie podkreśla, że Centrum zrealizowało 90 % programu prac przyjętego dodatkowo w maju 2020 r.; dziękuje pracownikom Centrum za wytężoną pracę w trudnych warunkach;

13.

wyraża zadowolenie, że niezależnie od przeglądu Trybunału Centrum zainicjowało swoją własną analizę strategiczną, przeprowadzoną przez wykonawcę zewnętrznego, która dotyczyła działań Centrum w odpowiedzi na COVID-19 od stycznia do września 2020 r.; zwraca uwagę, że chociaż ze wspomnianej analizy strategicznej wynika, że Centrum dostarcza wysokiej jakości danych z nadzoru, na których można zdecydowanie polegać, a także że jego wskazówki mają znaczący wpływ na decydentów, nie ulega wątpliwości, że mogłoby pracować jeszcze efektywniej; odnotowuje zalecenia zawarte w analizie strategicznej, zauważając, że Centrum powinno bardziej skupiać się na praktyczności zaleceń, w większym stopniu koncentrować się na wytycznych i systematyczniej wspierać uczenie się i wymianę doświadczeń między państwami członkowskimi; odnotowuje zalecenia zawarte w analizie strategicznej dotyczące utworzenia stanowiska starszego kierownika ds. wyznaczania strategii, większego zróżnicowania procesów wewnętrznych dotyczących osiągania rezultatów technicznych oraz zwiększenia zdolności Centrum; wzywa Centrum, aby raportowało o środkach podejmowanych w tym względzie oraz informowało organ udzielający absolutorium o poczynionych postępach;

14.

zwraca uwagę, że w zewnętrznej analizie strategicznej Centrum wskazano, że w perspektywie długoterminowej należy odpowiedzieć na ważne pytania dotyczące roli, jaką Centrum powinno odgrywać na płaszczyźnie bezpieczeństwa zdrowia publicznego w Europie; zauważa, że pytania te dotyczą odpowiedniego poziomu koordynacji polityk zdrowia publicznego i danych na szczeblu europejskim, odpowiednich ról różnych podmiotów oraz strategicznego zainteresowania Centrum; zauważa, że Komisja odpowiedziała na te pytania w swoim przeglądzie dotyczącym roli Centrum, a także że od tego czasu dokonano zmian w zakresie bezpieczeństwa zdrowia publicznego w Europie;

15.

zauważa, że Centrum opracowuje całkowicie nowy europejski system nadzoru w celu stopniowego objęcia nadzorem Unii COVID-19 i wszystkich innych chorób i warunków zdrowotnych, co zmniejszy obciążenia sprawozdawcze państw członkowskich; zauważa ponadto, że trwa szereg projektów oceny technologii mających na celu zadbanie o to, aby Centrum wykorzystywało innowacje techniczne w jak najbardziej opłacalny sposób; wzywa Centrum do informowania o rozwoju sytuacji w tym względzie;

16.

zwraca uwagę, że kontekst instytucjonalny, w którym działa Centrum, zmienia się w wyniku doświadczeń zdobytych podczas pandemii COVID-19; wzywa Trybunał, aby rozszerzył audyt na następny rok budżetowy o analizę pracy Centrum w nowym kontekście instytucjonalnym, a także o ocenę, czy w zmienionym otoczeniu instytucjonalnym Centrum ma wystarczająco dużo zasobów, aby skutecznie realizować swoje zadania;

17.

zauważa, że plan działania Centrum mający na celu wdrożenie zalecenia trzeciej oceny zewnętrznej został opracowany i zatwierdzony przez zarząd Centrum; apeluje do Centrum, by regularnie informowało organ udzielający absolutorium o wdrażaniu tego planu;

18.

z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Centrum dzieli się najlepszymi praktykami i regularnie współpracuje z innymi agencjami i organami Unii; z zadowoleniem przyjmuje działania podjęte przez Centrum w celu rozszerzenia współpracy z innymi instytucjami Unii w takich obszarach jak wykorzystanie sztucznej inteligencji, uczenie się maszyn i pozyskiwanie wiedzy społecznościowej; ponadto z zadowoleniem przyjmuje wysiłki Centrum na rzecz zacieśnienia współpracy międzyinstytucjonalnej w odpowiedzi na pandemię COVID-19;

19.

podkreśla, że Centrum powinno nadal promować współpracę z innymi agencjami Unii i organizacjami międzynarodowymi oraz wspierać dialog z zainteresowanymi stronami i obywatelami; z zadowoleniem przyjmuje sposób, w jaki Centrum współpracowało w 2020 r. z innymi zdecentralizowanymi agencjami Unii, w szczególności w ścisłej współpracy z Europejską Agencją Leków przy opracowywaniu wspólnego unijnego systemu monitorowania skuteczności szczepionek przeciwko COVID-19 i ich niekorzystnych skutków, a także przy dostarczaniu informacji na temat zdrowia publicznego na potrzeby wytycznych technicznych dotyczących kontroli zakażeń COVID-19 w odniesieniu do podróży lotniczych, pociągów i statków wycieczkowych;

20.

zauważa, że w dniu 31 grudnia 2020 r. plan zatrudnienia zrealizowano w 96,1 % - przyjęto 173 pracowników na czas określony, podczas gdy budżet Unii przewidywał 180 stanowisk dla tej kategorii pracowników (w porównaniu ze 180 stanowiskami zatwierdzonymi w 2019 r.); zauważa, że w 2020 r. Centrum zatrudniało również 121 pracowników kontraktowych i pięciu oddelegowanych ekspertów krajowych;

21.

odnotowuje równowagę płci wśród kadry kierowniczej wyższego szczebla Centrum, przy czym dwie trzecie (66,67%) to mężczyźni; odnotowuje równowagę płci wśród całego personelu Centrum, przy czym 170 z 271 pracowników (62,73%) to kobiety;

22.

zwraca uwagę, że Centrum przyjęło politykę ochrony godności osobistej i zapobiegania molestowaniu; zauważa, że w 2020 r. zgłoszono dwa przypadki domniemanego nękania, a jedną sprawę skierowano do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; wzywa Centrum do zapewniania stałych środków, które wzmocniłyby ramy etyczne w miejscu pracy, a także zapobiegałyby wypaleniu zawodowemu i molestowaniu; wzywa Centrum, by poinformowało organ udzielający absolutorium o postępach poczynionych w tej kwestii;

23.

zauważa, że ze względu na pandemię COVID-19 obciążenie pracą Centrum znacznie wzrosło w 2020 r.; zauważa, że w 2020 r. Centrum zwiększyło swoje zdolności krótkoterminowe, a pod koniec 2020 r. Centrum otrzymało również szereg długoterminowych stanowisk dla pracowników, którzy mają zostać zatrudnieni w latach 2021-2024 ze względu na przedłużający się kryzys sanitarny;

24.

wyraża zaniepokojenie z powodu zbyt dużej liczebności zarządu Centrum, ponieważ utrudnia to podejmowanie decyzji i generuje znaczne koszty administracyjne;

25.

z zadowoleniem przyjmuje wysiłki podejmowane w ramach polityki kadrowej Centrum, mające na celu propagowanie telepracy i zdrowego trybu życia, oraz w dalszym ciągu zachęca Centrum do kontynuowania opracowywania długoterminowych ram polityki kadrowej koncentrujących się na równowadze między życiem zawodowym a prywatnym, poradnictwie przez całe życie i rozwoju kariery zawodowej, równowadze płci, telepracy, równowadze geograficznej oraz rekrutacji i integracji osób z niepełnosprawnościami;

26.

z zadowoleniem przyjmuje propozycję rozszerzenia mandatu Centrum, ale wyraża zaniepokojenie faktem, że dodaniu nowych zadań i rosnącemu obciążeniu pracą nie towarzyszyło wystarczające i odpowiednie zwiększenie liczby personelu i zasobów Centrum oraz że taki niedobór personelu wywiera znaczną presję na ciągłość jego działalności i zagraża jakości pracy Centrum;

27.

zauważa, że w 2020 r. Centrum zawarło łącznie 130 umów obejmujących 10 umów ramowych, 14 umów bezpośrednich i 106 umów szczegółowych; zauważa, że w ciągu roku Centrum przeprowadziło 79 postępowań o udzielenie zamówienia, które obejmowały dziewięć otwartych zaproszeń do składania wniosków, 48 procedur negocjacyjnych i 22 postępowania ponownie poddane procedurze konkurencyjnej; zauważa, że w 2020 r. Centrum zawarło również 15 ramowych umów o partnerstwie i 44 szczegółowe umowy o udzielenie dotacji;

28.

z zadowoleniem odnotowuje wprowadzone środki i aktualnie wdrażane działania Centrum pozwalające zapewnić przejrzystość, zapobiegać konfliktom interesów i zarządzać nimi oraz chronić sygnalistów;

29.

z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie odsetka członków zarządu, członków forum doradczego i ich zastępców składających wymagane roczne deklaracje interesów w 2020 r. w porównaniu z liczbami za 2019 r.; wzywa Centrum, by zadbało o zaangażowanie odpowiednich ekspertów w swoje prace oraz utrzymanie wysokiego poziomu przestrzegania przepisów dotyczących konfliktu interesów;

30.

zauważa, że Centrum opracowało wewnętrzną procedurę dotyczącą konfliktów interesów pracowników i jest w trakcie jej wdrażania; zauważa, że zgodnie z odpowiedziami Centrum praktyka ta będzie okazją do dalszego rozwoju procesów i ułatwienia dodatkowej kontroli; wzywa Centrum do informowania o rozwoju sytuacji w tym względzie;

31.

zauważa, że w 2020 r. Służba Audytu Wewnętrznego (IAS) przeprowadziła w Centrum audyt dotyczący zarządzania zasobami ludzkimi i etyki zgodnie ze strategicznym planem audytu wewnętrznego; zauważa, że w wyniku kontroli sformułowano cztery zalecenia, z których dwa sklasyfikowano jako bardzo ważne, a dwa jako ważne; zauważa, że Centrum opracowało plan działania w celu uwzględnienia tych zaleceń, w tym w drodze organizacji szkoleń i podnoszenia świadomości w dziedzinie etyki; wzywa Centrum do informowania organu udzielającego absolutorium o wdrożeniu planu działania;

32.

zauważa, że zgodnie z odpowiedziami na standardowy kwestionariusz w 2020 r. Centrum zidentyfikowało i zbadało 22 potencjalne konflikty interesów; zauważa ponadto, że we wszystkich przypadkach Centrum wprowadziło środki łagodzące, w szczególności badanie wkładu ekspertów przez niezależnych pracowników Centrum pod kątem jakiejkolwiek potencjalnej stronniczości, wykluczenia z pełnienia funkcji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego posiedzenia, zawieszenia uczestnictwa w punktach porządku obrad oraz zakończenia prawa głosu;

33.

przyjmuje do wiadomości decyzję Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z 5 lutego 2021 r. w sprawie dochodzenia strategicznego OI/3/2020/TE dotyczącego sposobu gromadzenia i przekazywania informacji przez Centrum w czasie kryzysu związanego z COVID-19, a także z zadowoleniem przyjmuje wniosek, że nie stwierdzono przypadków niewłaściwego administrowania; zwraca jednak uwagę, że chociaż Rzecznik docenił wysiłki podejmowane przez Centrum podczas kryzysu COVID-19, które miały umożliwić przeprowadzenie oceny naukowej w sposób przejrzysty, uważa on, że mandat uniemożliwia Centrum niezależne gromadzenie danych, ponieważ znacznie ogranicza jego zadania, oraz że Centrum może poprawić sposób przekazywania informacji społeczeństwu, publikując tłumaczenia komunikatów na jak największą liczbę języków urzędowych; zwraca się do Centrum, aby informowało organ udzielający absolutorium o środkach podjętych w celu poprawy tej sytuacji;

34.

zauważa, że Centrum wdrożyło wszystkie zalecenia Służby Audytu Wewnętrznego dotyczące jego gotowości i reagowania oraz przedłożyło je IAS do przeglądu; zauważa, że Służba Audytu Wewnętrznego dokonała przeglądu wdrożenia tych zaleceń, a Centrum oczekuje obecnie na ostateczne wnioski; wzywa Centrum do poinformowania organu udzielającego absolutorium o wynikach;

35.

zauważa, że samoocena Centrum dotycząca wdrożenia ram kontroli wewnętrznej wykazała, że system kontroli wewnętrznej istnieje i funkcjonuje, ale potrzebne są pewne usprawnienia; zauważa, że kierownictwo Centrum musi lepiej zdefiniować i udokumentować kryteria istotności dotyczące tolerancji ryzyka w odniesieniu do działalności Centrum; zauważa, że do ram kontroli wewnętrznej Centrum zostanie wprowadzona nowa sekcja w celu wyraźnego rozważenia działań kontrolnych, jakie mają zostać przeprowadzone, i działań następczych, aby zapewnić osiągnięcie celów; zauważa, że należy opracować wewnętrzną politykę komunikacyjną, w tym zasady komunikacji na temat celów i obowiązków w ramach kontroli wewnętrznej; wzywa Centrum do poinformowania organu udzielającego absolutorium o poczynionych w związku z tym postępach;

36.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Centrum do dostarczania obywatelom Unii aktualnych i dokładnych informacji oraz wyraża wdzięczność pracownikom i kierownictwu Centrum za pracę w trudnych warunkach w 2020 r.; zauważa, że wytyczne i produkty Centrum były wysoko cenione przez zainteresowane strony ze względu na ich wysoką jakość i solidność naukową; odnotowuje w szczególności oświadczenie Centrum, zgodnie z którym ilość i jakość osiągniętych wyników są odzwierciedleniem ogromnej wiedzy fachowej i zaangażowania pracowników Centrum w związku z działaniami podejmowanymi przez Centrum w odpowiedzi na pandemię; ponadto z zadowoleniem przyjmuje współpracę Centrum z WHO Europa w zakresie ustanowienia opartego na konkretnych przypadkach nadzoru nad COVID-19 w całym europejskim regionie WHO;

37.

wyraża zadowolenie, że w 2020 r. Centrum zgłosiło bezprecedensowo wysoką liczbę produktów w odpowiedzi na pandemię COVID-19 i cieszyło się największą widocznością od czasu swojego powstania; zauważa, że główne działania Centrum w tym okresie dotyczyły wspierania strategii szczepień, rozpowszechniania informacji opartych na dowodach, stosowania nadzoru i wywiadu epidemiologicznego, wdrażania wytycznych dotyczących zagadnień naukowych i technicznych oraz tworzenia sieci kontaktów i wymiany praktyk w całej Europie;