(1)

Rosyjska inwazja na Ukrainę w dniu 24 lutego 2022 r. ma wpływ na rolników w Unii.

(2)

Głównym problemem w handlu między Ukrainą a Unią jest dostępność transportu. Ukraińskie porty lotnicze jako pierwsze ucierpiały w wyniku rosyjskiego ataku, a wszystkie operacje żeglugi handlowej w portach ukraińskich zostały zawieszone.

(3)

Kryzys prawdopodobnie będzie mieć poważne skutki dla dostaw zboża na szczeblu globalnym, prowadząc do dalszego wzrostu cen, który nakłada się na już gwałtownie rosnące ceny energii i nawozów, wywierając wpływ na rolników w Unii.

(4)

Drugi problem stanowi wstrzymanie dostaw produktów z UE do Ukrainy, a potencjalnie również do Rosji i Białorusi ze względów logistycznych i finansowych, powodując zakłócenia w handlu w niektórych sektorach, co przełożyłoby się na zakłócenia równowagi na rynku wewnętrznym. Miałoby to wpływ głównie na sektory win i napojów spirytusowych, przetworzonej żywności (w tym przetworzonych owoców i warzyw), preparatów do początkowego żywienia niemowląt i karmy dla zwierząt domowych w przypadku Rosji, owoców i warzyw w przypadku Białorusi i produktów pochodzenia zwierzęcego w przypadku Ukrainy.

(5)

Istnieje zatem poważne zagrożenie wystąpienia zakłóceń na rynku spowodowanych znacznym wzrostem kosztów i zakłóceniami w handlu, które wymagają skutecznych i efektywnych działań.

(6)

Środki interwencji rynkowej dostępne na mocy rozporządzenia (UE) nr 1308/2013 w formie interwencji publicznej, dopłat do prywatnego przechowywania lub wycofania z rynku mogą skutecznie przywrócić pewną równowagę na rynku poprzez czasowe lub trwałe wycofanie produktów z rynku, nie nadają się do tego, by przeciwdziałać zagrożeniu wystąpienia zakłóceń na rynku spowodowanych wzrostem kosztów. Chociaż rynek musi stopniowo dostosowywać się do nowych okoliczności, potrzebne jest wsparcie dla producentów w sektorach, w których koszty nakładów rosną do niezrównoważonych poziomów i w których produkty nie mogą znaleźć normalnego rynku zbytu.

(7)

Aby skutecznie i efektywnie reagować na zagrożenie wystąpienia zakłóceń na rynku, konieczne jest udostępnienie producentom pomocy w sektorach rolnych w Unii dotkniętych takimi zakłóceniami na rynku. Państwa członkowskie powinny wybrać jeden lub więcej sektorów, lub ich części, aby wesprzeć producentów, którzy najbardziej cierpią z powodu zakłóceń na rynku.

(8)

Należy zatem zapewnić państwom członkowskim dotację finansową w celu wsparcia producentów zaangażowanych w działania zwiększające bezpieczeństwo żywnościowe lub przeciwdziałające zakłóceniom równowagi na rynku, umożliwiając wprowadzenie niezbędnych dostosowań. Kwotę dostępną dla każdego państwa członkowskiego należy ustalić przy uwzględnieniu odpowiedniej wagi każdego państwa członkowskiego w unijnym sektorze rolnym na podstawie pułapów netto płatności bezpośrednich określonych w załączniku III do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 (3).

(9)

Państwa członkowskie powinny opracować środki, które przyczyniają się do bezpieczeństwa żywnościowego lub przeciwdziałają zakłóceniom równowagi na rynku. Rolnicy powinni kwalifikować się do wsparcia w ramach tych środków, pod warunkiem że angażują się w co najmniej jedno z następujących działań służących realizacji tych celów: gospodarka o obiegu zamkniętym, gospodarka składnikami odżywczymi, efektywne wykorzystanie zasobów oraz metody produkcji przyjazne dla środowiska i klimatu.

(10)

Państwa członkowskie powinny dystrybuować pomoc najbardziej skutecznymi kanałami na podstawie obiektywnych i niedyskryminacyjnych kryteriów, które uwzględniają zakres zakłóceń na rynku w różnych sektorach, przy jednoczesnym zapewnieniu, aby rolnicy byli ostatecznymi beneficjentami pomocy, oraz unikaniu wszelkich zakłóceń rynku i konkurencji.

(11)

Ponieważ kwota przyznana każdemu z państw członkowskich pokryłaby jedynie część faktycznych strat poniesionych przez producentów w sektorach rolnych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyznania dodatkowego wsparcia krajowego tym producentom, przy spełnieniu tych samych warunków dotyczących obiektywności, niedyskryminacji i niezakłócania konkurencji. Biorąc pod uwagę skalę obecnego kryzysu, to dodatkowe wsparcie krajowe może wyjątkowo osiągnąć maksymalnie dwukrotność odpowiednich kwot określonych w załączniku do niniejszego rozporządzenia.

(12)

Aby umożliwić państwom członkowskim elastyczne przydzielanie pomocy koniecznej do radzenia sobie z zakłóceniami na rynku stosownie do okoliczności, państwa członkowskie powinny mieć możliwość kumulowania tej pomocy z innymi rodzajami wsparcia finansowanymi w ramach Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

(13)

Pomoc przewidzianą w niniejszym rozporządzeniu należy przyznać jako środek mający na celu wsparcie rynków rolnych zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 po przesunięciu środków z rezerwy przeznaczonej na wypadek kryzysów w sektorze rolnym, o której mowa w art. 25 tego rozporządzenia.

(14)

Ponieważ pomoc unijną ustala się w euro, konieczne jest określenie daty przeliczenia kwoty przydzielonej państwom członkowskim, które nie przyjęły euro, na ich waluty krajowe, aby zapewnić jednolite i jednoczesne stosowanie przepisów. Należy zatem ustalić termin operacyjny dla kursu walutowego zgodnie z art. 106 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013. W świetle zasady, o której mowa w ust. 2 lit. b) wspomnianego artykułu, i zgodnie z kryteriami określonymi w ust. 5 lit. c) tego artykułu, terminem operacyjnym powinna być data wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

(15)

Ze względów budżetowych Unia powinna finansować wydatki poniesione przez państwa członkowskie wyłącznie w przypadku, gdy wydatki te zostały poniesione przed określoną datą kwalifikowalności.

(16)

Aby zapewnić przejrzystość, monitorowanie i właściwe zarządzanie dostępnymi kwotami, państwa członkowskie powinny informować Komisję o konkretnych działaniach, jakie należy podjąć, kryteriach zastosowanych do ich określenia, uzasadnieniu dystrybucji pomocy między poszczególne sektory, środkach wprowadzonych w celu zapobieżenia zakłóceniom konkurencji na odnośnych rynkach, zamierzonych skutkach środków i metodach służących sprawdzeniu, czy skutki te zostały osiągnięte.

(17)

Trudności w dostępie do nakładów oraz problemy logistyczne wynikające z nagłego wstrzymania dostaw handlowych stanowią natychmiastowe zakłócenie na rynku, w związku z czym konieczne jest natychmiastowe działanie w celu skutecznego i efektywnego zaradzenia tej sytuacji.

(18)

Aby zapewnić jak najszybsze udzielenie pomocy producentom, państwa członkowskie powinny mieć możliwość bezzwłocznego wdrożenia niniejszego rozporządzenia. Niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie pod warunkiem, że przesunięcia 350 000 000 EUR z rezerwy do linii budżetowych finansujących niezbędny środek dokonuje się zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (4); od dnia opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej komunikatu Komisji stwierdzającego, że dokonano przesunięcia,