(1)

Wniosek o rejestrację europejskiej inicjatywy obywatelskiej zatytułowanej „Zapewnienie zgodności wspólnej polityki handlowej z traktatami UE oraz z prawem międzynarodowym” wpłynął do Komisji w dniu 5 lipca 2019 r.

(2)

W dniu 4 września 2019 r. Komisja przyjęła decyzję (UE) 2019/1567 (2), w której odmówiła rejestracji inicjatywy obywatelskiej.

(3)

Decyzja ta została zaskarżona do Sądu. W swoim wyroku z dnia 12 maja 2021 r. w sprawie T-789/19 (3) Sąd stwierdził nieważność decyzji (UE) 2019/1567, ponieważ Komisja uchybiła obowiązkowi przedstawienia wystarczającego uzasadnienia. W szczególności Komisja nie wyjaśniła, dlaczego jedyną możliwą podstawą prawną proponowanego aktu jest art. 215 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i dlaczego akt ten nie wchodzi w zakres wspólnej polityki handlowej, przez co nie może zostać przyjęty na podstawie art. 207 TFUE.

(4)

Aby wprowadzić niezbędne środki w celu zastosowania się do wyroku T-789/19, należy przyjąć nową decyzję w sprawie wniosku o rejestrację tej europejskiej inicjatywy obywatelskiej.

(5)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 211/2011 (4), które obowiązywało, gdy przyjęto decyzję (UE) 2019/1567, zostało uchylone ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2020 r. i zastąpione rozporządzeniem (UE) 2019/788. W związku z tym wniosek o rejestrację należy teraz ocenić na podstawie tych nowych ram prawnych.

(6)

Zgodnie z art. 6 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2019/788 Komisja poinformowała w dniu 8 czerwca 2021 r. grupę organizatorów o swojej ocenie, że wymogi rejestracji określone w art. 6 ust. 3 lit. a), d) i e) tego rozporządzenia zostały spełnione oraz że wymóg określony w art. 6 ust. 3 lit. b) nie ma zastosowania. Ponieważ jednak tekst inicjatywy w brzmieniu zawartym we wniosku z dnia 5 lipca 2019 r. nie pozwolił Komisji stwierdzić, że inicjatywa ta spełnia wymóg określony w art. 6 ust. 3 lit. c), Komisja zwróciła się do organizatorów o jej wyjaśnienie.

(7)

Ze wstępnej oceny Komisji wynikało, że celem tej inicjatywy było przyjmowanie unijnych środków ograniczających (sankcji) i w związku z tym wydawała się ona wchodzić w zakres art. 215 TFUE, który wymaga, jako warunek wstępny, przyjęcia przez Radę decyzji zgodnie z tytułem V rozdział 2 (Postanowienia szczególne dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa) Traktatu o Unii Europejskiej. Komisja wyjaśniła, że ze względu na brak wcześniejszej decyzji Rady nie może przedstawić wniosku, a poza tym wniosek taki musiałby zostać przedstawiony wspólnie z Wysokim Przedstawicielem Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa. Wskazała ona ponadto, że z tekstu inicjatywy nie wynika jasno, czy jej jedynym celem było nałożenie ogólnego zakazu na wszystkie produkty pochodzące z nielegalnych osiedli na terytoriach okupowanych, czy też przewidziano również inne formy regulacji na granicy Unii. Ponadto Komisja zwróciła się do organizatorów o wyjaśnienie, czy inicjatywa dotyczy konkretnego terytorium, czy też ma na celu ogólny zakaz niedotyczący konkretnego kraju lub terytorium.

(8)

W dniu 17 lipca 2021 r. organizatorzy wystosowali do służb Komisji pismo, w którym doprecyzowali cele swojej inicjatywy. Wyjaśnili oni, że ich celem jest „prowadzenie polityki handlowej UE wyłącznie w odniesieniu do terytoriów posiadających zgodny z prawem status” oraz że pragną, aby „polityka handlowa UE nie dopuszczała wymiany handlowej z terytoriami nielegalnie okupowanymi lub nielegalnie nabytymi przy użyciu siły, właśnie z powodu ograniczeń prawa międzynarodowego”.

(9)

W dniu 10 sierpnia 2021 r. Komisja otrzymała nieznacznie zmienioną wersję inicjatywy.

(10)

Cele inicjatywy określono w następujący sposób: „Regulacja transakcji handlowych z podmiotami okupanta mającymi siedzibę lub działającymi na terytoriach okupowanych poprzez odmowę dostępu do rynku UE dla produktów pochodzących z tych terytoriów. Komisja, jako strażniczka Traktatów, musi zapewnić spójność polityki Unii oraz jej zgodność z prawami podstawowymi i prawem międzynarodowym we wszystkich obszarach prawa UE, w tym w dziedzinie wspólnej polityki handlowej. Musi ona przedkładać w oparciu o wspólną politykę handlową projekty aktów prawnych mających na celu uniemożliwianie osobom prawnym w UE przywozu produktów pochodzących z nielegalnych osiedli na terytoriach okupowanych oraz wywozu na takie terytoria, aby chronić integralność rynku wewnętrznego oraz nie przyczyniać się do utrzymania takich niezgodnych z prawem sytuacji.”.

(11)

W zakresie, w jakim inicjatywa wzywa Komisję do przedłożenia wniosku w sprawie aktu prawnego, który powinien zapewnić, aby Unia Europejska nie prowadziła handlu z podmiotami okupanta mającymi siedzibę lub działającymi na terytoriach okupowanych w rozumieniu prawa międzynarodowego, w ramach inicjatywy postuluje się środek mający na celu ogólne uregulowanie handlu międzynarodowego UE, niedotyczący konkretnego kraju lub terytorium. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem środek, który „dotyczy konkretnie wymiany międzynarodowej, to znaczy jego głównym zadaniem jest wspieranie, ułatwianie lub regulowanie wymiany handlowej oraz gdy wywiera on bezpośredni wpływ na obrót określonymi towarami” (5), wchodzi w zakres wspólnej polityki handlowej i jego podstawą prawną powinien być art. 207 TFUE. Wydaje się w związku z tym, że środek przewidziany w inicjatywie będzie wymagać wprowadzenia zakazów lub ograniczeń przywozu i wywozu w odniesieniu do terytoriów okupowanych w rozumieniu prawa międzynarodowego. Taki środek miałby zatem konkretny związek (6) z międzynarodową wymianą handlową i w rezultacie wchodziłby w zakres art. 207 TFUE, nawet jeśli służy celom polityki zagranicznej (7).

(12)

W świetle wyjaśnień przedstawionych przez organizatorów w piśmie z dnia 17 lipca 2021 r. i nieznacznej zmiany inicjatywy Komisja rozumie, że w zmienionej inicjatywie wzywa się Komisję do przedłożenia wniosku w sprawie aktu prawnego na podstawie art. 207 Traktatu, który powinien zapewnić, aby nie prowadzono handlu unijnego z podmiotami okupanta mającymi siedzibę lub działającymi na terytoriach okupowanych, i że w związku z tym w ramach inicjatywy postuluje się środek handlowy o charakterze ogólnym, który nie dotyczy konkretnego kraju lub terytorium.

(13)

Aby potencjalni sygnatariusze mogli zrozumieć cel inicjatywy w formie, w jakiej została zarejestrowana, grupa organizatorów powinna dopilnować, aby informacje dotyczące inicjatywy, które mają zostać opublikowane w formularzach określonych w załączniku III do rozporządzenia (UE) 2019/788 oraz w centralnym systemie zbierania deklaracji online lub indywidualnym systemie zbierania deklaracji online, w zależności od przypadku, zawierały wzmiankę, że w ramach inicjatywy postuluje się środek mający na celu ogólne uregulowanie handlu międzynarodowego UE, niedotyczący konkretnego kraju lub terytorium.

(14)

Z powyższych względów żadna z części przedmiotowej inicjatywy nie wykracza w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego aktu prawnego Unii w celu wprowadzenia w życie Traktatów, zgodnie z wymogami art. 6 ust. 3 lit. c) rozporządzenia (UE) 2019/788.

(15)

Wniosek ten pozostaje bez uszczerbku dla oceny, czy w tym przypadku spełnione są konkretne warunki faktyczne i merytoryczne wymagane do podjęcia działań przez Komisję, w tym zgodność z zasadą proporcjonalności.

(16)

Grupa organizatorów przedstawiła odpowiednie dowody na to, że inicjatywa spełnia wymogi określone w art. 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2019/788, i że wyznaczyła osoby pełniące funkcję osób kontaktowych zgodnie z art. 5 ust. 3 akapit pierwszy tego rozporządzenia.

(17)

Proponowana inicjatywa nie jest oczywistym nadużyciem, nie jest w sposób oczywisty niepoważna, dokuczliwa lub sprzeczna z wartościami Unii określonymi w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej ani z prawami zapisanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.

(18)

Podsumowując, o ile cele inicjatywy zatytułowanej „Zapewnienie zgodności wspólnej polityki handlowej z traktatami UE oraz z prawem międzynarodowym” zawierają wymagane dodatkowe informacje, inicjatywa ta spełnia wszystkie wymogi określone w art. 6 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2019/788 i należy ją zatem zarejestrować,